dimarts, 31 de gener del 2023

Del llibre de ordinacions de la confadria dels sabaters, tapiners e cuyraters de la ciutat de Barcelona.

XLVI.

Consecratio altaris Sancti Marchi in ecclesia Barchinonensi. (Vid. pág. 153.)

Noverint universi quod die lunae vicesima quarta mensis novembris, anno a Nativitate Domini millesimo, quadringentesimo, tricesimo secundo. Reverendus in Xpo. Pater, et Dominus Dominus Andreas, divina providentia Episcopus Barchinone, ad maximas preces discreti Petri Galliça, presbiteri, Rectoris altaris in capella sub invocatione Sancti Marchi Evangelistae constructa in Sede Barchinone instituti, et Dominici Poncii, tapinerii, Petri Ribes, Vincentii Ferrarii, sabateriorum et Bernardi Ferrarii, tapinerii, civium Barchinone, administratorum anno presenti confratriae Sancti Marchi officii sabateriorum dictae civitatis, et aliorum quam plurimorum confratrum dictae confratriae ibidem presentium et deprecantium, consecravit dictum altare in dicta capella sub invocatione Sancti Marchi constructum, presente me Johanne Ubach, auctoritate regia notario publico infrascripto, et presentibus etiam testibus venerabilibus Narcisso de Sancto Dionisio, Francisco Bertrandi, decretorum doctoribus, et Paulo de Gualbis, canonicis ac discreto Petro Blanch, presbitero beneficiato in dicta Sede Barchinone, et quamplurimis aliis in multitudine copiosa. In quorum omnium fidem et testimonium dictus Reverendus Dominus Episcopus presens instrumentum jussit fieri, et tradi dictis Rectori et administratoribus ac confratribus dictae confratriae per me notarium supra et infra nominatum. Quae fuerunt acta intus dictam capellam Sancti Marchi in dicta Sede Barchinone constructa presente me dicto et infrascripto notario et presentibus etiam testibus supra dictis ad haec vocatis spetialiter et assumptis, ut superius continetur.

Sig+num mei Bartholomei Costa, auctoritate regia notarii publici Barchinone, tenentis scripturas officii et confratriae Sancti Marchi officii sutorum civitatis Barchinone ex legato inde michi facto per discretum Johannem Ubach, quondam connotarium (co-notario) meum, et dictorum officii et confratriae scribam in suis codicillis. Qui hoc instrumentum repertum notatum in quodam manuali dicti Johannis Ubach, et tribus lineis lineatum, in margine cuius quidem notae erat scriptum manu dicti Johannis Ubach clausum traditum sequens et coet. dicto Rectori dicti altaris, ac dictis administratoribus dictae confratriae. Quod si quidem instrumentum una cum preciossimo (preciosísimo) corpore Domini nostri Jhesu Xpi. et quadam capsia modica, ubi erant unum modicum de ossibus Sancti Andreae, dictus Reverendus Dominus Episcopus missit intus quoddam foramen quod factum fuit in lapide dicti altaris vigore precepti michi facti per honorabilem Vicarium Barchinone regentem quod continuatum est in libro preceptorum suae curiae sub kalendario de XXVIII. praesentis mensis aprilis. Iterum in hanc publicam formam redigens scribi feci, et auctoritate ac licentia michi concessis per dictum honorabilem Vicarium Barchinone regentem clausi XXX. die aprilis, anno a Nativitate Domini millesimo CCCC. quinquagesimo nono (1459), cum raso et correcto in linea XXI. Barchinone.

(N. E. Aquí viene el pot-pourri :)

Del llibre de ordinacions de la confadria (confratria : confraria : cofradía) dels sabaterstapiners cuyraters de la ciutat de Barcelona.

El Obispo Joan relaxa y comuta a los sabaters, tapiners e cuyraters de la confadria de S. Marc de Barcelona el juramento de asistir a los funerales de sus confadres pagando deu diners per quescuna vegada que de deffalran a dites sepultures, los quals deu diners paguen per relavament del vot et del sagrament a que son tenguts, convertinlos en obres pies e necesaries de la dita confraria, concediendo a los que assistieren vers penidents y confesats 40 dies de indulgencia. Dada en Barcelona a 28 de setembre de 1405.

Del Senyor Obispo en Berenguer de Barcelona dice dicho libro de la confraria de sabaters qui fó cap, pare e comensament daquesta beneyta confreria. Prometió e hizo varios capitulos a favor de dicha confraria a 1.° de las kalendas de janer l'any de 1303.

Allí mismo. Fra Bernat Oliver, Bisbe qui fó de Barçalona, e puys fon Bisbe de Tortosa, e fó del orda de Sent Agosti, concedió a los de dicha confraria y a los ben faytors de ella y visitadors de la capella o altar 40 dies de pardó.

Los confrares estan obligados a rezar por los difuntos de su confradia trenta Patre nostres, a trenta saluts de la Verge Madona Santa Maria, e aço sia en carrech de la lur anima e consciencia sino ho fan.

Por cada obito (óbito, muerte) de confrare 10 misas, e sia dat a menjar a sinch pobres per amor de Deu, en memoria de les 5 plagues, y sino a quescun pobre sinch diners barchaloneses.

XLVI. Consecratio altaris Sancti Marchi in ecclesia Barchinonensi.

XLVI.

Consecratio altaris Sancti Marchi in ecclesia Barchinonensi. (Vid. pág. 153.)

Noverint universi quod die lunae vicesima quarta mensis novembris, anno a Nativitate Domini millesimo, quadringentesimo, tricesimo secundo. Reverendus in Xpo. Pater, et Dominus Dominus Andreas, divina providentia Episcopus Barchinone, ad maximas preces discreti Petri Galliça, presbiteri, Rectoris altaris in capella sub invocatione Sancti Marchi Evangelistae constructa in Sede Barchinone instituti, et Dominici Poncii, tapinerii, Petri Ribes, Vincentii Ferrarii, sabateriorum et Bernardi Ferrarii, tapinerii, civium Barchinone, administratorum anno presenti confratriae Sancti Marchi officii sabateriorum dictae civitatis, et aliorum quam plurimorum confratrum dictae confratriae ibidem presentium et deprecantium, consecravit dictum altare in dicta capella sub invocatione Sancti Marchi constructum, presente me Johanne Ubach, auctoritate regia notario publico infrascripto, et presentibus etiam testibus venerabilibus Narcisso de Sancto Dionisio, Francisco Bertrandi, decretorum doctoribus, et Paulo de Gualbis, canonicis ac discreto Petro Blanch, presbitero beneficiato in dicta Sede Barchinone, et quamplurimis aliis in multitudine copiosa. In quorum omnium fidem et testimonium dictus Reverendus Dominus Episcopus presens instrumentum jussit fieri, et tradi dictis Rectori et administratoribus ac confratribus dictae confratriae per me notarium supra et infra nominatum. Quae fuerunt acta intus dictam capellam Sancti Marchi in dicta Sede Barchinone constructa presente me dicto et infrascripto notario et presentibus etiam testibus supra dictis ad haec vocatis spetialiter et assumptis, ut superius continetur.

Sig+num mei Bartholomei Costa, auctoritate regia notarii publici Barchinone, tenentis scripturas officii et confratriae Sancti Marchi officii sutorum civitatis Barchinone ex legato inde michi facto per discretum Johannem Ubach, quondam connotarium (co-notario) meum, et dictorum officii et confratriae scribam in suis codicillis. Qui hoc instrumentum repertum notatum in quodam manuali dicti Johannis Ubach, et tribus lineis lineatum, in margine cuius quidem notae erat scriptum manu dicti Johannis Ubach clausum traditum sequens et coet. dicto Rectori dicti altaris, ac dictis administratoribus dictae confratriae. Quod si quidem instrumentum una cum preciossimo (preciosísimo) corpore Domini nostri Jhesu Xpi. et quadam capsia modica, ubi erant unum modicum de ossibus Sancti Andreae, dictus Reverendus Dominus Episcopus missit intus quoddam foramen quod factum fuit in lapide dicti altaris vigore precepti michi facti per honorabilem Vicarium Barchinone regentem quod continuatum est in libro preceptorum suae curiae sub kalendario de XXVIII. praesentis mensis aprilis. Iterum in hanc publicam formam redigens scribi feci, et auctoritate ac licentia michi concessis per dictum honorabilem Vicarium Barchinone regentem clausi XXX. die aprilis, anno a Nativitate Domini millesimo CCCC. quinquagesimo nono (1459), cum raso et correcto in linea XXI. Barchinone.

(N. E. Aquí viene el pot-pourri :)

Del llibre de ordinacions de la confadria (confratria : confraria : cofradía) dels sabaters, tapiners e cuyraters de la ciutat de Barcelona.

El Obispo Joan relaxa y comuta a los sabaters, tapiners e cuyraters de la confadria de S. Marc de Barcelona el juramento de asistir a los funerales de sus confadres pagando deu diners per quescuna vegada que de deffalran a dites sepultures, los quals deu diners paguen per relavament del vot et del sagrament a que son tenguts, convertinlos en obres pies e necesaries de la dita confraria, concediendo a los que assistieren vers penidents y confesats 40 dies de indulgencia. Dada en Barcelona a 28 de setembre de 1405.

Del Senyor Obispo en Berenguer de Barcelona dice dicho libro de la confraria de sabaters qui fó cap, pare e comensament daquesta beneyta confreria. Prometió e hizo varios capitulos a favor de dicha confraria a 1.° de las kalendas de janer l'any de 1303.

Allí mismo. Fra Bernat Oliver, Bisbe qui fó de Barçalona, e puys fon Bisbe de Tortosa, e fó del orda de Sent Agosti, concedió a los de dicha confraria y a los ben faytors de ella y visitadors de la capella o altar 40 dies de pardó.

Los confrares estan obligados a rezar por los difuntos de su confradia trenta Patre nostres, a trenta saluts de la Verge Madona Santa Maria, e aço sia en carrech de la lur anima e consciencia sino ho fan.

Por cada obito (óbito, muerte) de confrare 10 misas, e sia dat a menjar a sinch pobres per amor de Deu, en memoria de les 5 plagues, y sino a quescun pobre sinch diners barchaloneses.

XLV. Epistola Fr. Raymundi de Penyafort ordinis Praedicatorum ad Jacobum I. Aragoniae Regem.

XLV. 

Epistola Fr. Raymundi de Penyafort ordinis Praedicatorum ad Jacobum I. Aragoniae Regem. (Vid. pág. 152.)

Ex regio Tabul. Barcinon.

Inclito et in Christo magnifico Domino Jacobo, Dei gratia Regi Aragonum, Majoricarum et Valentiae, Comiti Barchinon., et Urgellen., ac Domino Montis pessulani Fr. Raymundus de Pennaforti in ordine fratrum Praedicatorum minimus salutem et Spiritus Sancti consolationem. Serenitatis vestrae, litteris diligenter inspectis, refero gratias, quantas scio et valeo, Patri luminum, largitori omnium gratiarum super tribus. Primum, quia vestra celsitudo mei pauperis vestri dignatus es recordari, infirmitatibus meis compatiens, et de salute requirens. Secundum quia tribulationes vestras, et earum radices, vestramque innocentiam mihi devoto vestro tam familiariter, tamque humiliter intimastis. Tertium quia ex ipsarum litterarum tenore patientiam vestram, et circunspectam discretionem intelligens confido, quod ille, qui scrutatur renes et corda, cujus sapientia attingit a fine usque ad finem fortiter, et disponit omnia suaviter, cui venti tentationum et mare tribulationum obediunt, ad cuius nutum tempestas in tranquilitatem convertitur, faciet misericorditer, et disponet quod universa et singula cooperabuntur vobis in bonum: et juxta desiderium vestrum, et meum, post laborem sequetur requies, tristitia, si qua fuit, vertetur in gaudium, et juxta mensuram dolorum erit mensura consolationum, quando Pater misericordiarum Deus absterget omnem lacrymam ab occulis Sanctorum, quando recipiet unusquisque secundum suum laborem multiplicatum praemium in retributione justorum. Utinam me faciat Deus participem illarum consolationum, quas desidero vos percepturos, cum in illa die remuneraturus est suos justus judex Dominus Jesus Christus. Super eo spetiali facto, de quo placuit vobis mihi scribere aliquid, si oportunitas se offeret, non videtur mihi quod sit necessarium per Dei gratiam, pro eo quod sicut intellexi a dilecto in Christo Petro Alberti (a) latore praesentium, devoto et fideli vestro, expeditum est negotium juxta votum. Fui tamen, et sum, et ero semper praestante Domino promptus ex animo, et paratus procurare secundum possibilitatem meam et gratiam quidquid honori vestro intelligerem expedire secundum Deum et nostri ordinis honestatem. Quod tamen ita simpliciter scribo vobis, non miretur vestra dulcis benignitas, sed parcat nobis et ascribat infirmitatibus meis, quae sunt, et fuerunt istis diebus longe solito graviores. Sit ipse, qui dat, per omnia benedictus. = Domino Regi secretum.

(a) Forte is Petrus Arberti, canonicus Barcinonensis, egregia doctrina clarus, qui Capituli sui procuratorio nomine concilio provinciali Tarraconensi 1248 interfuerat.

dilluns, 30 de gener del 2023

XLIV. Praeceptum Alphonsi V Regis Aragonum ministrandi Mossen Borra quaecumque vina voluerit: an. MCCCCXLVI. (1446)

XLIV.

Praeceptum Alphonsi V Regis Aragonum ministrandi Mossen Borra quaecumque vina voluerit: an. MCCCCXLVI. (1446) (Vid. pág. 147.)

Praeceptum Alphonsi V Regis Aragonum ministrandi Mossen Borra quaecumque vina voluerit: an. MCCCCXLVI. (1446)

Alfonsus Dei gratia Rex Aragonum, Siciliae citra et ultra Farum, Valentiae, Hierusalem, Hungariae, Maioricarum, Sardiniae et Corsicae, Comes Barchinone, Dux Athenarum et Neopatriae, ac etiam Comes Rossilionis et Ceritaniae. Quoniam virtus et sapientia vestra magnifici, nobilis et fidelis nostri Mossen Borra, multis Regibus, Principibus et populis omnibus grata et periucunda est; decet nostram maiestatem, cui charissimus estis, providere ut salus vestra sit ad laetitiam hominum vobis maxime diuturna; eo equidem magis quod iureiurando civitati Barchinonae promisisti incolumem reversurum, neque hic neque in via moritorum. Itaque cum vita hominum cibo potuque nutriatur, et horum altero videamus vos magna ex parte privatum, quia iam factus estis edentulus (sin dientes; desdentegat), et vix commode cibo uti valeatis, et quodamodo ad infantiam, que dentibus caret, deveneritis; putavimus materno affectu vos tamquam infantulum potu esse educandum; et quia aliud lac sugere non valetis, vino mero esse lactandum; nam optimum vinum lac senum vulgo apellatur. Atque ideo tenore praesentis, vobis dicto nobili Mossen Borra licentiam et plenariam facultatem impartimur, quod ab hac hora in antea, dum vixeritis, absque alicuius penae incursu, libere ac secure possitis, et vobis liceat bibere ac potare saepe, saepius et saepissime, multumque potenter, necnon vicibus geminatis, et plusquam oporteat, de die pariter et de nocte, quocumque in loco, et in quibuscumque horis quae vobis cedant beneplacito et voluptati, etiamsi non sitieritis, de omnibus et quibuscumque vinis, tam graeco, dulci, malvasia, montanago, bonafia, garnacha, vino de Calabria speciali, de Sancta Nocheta, Mantoa (Mantua, Mantova), moscato, et del fonello de Terracina, manaverro bono, falso amico, de Clayrano, de Benicarló, de Madramaña, de Madrigal, de Yepes, de Ocaña, de S. Martino de Valde Iglesias, de Madrid et de Carañena (Cariñena), quam etiam clareias et vino procas, et de aliis quibuslibet generibus vini; dumtamen non sit aquâ mixtum vel acetum, nec de quo Creator rerum et vini cum gustasset noluit bibere; quae si pura, dulcia et praetiosa sint, a vobis necnon a potentioribus compotatoribus vestris, quorum nomina iam vobis notiora sunt, diligentissime potari volumus. Ut autem vos, dictus nobilis Mossen Borra, valeatis praesenti nostra gratia plenius abuti, facultatem vobis plenariam elargimur, ut possitis creare et constituere unum et plures procuratores ac substitutos, qui vestro nomine, seu pro vobis, dumtamen vos satur potitandi fueritis (quod credimus eventurum raro) potitent, atque bibant de vinis praemissis, aut etiam melioribus et in maiori fama. Mandantes per hanc eandem nostro botillario maiori, aliisque botillariis et de officio botillariae, necnon paniceriis, cauponibus, salsariis et caballotis, ac etiam universis et singulis in vinis iurisdictionem habentibus, sub poena duorum mille florenorum auri, de quibus dimittant mille a Mossen Borra, et officiorum ipsorum, ac vini privatione, quatenus amodo ad praesentis ostensionem, et vestri simplicem requisitionem dent vobis per força ad gustandum, et si opus fuerit ad bibendum ea vina quae volueritis seu gutturi vestro placuerint; et contrarium non faciant, si praemissam cupiunt evitare poenam; immo vobis assistant opera, consilio, auxilio et favoribus oportunis. In cuius rei testimonium praesentem fieri iussimus, omnibus curiae nostrae sigillis munitam. Dat. in Castellonovo Neapolis die 30 decembris, anno a Nativitate Domini M.CCCC.XLVI. = Rex Alfonsus. = V. Botillarius maior. = Dominus Rex mandavit mihi Francisco Martorell.

XLIII. Relación del capítulo del Toisón celebrado en Barcelona en 1519.

XLIII.

Relación del capítulo del Toisón celebrado en Barcelona en 1519. (Vid. pág. 143.)

("La sillería del coro es todavía la misma que existía en 1519, cuando el Emperador Carlos V celebró aquí un Capítulo general de la orden del Toisón de oro, el primero que se tuvo en España. Permanecen renovadas posteriormente las armas y títulos de cada caballero en lo alto del respaldo de las sillas que ocupaban por su antigüedad. Omito su noticia porque ya la publicó Chifflet (Insignia, etc.): mas no dejaré de enviar un extracto en castellano de la relación lemosina que un diario de aquel tiempo hace de fiesta tan grande")

Relación del capítulo del Toisón celebrado en Barcelona en 1519.

Sábado a 5 de marzo de 1519 el Rey nuestro Señor comenzó a celebrar las fiestas del Toison, que para dicho dia ha mucho tiempo estaban señaladas; las cuales se hicieron del modo siguiente. Primeramente: en el coro de la catedral se pintó de oro y azul la parte superior de todas las sillas, esculpiendo en lugar elevado el escudo de armas de todos los cavalleros de dicho órden, assi muertos como vivos. La silla del Rey estaba cubierta de raso con su dosel, y la que estaba destinada para colocar las armas del difunto Emperador estaba cubierta de terciopelo negro con dosel del mismo color. A este adorno del coro correspondia el de toda la catedral. Dicho dia pues a las tres de la tarde salió el Rey de palacio para ir a la catedral con el órden siguiente: delante de todos iban los de la capilla real con la cruz levantada sin cantar: tras ellos el Obispo de Vique, todos con capas de brocado: despues iban los ministriles con varios instrumentos músicos, un portero con la maza real en medio de dos reyes de armas, dos maestros de ceremonias: tras ellos varios cavalleros acompañando al Rey, y con ellos los de la órden, que eran trece: es a saber, el Almirante de Castilla, el Duque de Alba, el Duque de Cardona, el Marqués de Vega, el Condestable de Castilla, el Príncipe de Bicinyana, el Marqués de Brandemburg, Monsiur de Xebres, Monsiur de Fenas, Don Manuel y otros tres, todos a cavallo vestidos pomposamente de terciopelo carmesí con sombreros de lo mismo y el collar de la órden. De esta manera fueron a la catedral pasando por el Regomir, casa de la ciudad y de la diputacion, delante de la qual los recibió el clero de dicha iglesia con cruz y estandartes; y pasando por delante del palacio del Obispo entraron en la iglesia por su puerta mayor donde cantaron completas tan solemnemente que salieron ya de noche. Volvió toda la comitiva a palacio, donde se les suministró una cena abundante, poniéndose en la mesa las aves y otras viandas enteras sin trinchar.

A las nueve de la mañana del dia siguiente volvieron a la catedral con el mismo órden por la calle Ancha, Santa Maria del Mar, calle de Moncada, plazuela de la Lana, cárcel y palacio del Rey. En la puerta mayor de la iglesia les esperaba el clero con el Obispo de Vique, el qual con el hisopo dió agua bendita a todos. Colocados en el coro comenzó la misa dicho Obispo, la qual cantaron los chantres de la capilla real acompañados del órgano mayor de la iglesia. Quando llegaron al offertorio se levantó el Sr. Rey, y con mucha ceremonia, presidido de los reyes de armas y maestros de ceremonias, fué al altar mayor y ofreció una pieza de quatro ducados, volviéndose a su silla. Tras él fueron a ofrecer con la misma ceremonia los demas cavalleros de dos en dos, ofreciendo cada uno un ducado de oro. Despues de haver ofrecido todos los cavalleros presentes, se hizo la oferta por los ausentes y difuntos de esta manera: sentábanse dos cavalleros en las sillas de dos de los ausentes o difuntos, y entonces un maestro de ceremonias decia en voz alta el nombre de aquellos cavalleros ausentes o difuntos, y seguidamente se ofrecia por ellos. Concluido este acto subió a predicar un clérigo, y todo el sermon fué de la órden del Toison de oro. Despues del officio pasaron los cavalleros al palacio del Rey junto a la catedral, donde comieron en una misma mesa con el Rey. A las tres de la tarde volvieron a la catedral vestidos de luto y la iglesia lo estaba igualmente; cantáronse vísperas y completas de difuntos con mucha solemnidad, y con esto se acabó la fiesta de aquel dia. La mañana del dia siguiente volvieron a la iglesia, donde se celebró un aniversario general por los almas de los cavalleros difuntos. Habia delante del altar mayor muchos cirios gruesos, y en ellos estaban las armas de todos los cavalleros de la órden. Quando llegó el ofertorio, el Rey con la misma ceremonia del dia anterior ofreció el cirio que tenia sus armas; tras él hicieron lo mismo los demas cavalleros de dos en dos, no moviéndose de la silla los segundos hasta que volvian de la oferta los primeros. A esto se siguió la oferta por los finados, ofreciendo el Rey el cirio donde estaban las armas de su abuelo el Emperador, el cual apagaban en acabando de ofrecer. Lo mismo hicieron los demas cavalleros, quedando solo encendidos los de los presentes. La misa dixo el Obispo de Burgos, el qual comió aquel dia en la misma mesa del Rey; los otros cavalleros comieron en la misma sala y al mismo tiempo en otra mesa mas baxa. A las tres de la tarde volvieron a la iglesia vestidos de damasco blanco y con sombrero de terciopelo carmesí y el collar de la órden. La iglesia estaba adornada como el primer dia; cantáronse vísperas y completas muy solemnes. Vestidos del mismo modo volvieron a la iglesia al otro dia mártes, que lo era de Carnestolendas, pero sin órden alguno de acompañamiento. Cantóse una misa muy solemne, la qual dixo el Obispo de gracia de esta ciudad. En este dia ofreció solo el Rey precedido de reyes de armas, maestros de ceremonias y de todos los cavalleros. Con esto y con la comida que sigue a un palacio, se acabaron las fiestas del Toison de oro, las armas de cuyos caballeros (con b) están pintadas en el coro de la catedral.

Toisón, portada, Chifflet
(Toisón, portada del libro de Chifflet)

XLII. Dotatio staturiae Barchinonensis: an. MCCLXIII. (1263)

XLII.

Dotatio staturiae Barchinonensis: an. MCCLXIII. (1263) (Vid. pág. 138.) 

Ex arch. reg. Barchin.

Noverint universi quod nos Jacobus Dei gratia Rex Aragonum, Maioricarum et Valentiae, Comes Barchinonae et Urgelli, et Dnus. Montispessulani, Attendentes quod ecclesia Barchinonae pro animabus parentum nostrorum ac nostra, et demum successorum nostrorum in perpetuum instituit ab antiquo in eadem ecclesia unum praesbyterum canonicatum, qui Stator Regis ab omnibus vulgariter apellatur, et qui pro remissione specialiter pecatorum nostrorum est in divinis obsequiis continuus et assiduus in eadem; atendentes etiam quod dictus sacerdos sine aliquo alio redditu, de quo sibi vestes faciat, nullam percipit portionem; idcirco, quoniam dignum est quod qui specialiter nostro sunt obsequio, et maxime in iis quae spectant ad animam deputati, nostro gaudere debeant beneficio speciali: damus de praesenti et in perpetuum per nos, et omnes successores nostros asignamus tibi Guillermo de Ruvira, nunc dictam staturiam tenenti, et omnibus successoribus tuis, qui ibidem pro tempore fuerint instituti, centum solidos monetae Barchinon. perpetuae de terno singulis annis habendos, et percipiendos, pro vestitu tuo, et successorum tuorum in quintario nostro, quod habemus Barchinonae: quos habeas et percipias semper et singulis annis in prima paga, quae fit ab emptoribus dicti quintarii, sine contradictione alicuius, et ipsi emptores teneantur tibi et tuis successoribus de hoc nostro speciali mandato, quod eis per hanc scripturam facimus, de praesenti tradere et solvere. Quod si nos dictum quintarium per nostrum nuntium vel baiulum levaremus, et colligeremus, ipse nuntius vel baiulus similiter praedictos denarios solvere teneatur, et si forte dictum quintarium alienaremus, semper sit tibi et tuis successoribus salvum in vestrum pro praedictis centum solidis in quintario supra dicto. Dat. Barchinonae sexto calend. septembris anno Dni. millesimo ducentesimo sexagesimo tertio.

XLI. Reconciliatio cuiusdam clerici apostatae ecclesiae Barcinon. an. MCLX. (1160)

XLI.

Reconciliatio cuiusdam clerici apostatae ecclesiae Barcinon. an. MCLX. (1160) (Vid. pág. 132.)

Ex arch. eiusd. eccl. lib. 3. Antig. fol. 13. núm. 30.

In Dei nomine ego Arnallus de Palaciolo recognoscens me esse culpabilem quia postposito clericatu ad vias seculi transieram, et a consortio et a comunitate Barchinonensis ecclesiae impudenter recesseram, veni ante praesentiam Guillelmi venerabilis Barchinonensis Episcopi et omnium canonicorum eiusdem ecclesiae, atque humiliter veniam petii, et requisivi, ut cum eis participarem in domo Domini. Qui misericordia moti precibus meis condescendendo, diligenter adquieverunt. Ideoque ego jam dictus Arnallus equo animo ac spontanea voluntate concedo atque promitto Domino Deo et praefatae ecclesiae Barchinonensi et Episcopo supra scripto, et omnibus canonicis, quatenus mandatum et obedientiam, quam mihi modo imponunt, fideliter et absque ulla rebellione compleam et perficiam, ab isto videlicet proximo Pascha usque ad aliud sequens. Quod si infra praedictum temporis spatium hoc infringere aut transgredi praesumpsero, aut post completam obedientiam et mandatum modo injunctum iterum relicto clericatu ad seculum rediero, ex tunc omnino derelinquo, diffinio et evacuo canonicae Barchinonensi et Episcopo atque canonicis ipsam quotidianam prebendam canonicalem quam michi ad praesens sua pietate restituunt, simul et totum honorem in termino Palacioli progenitorum meorum largitione Barchinonensi canonicae pertinentem; ita quod ulterius ego, aut nullus homo vel femina per me aut per meam vocem hoc nullatenus repetamus vel requiramus. Ego igitur iam dictus Episcopus cum omni clero Barchinonensi recipio te praefatum Arnallum pro immoderato excessu tuo poenitentem et satisfacientem, ea scilicet interposita conditione, ut in ordine clericatus de coetero honeste remaneas, et obedientiam atque mandatum, quod tibi imponimus obedienter adimpleas et perficias, scilicet ut ab hac proxima festivitate Paschali usque ad alteram sequentem in choro, in claustro, in refectorio, in dormitorio assidue maneas; ita quod infra praedicti temporis spatium ultra januas ecclesiae, et portam canonicae atque ostium cimiterii nulla occasione die vel nocte procedas, exceptis processionibus vel exequiis ingruentibus. Facta vero iam dicta penitentia dabimus tibi de honore nostrae canonice, aut illum scilicet honorem qui fuit patris tui, aut tantum de alio honore nostrae canonicae, unde debebis esse paccatus. Et hoc per comunem laudem nostri Capituli, et amicorum tuorum. Quem honorem habebis, et possidebis per nostram canonicam in vita tua, dum in clericatu remanseris absque aliquo impedimento vel detrimento, sine alienatione quam inde non facias. Si autem, quod absit, jam dictum mandatum et obedientiam non compleveris, aut post completam penitentiam rursus spreto ordine clericatus ad saecularem et laicalem vitam redieris, statim supra dicta omnia inrecuperabiliter amitas, et a consortio et fraternitate nostra in perpetuum alienus existas. Est autem praedictus honor in termino Palacioli, et villae Piscinae, et Martorelles, et in Barchinonensi territorio et in diversis locis. Insuper ego jam dictus Arnallus de Palaciolo diffinio et dimito, et omnimodis solvo omnes alias cartas et convenientias sive scriptas, sive non scriptas, quas hactenus Barchinonensi canonicae feci. Et ut haec, quae posterior est, firmior habeatur sicut superius scriptum est, ita concedo, et laudo, et subscriptione nominis mei propria manu confirmo. Facta carta VIII. idus aprilis anno ab Incarnatione Domini M.C.LX. regnique Ledovici Jun. XXIV. = Sig+num Arnalli de Palaciolo qui ista supra scripta confirmo, et laudo.  = Sig+num Pontii de Osor. = Sig+num Bernardi Monetarii. = Sig+num Petri Monetarii, filii eius. = Sig+num Johannis Bovis, baiuli Comitis. = Sig+num Petri Arberti Poncii. = Sig+num Arnalli de Cannelles. = Sig+num Raymundi de Monte rotundo. = Sig+num Poncii subdiachoni, filii Poncii de Osor. = Sig+num Guillermi Catalanni. = Sig+num Guillermi, Barchinonensis Episcopi. = Sig+num Poncii scribae, qui hoc scripsit die et anno quo supra.

XL. Donatio cujusdam almuniae a Berta, Regina Aragonum monasterio Alaonensi facta an. MCXXV. (1125)

XL. 

Donatio cujusdam almuniae a Berta, Regina Aragonum monasterio Alaonensi facta an. MCXXV. (1125) (Vid. pág. 125.)

Ex arch. monast. Alaonen.

In nomine sanctae et individuae Trinitatis Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen. Ego Berta Regina libenti animo et spontanea volumptate pro remissione peccatorum meorum dono Deo et Beatae Mariae Alaonis et Bernardo Abbati et cunctis successoribus suis almunia nostra quae est inter Berbegal et Monte Rog, cum totis terminis quos abet, ut abeat et possideat eum Alaonensis ecclesia francha et ingenua salva fidelitate Regis Aragonis. Et advenit michi de donacione Domini mei Regis Petri, mariti mei. Ego Berta Regina laudo et confirmo hoc donum, ac de manu mea facio hoc Ber+ta signum in carta. = Sig+num Belasc Fortunio testis. = Sig+num Galin Belasc testis. = Facta carta ista era M.C.LXIII. regnante Domino nostro Jhesu Christo et sub eius imperium Antefoso (Alfonso) cognato meo in Pampilona et in Aragone, in Superarvi et in Ripacurcia, me autem regnante in Murello et in Auvero et in Aierb, Sfortung Lobiç in Loar et in Boleia, Sforti Ortiç in Petra Seleç, Episcopus Domnus Raimundus in Barbastro, Episcopus Domnus Stephanus in Osca, Sancio Comite in Pampilona. = Ego Johannes per jussionem Dominae Berta Regina hanc cartam scripsi, et hoc signum + feci.

XXXIX. Charta donationis ecclesiae S. Bartholomei castelli de Calasanz monasterio Alaonensi, facta a Pedro Aragonum Rege: an. MCIV. (1104)

XXXIX.

Charta donationis ecclesiae S. Bartholomei castelli de Calasanz monasterio Alaonensi, facta a Pedro Aragonum Rege: an. MCIV. (1104) (Vid. pág. 125).

Ex arch. eccl. monast. Alaon. 

In Dei nomine. Amen. Ego Petrus Rex Aragon. in Dei laudem, Deiparaeque reberentiam facimus hanc cartam elemosinariam tibi Benerabili Arnaldo Abbati aliisque monachis in tua societate Deo serbientibus in monasterio Alaoni, de ecclesia Sancti Bartholomei in ipso castello loci de Calasanz nuper a me edificatam perpetuo possidendam, cum parte decimarum et aliorum jurium plenitudine, ut pro cursu vitae vestrae successorumque vestrorum celebretis, gratiasque Deo agatis pro tantis mihi bonis concessis, maxime in expugnatione loci et castelli de Calasanz, quod adjuvante Deo Diboque Bartholomeo cepimus die XXIII mensis augusti, anno Domini M.C.II. (1102) Quod si ego aut aliquis ex propinquis meis vel personis … ista carta elemosinaria in duplum componat, insuper ira incurrat per eum, et de liminibus Sanctorum extraneus eficiat, et cum Juda Escariot partem accipiant. Facta hac carta die XIX mensis junii anno regni nostri X. M.C.IIII. eam manu propria subsignamus et anuli nostri impressione signari jussimus. = Sig+num Petri gloriosi Regis. = Sig+num Altonis, secretarii praestantissimi Regis Petri Primi, qui hanc cartam signari et firmari jussit.

XXXVIII. Donatio ecclesiae de Siurana ab Episcopo Caesaraugustano facta monasterio Sanctae Mariae Alaonis: an. M.L.XXVII. (1077)

XXXVIII.

Donatio ecclesiae de Siurana ab Episcopo Caesaraugustano facta monasterio Sanctae Mariae Alaonis: an. M.L.XXVII. (1077) (Vid. pág. 125). 

Ex autogr. in arch. monast. Alaonen. 

In nomine Domini: ego Julianus gratia Dei Episcopus Caesaraugustae Sedis gratis animis et bona voluntate dono et concedo ecclesiam Sanctae Mariae de Siurana tibi Bernardo, Abbati Alaonensi et successoribus tuis et ecclesiae tibi comissae Sanctae Mariae Alaonis, ut habeatis et possideatis eam libere perpetuo jure. Quae ecclesia olim edificata et constructa esse peribetur a quodam Domino Rouvano, quia ibi sanata filia eius a gravi infirmitate qua tenebatur, contulit hereditatem possidendam huic ecclesiae supra dictae intra terminos Gavase vel Peralte quae modo possidere videtur. Nunc nos praedictam hereditatem vel possessionem huic ecclesiae praedictae vel ibi Deo servientibus et tibi Bernardo Abbati et succesoribus tuis possidendam stabilimus perpetue. Set quia modo destructa esse videtur, et combusta a Sarracenis invenitur, condolemus huius destruccionis. Sic trado eam tibi Bernardo et successoribus tuis perpetuo possidendam, ut rehedificetur monastico ordini quia est intra episcopatum nostrum, et sub curam nostrae religionis. Actum est hoc, et haec descripcio facta est in secundo anno post consecrationem Sancti Michaelis de Gauase (Gavase, Gavás o Gabás), et Sancti Martini de Nercha sub era M.C.XV. = Sig+num Saturnini praesbiteri. = Sig+num Dominici, fratris eius. = Sig+num Johannis, praesbiteri de Gavase. = Sig+num Pasqual, fratris Romani. = Sig+num Petri Romani filiis Bagim. = Sig+num Habib, praesbiter et Judex de Nercca (Nercha más arriba). = Sig+num Cipriani. = Sig+num Cidel. = Sig+num Ferriol quorum praecibus haec donacio facta est. = Ego Julianus Episcopus confirmo et laudo hoc donum et hoc signum + pono. = Gotmen, praesbiter et scriba jussu Juliani Episcopi hanc cartam scripsit, et hoc signum + fecit.

XXXVII. Donatio ecclesiae de Prullans monasterio Lavascensi facta.

XXXVII.

Donatio ecclesiae de Prullans monasterio Lavascensi facta. (Vid. pág. 116).

Ex Cartor. monast. Lavascensis, fol. 31 b. 

Haec est diffinicio de illa ecclesia de Prullans quae fecit Rodlan et mater sua et fratres eius ad Martino Abbate Sanctae Mariae Lavascensis ecclesiae. Ipsa ecclesia fuit facta per praeces quae fecit Dompnus Berengarius ad Dompno Preposito, et ille consentivit eam facere in tali convenientia; ut illa ecclesia de Prullans fiat sub jussione ecclesiae Castro Sancto. Et postea venit Rodlan violenter abstulit eam. Et post hoc venit Abbas Martinus in Castro Sancto et habuit placitum cum eis de ipsa ecclesia, et illi exvacuaverunt eam in manu de illo Abbate. Et ille Abbas convenit ad Rodlan et matri suae atque fratribus eius ut faciat ipsa ecclesia cantare dominicis diebus et festas annales, exceptis IIII. festis Beatae Mariae et Nativitas Domini et Ramis Palmarum et die Sancto Paschae et Pentecosten, et die Natalis Domini et Paschae et Pentecosten vadant comunicare infirmos et infantes. Et est manifestum: quod si ego Rodlan aut fratres mei aut aliquis homo vel foemina qui ista carta inquietare voluerit, in duplo componat, et ista firmis permaneat. Facta ista carta VII. kalendas aprilis anno Christo regnante in Paliarensis Bernardo Comite, et Artallo qui erat in vinculis. = Sig+num Rodlan et fratres eius et mater qui ista carta rogaverunt scribere et testes firmare et sua signa facere. = Sig+num Berenguer Allomar. = Sig+num Dalmaz Isarn. = Sig+num Gozeth, testes sunt. = Petrus sacerdos scripsit +. 

XXXVI. Venditio cujusdam mansi ab Artallo, Palliarensi Comite facta monasterio Lavascensi, an. MXCI. (1091)

XXXVI.

Venditio cujusdam mansi ab Artallo, Palliarensi Comite facta monasterio Lavascensi, an. MXCI. (1091) (Vid. pág. 116.)

Ex Cartor. monast. Lavascensis, fol. 11. 

Gotica lex jubet et antiqui Patres sancxerunt quatinus vindicio si facta fuerit, per scriptura plenam obtineat firmitatem. Ideoque ego Artallus gratia Dei Comes et uxor mea Eslonza, et Odo frater meus, electus in episcopatum Urgellitana Sede sub sacro nomine Omnipotentis Dei venditores sumus Domino Deo et almae Virgini Mariae monasterium que vocitatur Laviscensis, et tibi Raymundo Preposito et fratribus ibidem servientibus unum capud masum qui fuit Adefonso Ramio qui est condam. Etiam tenet ipsum capud mansum Petrus neptus eius et uxor sua Adalez et filiis eius Guillermu et Raimundus, et est ipsum capud mansum in castro Sasso. Vindo vobis ipsum capud mansum ab integrum, et ipsos homines, qui ibidem sunt vel adveniendi sunt, cum omnia quae habent vel habere debent, vel in antea adcrevere potuerint, excepto quod in ipso castro nullum mansum mihi destruuntur. Et si vultis eos educere ex villa Sasso, et deducere in alio vestro loco, licentiam habeatis ut facere valeatis cum omnia sua ab integrum, excepto hoc quod ipsas suas mansiones non valeant destruere. Hoc totum quod supra scriptum est vindimus vobis ab integrum propter praetium quod inter nos convenit. Id sunt, quadringentos quinquaginta mancusos de auro Valentia ut ad hodiernum diem et tempora firma habeatis potestatem tenendi et possidendi vestram que voluntatem faciendi. Et est manifestum quod si ego Artallus aut uxor mea Eslonza aut frater meus Odo aut filii et filiae nostrae, aut nulla mea posterita, aut nulla subrogata persona qui contra hanc cartam venerit ad inrumpendum non ac valeat vendicare, sed cum Juda traditore in infernum accipiat porcionem, et insuper componat cum omni sua melioracione, sicut lex continet et in antea firma et stabilis permaneat modo vel omnique tempore. Facta ista carta V. idus augusti anno XXXV. Regis Philippi, regnante Aldefunso (Aldefonso, Ildefonso, Alfonso) Rege in Castella et Gallecia, Petro Rege regnante in Aragone et in Papellonam (Pampilona, Pamplona : Navarra), Dompno Artallo supra scripto in Paliares et Dompno Raimundo similiter. = Sig+num Artallo Comite. = Sig+num Eslonza. = Sig+num Dompno Odoni qui istam cartam vendicionis scripturam fieri jussimus, et firmavimus, et testes firmare rogavimus. = Sig+num Raimundo Fulchoni de Gallinario. = Sig+num Petro Fulchone. = Sig+num Bernardus Raimundi de Agromontis. = Sig+num Echardus de Eramontis. = Sig+num Dodo Arnallus de Pervas. = Visores et auditores, Guillermus Arnallus de Pervas et Mironi Guillermo de Ripera et Tedballo de Orcallo, Bernardus Ricolph de Palencia et alii plures. = Baronezo, subdiachonus Sanctae Mariae Tremp scripsit die et anno quae supra. Sig+num Pere Mir de Stopaga. = Sig+num Bertran Guillem. = Ego Odo gratia Dei Urgellensis Episcopus confirmo et laudo hanc cartam et manu propria consigno +.

XXXV. Donatio castelli de Aguilar a Miro Raimundo facta monasterio Lavascensi, an. MXC. (1090)

XXXV.

Donatio castelli de Aguilar a Miro Raimundo facta monasterio Lavascensi, an. MXC. (1090) (Vid. pág. 116.)

Ex Cartor. monast. Lavacensis, fol. 14 b.

In Dei nomine: ego Miro Raimundus facio cartam propter remedium animae meae ad domum Sanctae Mariae quae vocatur Lavadius, vel aliorum Sanctorum quorum memoria ibi habetur et veneratur, de uno castello quod vocatur Aguilar, quod est situm in termino de Sass in comitatu Paliarensi: quod castellum adquisivi michi propter servicium quod feci seniori meo Artallo Comitti, et propter spontaneam voluntatem eius. Quod castellum trado Sanctae Mariae cum omnibus rebus ad se pertinentibus cum ingressibus et egressibus, cum cultis et incultis, cum adquisitis et adquirentis, et cum suis paschuis. Hanc donacionem ego Miro Raimundus feci et gratuita oblacione obtuli Domino Jhesu et Genitrici illius semper Virgini Mariae, quia intellexi me culpabilem esse de omnibus peccatis et criminibus quibus potest homo carnalis et fragilis peccare, et quia de his omnibus justam emendacionem non poteram facere, volui cum consilio omnium amicorum meorum et michi bona quaerentium hoc munus Omnipotenti Deo offerre adquisitum, teste omni patria, meo summo labore. Contra quam donacionem qui venire temptaverit vel aliquo malo ingenio, aut aliqua detestabili violencia depredare temptaverit, ab omni consorcio christianitatis expulsus judicio omnium sacrorum canonum anathematis judicio subjaceat, et partem cum Juda Scarioth et cum Datan et Abiron qui viventes in infernum descenderunt, habitet, et haec mea donacio indisrupta permaneat, et ipse dupliciter componat. In hoc castello relinquo Domino meo Comiti Artallo ingressum et egressum, guerram contra omnes homines faciendi, et omnes homines ipsius castri sequantur eum in hoste de matutino die lunis usque ad vesperum die mercurii, et habeat in eodem castro unum admiramentum de pane et carne et civada. Si autem placet ipsi Comiti ut castellum illud stet integrum, stet: et si non placet, destruatur, et ecclesia in loco eius in honore Sanctae Mariae construatur. Si autem voluerit ipse Comes ut illud castellum permaneat integrum, ipse Dominus ipsius loci de Lavadius fidum faciat eum ut de illo castello non exeat ei ullum malum, si ipse non fecerit. Facta carta donacionis anno ab Incarnacione Domini M. nonagesimo, mense septembrio pridie kalendas octobris luna II. imperante Romanis Heinrico, Francis Philippo, Castellanis Aldephonso. = Sig+num Mironi qui hanc cartam rogavit scribere, et testes firmare, et sua signa facere. = Sig+num Petro Raimundi de Erill. = Sig+num Mir Valles. = Sig+num Rodlan Bernard. = Sig+num Bremon Altemir. = Sig+num Gonbal Oriol. = Sig+num Dalmaz Bernard. = Sig+num Gifred Gozfret. = Grimallus Abba dictavit, et Altemirus Diachonus scripsit die et anno que supra +. 

XXXIV. Donatio villae de Abella facta a Guillelmo Comite monasterio Lavascensi: an. DCCCCXCVII. (997)

XXXIV.

Donatio villae de Abella facta a Guillelmo Comite monasterio Lavascensi: an. DCCCCXCVII. (997) (Vid. pág. 114.)

Ex Cartor. monast. Lavacensis. fol. 19. b.

Magnum constat nobis divinum praeceptum domum Dei hedeficare, et de rebus meis honorare atque concedere. Ideoque factus in Dei nomine in anno Trabeationis Domini nostri Jhesu Christi in era millessima XXIIII. indiccione VII concurrentem luna VIIII. VII idus decembris anno XII imperii ego Guillermus filio Sungero prolis et gratia Dei Comes, et Stephania Comitissa expuncxit nobis Deus et Trina Maiestas ut aliquid de rebus nostris vel parentum nostrorum concedere debeamus Deo sicut et facimus scriptura elemosinaria ad Regina mundi gloriosa matrem Domini nostri Jhesu Christi almae virginis Mariae, vel Sancti Petri, et Sanctae Crucis et Sancti Laurenti cuius ecclesias fundatas sunt in sacro argisterium Lavavis quae est situs prope flumen Nocharia. Sic donamus ego Guillermus supra scriptum Comes et Stephania Comitissa ad supra dicto coenobio ipsa villa quae dicitur Abella, quod est prope ipsum castellum de Atonze cum suum alode que unquam ibi decima dedit, cum suis paschuis et rubturis atque pratis et silvis et instrumentis et cultis et incultis et exio et regressio et fontes et homines et omnia quae ibidem sunt vel qui adveniendi sunt, et quantum possent hedificare aut emere de medio, aut III. aut IIII., vel condirigere plena licencia eis concedimus. Omnia haec donamus ad servientes et militantes Deo, idest, serve Dei Abba, Johannes monachus, Ennecho monachus, Bradila monachus, Martinus monachus, Bardina monachus, et coeterorum fratrum monachorum vel clericorum quae sunt in monasterio Lavavis vel quae adveniendi sunt. Haec omnia conlata sit Deo omnique tempore pro amore Dei et remissionem peccatorum nostrorum et zabulo teterrimo effugiendum, et statum sanctae Dei Ecclesiae erigendum, ut remuneratione ad ethereo arbitrem ad ultimum consequi valeamus, et cum Sanctis omnibus porcionem accipiamus. Et est manifestum quod si ego Guillermus Comes aut de filiis meis aut alius Chomes, vel quilibet iuncta persona hominum, que hanc scriptura venerit contradicere aut disrumpere, in primis ira Dei incurrat super eum, et a liminibus Sanctae Dei ecclesiae et sanctam comunionem extraneus sit. Facta ista carta elemosinaria VII. idus decembris regnante Rodiberto anno XII, regnante Guillermo Comite. = Sig+num Guillermo Comite et Stephania Comitissa que hanc carta elemosinaria rogaverunt scribere, et testes ad roborandum firmare. = Sig+num Arnaldo, filio Unifredo. = Sig+num Raimundo, filio Barone. = Sig+num Guilimundo, filio Bonofilio. = Sig+num Jheremias, filio Altemiro. = Gondebaldus visor fuit. = Erimandus visor fuit. = Guillermus visor fuit. = Isarnus visor fuit. = Ennecho presbiter scripsit +. 

XXXIII. Facultas edificandi ecclesiam Sanctae Mariae de Lavaix Abbati Trasoaldi a Fridelo, Comite et Marchione concessa: an. DCCCVIII. (808)

XXXIII.

Facultas edificandi ecclesiam Sanctae Mariae de Lavaix Abbati Trasoaldi a Fridelo, Comite et Marchione concessa: an. DCCCVIII. (808) (Vid. pág. 112.)

Ex Cartor. monast. Lavascensis, fol. 74.

In Dei nomine et individuae Trinitatis qui est verus Deus: ego Fridelo Comes et Marchio propter nimiam caritatem qua dilexit nos Deus, et propter ammonicionem scripturatum et vitae sanctorum Patrum qui bene vivendo et in servicio Dei laborando et sua ad instruendas Dei ecclesias sive ad sustentaciones pauperum largiendo vitam meruere post mortem accipere: ideo compunxit me summa Divinitas et ammonicionem Trasoaldi, religiosi Abbatis qui ipse mihi monens petiit pro Christo qui precipit tribuere Omnipotenti, quod ego Fridelo, Comes et Marchio ad edificandam et instruendam ecclesiam Sanctae Mariae in loco qui dicitur Lavais juxta fluvium Nogarie, dedissem talem huic predicto monasterio libertatem ut quidquid in omni comitatu Pallariensium sive donativo sive comparacione vel pro quolibet lucro a me vel a parentibus vel successoribus meis acciperet, francum et ingenuum habeat in sempiternum. Et ideo ego Fridelo, Comes et Marchio, misericordia Dei compunctus, pro amore Dei et Sanctae Genitricis eiusdem et omnium Sanctorum, et propter remissionem peccatorum meorum, et propter spem remuneracionis vitae eternae et salvacionem animae meae et animarum omnium parentum meorum, scilicet etiam et pro nimio amore et magnis meritis praedicti Trasoaldi Abbatis dono et concedo pro me et pro omni progenie mea nata et ventura posteritate ad praedictum monasterium Sanctae Mariae de Lavais et omni ibidem conventui servientium monachorum praesentium et futurorum, sicut supra scriptum est et exquisitum. Ut omne quod Abbas praedicti monasterii, vel successores eius infra terminos comitatus Pallarensium jure de me, aut de parentibus, aut successoribus meis vel de aliquibus personis illis donando, vel ipsi comparando vel quolibet jure lucrando ad edificacionem ecclesiae vel ad sustentacionem suorum servientium adhibere poterint, liberum et francum possideant et ingenuum usque in sempiternum. Et tali institucione constituo quod nullus Comes ex proienie, aut Vice Comes sive baiulus sive vicarius vel quilibet nuncius successorum vel qualibet persona aliquid usurpando, neque vim faciendo vel gratis accipiendo in honore praedicti monasterii invadere audeat sine voluntate Abbatis praedicti monasterii et fratrum ibidem Deo servientium. Et si aliqua persona hanc cartam meae libertatis dirumpere voluerit cum Juda traditore in infernum partem recipiat. Facta carta mense madii regnante Rege Karlo, anno ab Incarnatione Domini DCCC.VIII. = Signum Fridelo Comitis. = Signum Egardoni. = Signum Rainulfi. = Signum Radiberti. = Signum Centullius presbiter qui rogatus hanc cartam scripsit die et anno ut supra. 

XXXII. Inventarium bonorum Bernardi Alegreti: an. MCCCXXXVI. 1336

XXXII.

Inventarium bonorum Bernardi Alegreti: an. MCCCXXXVI. (1336) (Vid. pág. 99.) 

In Christi nomine: noverint universi quod hoc est inventarium quod nos Petrus de la Porta et Guillermus Selva, mercatores Ilerdenses, operarii operis ecclesiae Sancti Johannis de platea Ilerdae, ac manumissores testamenti ultimi et veri Bernardi Alegreti, quondam Jureperiti Illerdae facimus de omnibus et singulis bonis hereditatis eiusdem defuncti quae ad manus nostras pervenerunt ut sequitur. In primis invenimus in domo Populeti Ilerdae in domo videlicet depositi cum quadam clavatura quandam caxiam dicti deffuncti, in qua invenimus quinque saculos, in uno quorum erant, prout invenimus scriptum in quodam albarano in mayori saculo eorum, nongentos quinquaginta solidos Jaccenses et centum solidos Barchinonenses argenti: quod quidem albaranum remanssit in dicto saculo. Item in alio saculo, prout scriptum est in albarano, quadringentos solidos Jaccenses. Item in alio saculo quod est corei prout albaranum ibi inventum centum quinquaginta solidos Jaccenses. Item in alio saculo, prout eius albaranum dicebat, trescentos solidos Jaccenses. Item in alio saculo de coreo trescentos solidos Jaccenses. Item invenimus in domibus, ubi dictus deffunctus morabatur, in sala unam tabulam longam plegadiçam cum suis pedibus. Item unum scannum lecti. Item unam marfficam (márfega). Item unum lodicem. Item unum manil sive carapitam. Item unum pulvinar. Item duos banchs. Item duas lanceas. Item duo linteamina stupae rupta. Item unam tenaylliam. Item unum urceum et quamdam scutellam de terra. Item unam gramasiam de panno mixto, parum valentem. Item unam caxietam de foguer. Item unam estoram grossam despart. Item invenimus in quadam camera dicti hospicii, ubi dictus deffunctus consuevit jacere, unum scutum ad signum crucis. Item sex manades lavandi vasa vinaria. Item unum banchum. Item unam plumbaciam. Item unam marficam. Item unum coxinetum libidum. Item unum travesserium lividum. Item unum exol. Item unam pasteretam fractam. Item quatuor postes parvas de lecto. Item invenimus in alia camera ubi erat studium unam serpilleram. Item duas gonellaçes modicum valentes. Item unum supertunicale lividum modicum valentem. Item unam cotaçam bureladam cum pena modicum valentem. Item unam gramasiam destameynna (de estameña). Item unam vanovam. Item unam balistam parvam. Item unum archum de rotllo. Item unum tinter et quedam cirotecha de coreo. Item unum ensem anticum. Item usque ad unam arrovam de lana surgea. Item unum gladium de cinta. Item unum maneresium. Item quinque postes. Item unum gladium puynat. Item unum candelobrum studendi. Item unum bloquerium. Item unum bocinet de ferro. Item unum crocibulum lautoni. Item uns esperons. Item unes balançes. Item unes tenaylles. Item unum martell de ferro. Item unum saquet ab librets. Item unam bracerolam. Item unum sacoli cum amigdalis. Item uns estivals. Item unum capell de sol. Item unam axam. Item unam gramasiam mixtam cum pena. Item unam cotam rubeam cum pena. Item unam tunicam rubeam modicum valentem. Item unam candeleretam modicam. Item unum cetriyll de tones. Item unam exadam pedreriam quae tenetur in pignore a Poncio Caliu pro sex denariis. Item unum brando. Item sex taylladorets et duas escudelles de fust. Item unam moxerabam lautoni. Item quinque escutellas de terra pictas. Item unum foreyllat. Item unam corrigiam de coreo amplam sine capite. Item aliam balistam de pectore et unam podadoram. Item unam vanovam et unum matalaff, quae erant in domo Dominae uxoris Dominici de Cardona. Item tria manutergia. Item unum escable et unum gaviynet. Item tres banchs. Item unum espiyll. Item una post destudi. Item quasdam galapodias. Item unum cantarell tenendi oleum. Item unam rotam studendi. Item duos oreylles de seda. Item duo linteamina. Item quatuor escutellas de terra pictas. Item usque ad mediam libram piperis. Item II ferres de lança. Item unum salerium fusti depictum. Item unum linteamen. Item unum sacoli cum croceo. Item usque ad mediam libram gingiberis. Item unum mansupium. Item invenimus oraciones Beatae Mariae. Item invenimus quandam archam in qua invenimus libros qui sequuntur. Primo Speculum juris. Item Institutam. Item Digestum novum. Item unum librum Juris anticum. Item quasdam Decretales cum cohoperta rubea. Item quendam librum Juris antichum cum cohoperta rubea. Item unum Codicem. Item Constitutiones Cataloniae in papiro scriptas. Item Clementinas constitutiones in papiro. Item sextum librum Decretalium in papiro. Item unum katernum de libellis. Item duo katerna librorum Juris in pergameno. Item frascha de libraços antichs. Item frascha de xiots et de draps. Item unum capacium lividum et aliud rubeum mixtum. Item unam gramasiam lividam cum pena. Item unam gramasiam de cameli oldanam. Item unam gramasiam mixtam rubeam cum pena. Item ginovesia. Item unam gramasiam lividam. Item sex solidos minus tribus obulis Jaccences. Item tres denarios Barchin. argenti. Item unum Turonen. argenti. Item IIII. tovayllons. Item in coquina unam tabulam et unum banch. Item unam patellam. Item II. arpes. Item unam loçam esbromadoram. Item duos ast. Item XVII. scutellas, et VI taylladorets. Item unum rayll. Item unum coltelaç de coquina. Item duas virgas de ferro. Item unum boix. Item unum morterium de petra. Item frascha de terra. Item unam tenaylletam parvam et duas sellones. Item quatuor postes. Item II. cartronets. Item II. ampolles de vidre cum quadam tacia de vitro. Item invenimus viginti octo fanecatas vineae franchas sitas in palumbaria inferiori. Item invenimus quoddam cellarium situm supra ecclesiam Sancti Johannis ubi erant unum cupum et … vasa vinaria et duas tinas. Alia bona non invenimus ad praesens in hereditate dicti deffuncti. Protestamur tamen quod si aliqua alia bona in hereditate dicti deffuncti invenire de coetero poterimus, ea in presenti inventario vel alio poni ac inseri faciemus. Quod est actum Ilerdae quinto kalendas Augusti anno Domini millesimo trecentesimo tricesimo sexto. = Sig+num Petri de la Porta. = Sig+num Guillermi Selva, manumissorum praedictorum qui hoc concedimus et firmamus, firmarique rogamus. = Sig+num Guillermi Cavaler, vicini. = Sig+num Petri de Baells, agricolae Illerdensis, testium. = Sig+num mei Guillermi Hugueti Tolosani notarii publici Illerdensis qui praedictis interfui et hoc instrumentum scribi feci et clausi.

diumenge, 29 de gener del 2023

XXXI. Información sobre haberse tocado por sí sola una campana en Bellvis año 1639.

XXXI.

Información sobre haberse tocado por sí sola una campana en Bellvis año 1639. (Vid. pág. 84.) 

Comparuerunt seniores Bartholomeus Tarrago, Bajulus villae de Bellvis, Anthonius Joannes Scola, et Jacobus Corbella Jurati ... dictae villae de Bellvis qui in verbo veritatis denunciaverunt: 

Que lo dissapte mes prop passat que contaven als divuyt del corrent mes de juny a la posta de sol a la que venia la capitania de la ciutat de Leyda desde la casa de nostra Señora de les Sogues a la vila de Bellvis sentiren que la campana que está enves migdia de les demes hamunt en lo campanar de dita vila tocave: digué dit Balle que com tocave aquella campana, y anat a veurer qui la tocave no trobaren ningu que la tocas, y aixi veren dits Balle y Jurats que dita campana tocave per ella mateixa perque no la podie tocar ningu sino que pujas sobre la teulada de la iglesia a tocarla perque no te dos pams de soga y tocave anant lo batall de una part a la altra tocant desde migdia a tremuntana y la campana nos movie si no sols lo batall y feie lo so suau y durá alguna mijora (mija hora) y fins que los soldats de Leyda foren dins Bellvis y estigue lo alferes ab la bandera de la ciutat de Leyda en son alojament que durá prop de mija hora y asso dits Balle y Jurats ho veren, lo capita de Leyda y molts soldats y tambe digueren que als quince del present mes de juny los han fet relacio que alla ahont sucsui lo miracle de nostra de Señora les Sogues poc mes o manco uns religiosos (del) monestir de nuestra Señora de les Sogues y altres persones veren molta soldadesca ab banderes blanques y negres y com desaparegueren. Asso tot denunciam a V. S. pera que vege lo fahedor. Et dicti Dni. capitulantes deliberaverunt que sen rebe de tot exacta informació.

XXX. Carta del Capítulo de Lérida a S. M. el Rey Don Felipe II en favor de su Obispo Don Antonio Agustín.

XXX. 

Carta del Capítulo de Lérida a S. M. el Rey Don Felipe II en favor de su Obispo Don Antonio Agustín. (Vid. página 71). 

S. C. R. M. 

Viernes a 3 de este mes dadas las dos horas el Official del Obispo, nuestro Perlado prendió a un Juan Bautista Boil, y como clérigo lo llevó a la cárcel episcopal, y en la misma hora dizen que porque este clérigo o estudiante havia sido elegido Retor para este año, y suspendídole el mismo Obispo como Visitador de V. Mag., la ciudad de Lérida sacó su pendon y vandera y juntamente con Çaportella, que agora sirve aqui de Veguer, ayuntó mucha gente con diversos géneros de armas y otros instrumentos contra el dicho nuestro Perlado, dando grandes gritos y alaridos, de modo que el Obispo amedrentado de sus amenazas les dió el preso por estorvar y pacificar su furia. De lo qual por ser vecino este obispado de Gascuña, y correr el tiempo que corre, y ser el hecho tal que dello podria salir mucho daño, nos ha parecido avisar a V. Mag. y suplicarle que se sirva con su real mano, como defensor que Dios le ha hecho de la iglesia y como se lo encarga el Santo Concilio de Trento, de remediar este tan gran mal en estos tiempos y lugar peligroso. De manera que la iglesia y su immunidad y libertad, y la honra y reputacion de un tan equo, justo y santo Perlado, como es el nuestro, sean restituydas. Que en ello hará V. Mag. servicio a Dios y a su real corona; y esta iglesia, en la qual cada dia se ruega y rogará por la vida y felicidad de V. Mag., recibirá en ello mucha merced. De Lérida a diez de setiembre 1574. = De V. S. C. y R. M. humildes y devotos servidores. = El Dean y Cabildo de la iglesia de Lérida. 

Azi tenim grans contiendas y opinions acerca del offici o breviaris que lo Papa ha fet.

XXIX.

Carta del Capítulo de Lérida a su procurador en Roma (que lo era entonces Pablo Mora, Deán de esta iglesia), fecha a 28 de febrero de 1569. (Vid. pág. 69.)

Azi tenim grans contiendas y opinions acerca del offici o breviaris que lo Papa ha fet. Diven uns que totes les diocesis de tots los ordinaris son obligats de fer y resar de dit offici; y altres diven que no es axi, sino que cada ordinari pot fer breviaris en son bisbat ab una (condició) que sie de nou psalms y nou liçons. Y pus les dispensas dels tres psalms y tres liçons de Quinyon. son revocades, tenim necessitat de fer breviaris; y ja lo nostre Bisbe ha manat synodo pera entendre en fer breviaris aci peral seu diocesis; per que ell es de opinio que cada ordinari ne pot fer en son districte. Y per que serie gran detriment que aci se fessen breviaris, y que aprés no poguessem fer ni resar de dit offici, sino que tinguessem de dir del offici que ara ultimament ha fet lo Papa, o del que ara aura corregit o emendat; per ço tindriem necessitat de saber si som obligats de fer tots los ecclesiastichs de la christiandat y totes les iglesies, o si los ordinaris no poden fer en ses diocesis; o si poden fer los ecclesiastichs que tenen dispenses dels Papes passats de fer y dir del offici de tres psalms y tres liçons ordenat per … Quinyones, si poden resar de dit offici, pus la bulla que ses publicada aqui, no es publicada per aci per los ordinaris, que tota la contienda del sobredit es aci en la ntra. diocesi; que en Barcelona, Tarragona, Tortosa ni altres diocesis noy es estat lo avalot que se estat aci del offici de tres psalms y tres liçons; que segons se diu en les altres diocesis se estan axi com se estaven en les sglesies en sos officis, y los particulars tambe en lo de tres psalms y tres liçons. Per ço ans no fesem aci los gastos, rebriem mercé nos ne donas asis molt particularment com se enteren y com interpreten aqui los capitols de la bulla del dit offici romá nou, y a que seriem obligats axi les iglesies com les persones ecclesiastiques en particular.

XXIX. Carta del Capítulo de Lérida a su procurador, Pablo Mora, 1569

XXIX.

Carta del Capítulo de Lérida a su procurador en Roma (que lo era entonces Pablo Mora, Deán de esta iglesia), fecha a 28 de febrero de 1569. (Vid. pág. 69.)

Azi tenim grans contiendas y opinions acerca del offici o breviaris que lo Papa ha fet. Diven uns que totes les diocesis de tots los ordinaris son obligats de fer y resar de dit offici; y altres diven que no es axi, sino que cada ordinari pot fer breviaris en son bisbat ab una (condició) que sie de nou psalms y nou liçons. Y pus les dispensas dels tres psalms y tres liçons de Quinyon. son revocades, tenim necessitat de fer breviaris; y ja lo nostre Bisbe ha manat synodo pera entendre en fer breviaris aci peral seu diocesis; per que ell es de opinio que cada ordinari ne pot fer en son districte. Y per que serie gran detriment que aci se fessen breviaris, y que aprés no poguessem fer ni resar de dit offici, sino que tinguessem de dir del offici que ara ultimament ha fet lo Papa, o del que ara aura corregit o emendat; per ço tindriem necessitat de saber si som obligats de fer tots los ecclesiastichs de la christiandat y totes les iglesies, o si los ordinaris no poden fer en ses diocesis; o si poden fer los ecclesiastichs que tenen dispenses dels Papes passats de fer y dir del offici de tres psalms y tres liçons ordenat per … Quinyones, si poden resar de dit offici, pus la bulla que ses publicada aqui, no es publicada per aci per los ordinaris, que tota la contienda del sobredit es aci en la ntra. diocesi; que en Barcelona, Tarragona, Tortosa ni altres diocesis noy es estat lo avalot que se estat aci del offici de tres psalms y tres liçons; que segons se diu en les altres diocesis se estan axi com se estaven en les sglesies en sos officis, y los particulars tambe en lo de tres psalms y tres liçons. Per ço ans no fesem aci los gastos, rebriem mercé nos ne donas asis molt particularment com se enteren y com interpreten aqui los capitols de la bulla del dit offici romá nou, y a que seriem obligats axi les iglesies com les persones ecclesiastiques en particular.

XXVIII. Praefatio Ant. Aug. Ep. Illerd. praemissa Rituali, seu Sacerdotali, suae eccl. edito ibid. ann. 1567 a Petro Robles typographo.

XXVIII. 

Praefatio Ant. Aug. Ep. Illerd. praemissa Rituali, seu Sacerdotali, suae eccl. edito ibid. ann. 1567 a Petro Robles typographo. (Vid. pág. 67.)

Antonius Augustinus Episcopus Illerdensis Rectoribus et ceteris animarum Pastoribus salutem in Domino sempiternam. 

Pastoralis cura nobis commissa requirit, ut vos nostri, vestrique muneris faciamus certiores. Omnes enim, aut pastores sumus, aut pastoralem curam gerimus, aut administramus: onus quidem ipsum grave, quod Angelorum humeris fere dicitur esse formidandum. Quamobrem attente considerandum est, duo nobis esse commissa, tum, ut oves Christi simus, quatenus Christiani sumus; tum, ut boni pastores, quatenus aliis Praepositi. Alterum nostra de causa, alterum propter aliorum utilitatem nobis creditum est. Quid vero Dominus per Prophetam pastoribus suis dicat, attendite: "Vae pastoribus qui pascebant seipsos. Nonne greges a pastoribus pascuntur? Lac comedebatis et lanis operiebamini, et quod crassum erat occidebatis, gregem autem meum non pascebatis. Apparet ex his verbis non esse boni pastoris seipsos et sua quaerere, non quae Domini sunt; se ipsos, inquam, pascere, non oves sibi commissas. Lac emungere, oves tondere, lanis operiri, pinguia pecora occidere et comedere non sunt nostri officii et muneris, sed pascere. Quod si nostro recte fungamur officio, illa quoque adijicientur nobis. Quis pascit gregem, et de lacte eius non comedit? Dignus est enim operarius mercede sua, et si serimus spiritualia, non mirum si metamus carnalia, hoc est, victum et quibus tegamur, quo nos vult Apostolus fore contentos. Quod si illa nostra non sunt, quae dixit propheta, quaeramus ab eo, ut doceat nos, quaenam illa sint quae agere debeamus, ut recte pascere dicamur: "Quod infirmum fuit, inquit, non consolidastis, et quod aegrotum, non sanastis; quod confractum est non alligastis, et quod abjectum est non reduxistis, et quod perierat non quaesistis: sed cum austeritate imperabatis eis, et cum potentia.” Nostri igitur muneris est, non solum firmum gregem exemplo et doctrina pascere, sed etiam consolidare infirma ac debilia pecora (sunt autem ea, ut Clemens et Agustinus interpretantur, quae tentationes timent, cum Deus non sinat tentari quemquam supra id quod ferre potest, coetera de peccantium cura dicta sunt), sanare aegra, confracta alligare, abjecta reducere, perdita vero quaerere, necnon cum benignitate, siquid jubendum est, praecipere atque imperare. Deinde addit quid mali sequatur ex malis pastoribus: “Et dispersae sunt, inquit, oves meas, eo quod non esset pastor: et factae sunt in devorationem omnium bestiarum agri, et dispersae sunt.” Cur vero dicat non esse pastorem, cum antea dixerit fuisse quidem, sed negligentem mox apertius declarat: "Neque enim quaesierunt pastores mei gregem meum, sed pascebant pastores semetipsos et greges meos non pascebant.” Ut enim carere oculis, aut aliis membris dicimus, qui eis inutiliter utuntur, ut amentes, aut sine corde qui non funguntur mentis aut cordis officio; sic non illi pastores dicendi sunt, qui seipsos, non gregem Domini pascunt. At quanta illa quae sequitur indignatio? “Ecce ego ipse super pastores, requiram gregem meum de manu eorum, et cessare eos faciam, ut ultra non pascant gregem, nec pascant amplius pastores semetipsos.” Cum haec igitur ita se habeant, ne Dominus requirat gregem suum de manibus nostris, danda opera est, ut unusquisque nostrum invigilet super gregem nobis commissum. Cui rei non medicum auxilium in hoc libro invenietis, qui a piis doctisque viris diligenter conscriptus, a nobis libenter susceptus est, vobisque mittitur, gratissimo, ut speramus, animo suscipiendus. Hoc enim libro continentur ea omnia, quae ad omnes sacras cerimonias pertinent, et quae tam in Sacramentorum administratione quam in litaniis sive processionibus ac benedictionibus, sive statis ac sollemnibus diebus sive aliis in quibuscumque parrochialibus ecclesiis dicenda gerendave sunt. Secuti sunt collectores Sacramentale quod vocant Romanum et Tarraconense, et huius nostrae ecclesiae ac vicinarum antiquam consuetudinem. Non pauca et sacris conciliis, tum veteribus, tum etiam OEcumenico Tridentino et provintiali Tarraconensi nuper Barcinone peracto, hic posita sunt, ut ea Parrochi non ignorent, et populum saepius ea tradentes atque inculcantes docere possint. Nos quidem ut speculatores altiori loco constituti a Domino, significamus vobis hoc libro tamquam tuba, quid agere debeatis: vestrum vero est, fratres carissimi, stationes vestras tueri, et plebem admonere officii sui. Nam si gladius Dei venerit et constituerit populus speculatorem ad custodiam; et videns gladium venientem non indicaverit et ceperit animam; anima quidem peccato ipsius capta est, sanguis vero de manu speculatoris requiretur, quod tuba non significaverit. Quod si fecerit, et non caverit, qui audierit; sanguis ipsius erit super ipsum, et speculator, quoniam significaverit, vita vivet. Valete igitur in Domino et vigilate. Dat. Illerdae kal. mai. an. Christ. salutis M.D.LXVII.

XXVII. Edicto para reformar varios abusos introducidos en la disciplina eclesiástica: año 1566.

XXVII.

Edicto para reformar varios abusos introducidos en la disciplina eclesiástica: año 1566. (Vid. pág. 67).

Nos Don Antonio Agustin por la gracia de Dios Obispo de Lérida a todos los sacerdotes de nuestra diocesi salud. Porque en el sagrado concilio provincial de Tarragona que últimamente se ha celebrado en Barcelona se han hecho algunas constituciones pertenecientes a la manera de celebrar la misa y a la vida de los clérigos, nos ha parecido juntar todas aquellas cosas en este edicto para que mejor se puedan guardar.

Primeramente ningun sacerdote assi secular como regular se atreva a dezir dos o mas misas en un dia, salvo en la noche y dia de Navidad, y en los casos permitidos de derecho, sopena de suspension ipso facto de la orden sacerdotal y de la administracion de su officio o beneficio; y si aviendo sido castigado otra vez, fuere hallado en este delito, sea declarado perpétuamente privado assi del exercicio de las órdenes como de sus beneficios, y quede inhábil para poder tener otros.

Item ningun clérigo seglar o reglar se atreva a dezir missa en ninguna casa o calle o en las plaças o en el campo, sino solamente en las iglesias o en las capillas y oratorios, que por nos o nuestros visitadores fueren visitados y aprovados, sopena de excomunion.

Ningun sacerdote assi secular como regular diga missa sin que primero venga limpio de todo pecado, especialmente mortal, haviéndose confessado primero, y sin lavarse las manos y vestirse de vestidos limpios, especialmente los sagrados, con corporales y hijuelas y otros paños del altar limpios, el cáliz tambien, patena y vinageras esten de contínuo limpias.

Al tiempo de consumir y purificarse el sacerdote procure que no caiga alguna gota en el altar o en el suelo, y todas las abluciones reciba el sacerdote, sin echar el postrer lavatorio, como algunos hazen, en el suelo o detrás del altar.

Haya en todas las iglesias paños de lino pequeños, que se dizen purificatorios, a lo menos dos por cada cáliz, y ninguno diga missa sin uno dellos, con el qual despues de tomado el postrer lavatorio enxugue y limpie el cáliz por dedentro, y con el mismo se alimpie los dedos y la boca, despues de lavados los dedos sobre el cáliz purificándose, y dexe el paño purificatorio en la copa del cáliz.

Estos purificatorios como tambien los corporales y palas o hijuelas los laven y limpien solamente los clérigos de órden sacro y no otras personas, y el agua con que se lavaren no se vierta en otra parte sino en la picina o pila que sirve para estas cosas y para la que sobra del bautismo.

No se dé paz con patenas consagradas sino con portapazes o con cruzes, ni tampoco al tiempo del ofrecer den a besar la patena, ni en otro qualquiera tiempo toquen personas seglares al cáliz o a la patena consagrados, salvo despues que el sacerdote los haya cubierto con su funda o otro paño de lino o de seda para ponerlos en la caxa o guardarlos, o sacándolos cubiertos para servicio de la iglesia. El que no siendo de órden sacro tocare el cáliz o patena o corporales, será por ello castigado y declarado como poco temeroso de Dios.

Ninguno que no sea de órden sacro se atreva a limpiar de dentro o de fuera los cálices y patenas consagrados, especialmente al fin de la missa, ni a cubrirlos o descubrirlos; mas bien se permite que los guarden cubiertos por los clérigos, como arriba está dicho.

Visiten los visitadores y todos los superiores procuren que haya toda la limpieza en la iglesia y en todos los vasos y vestidos della, y castiguen los que tuvieren culpa y excedienen (excediesen) en esto.

Ninguno se llegue a los altares ni a las gradas dellos sino el sacerdote o sus ministros quando se dize la missa, sopena de excomunion. En las capillas pequeñas diziendo missa, no entren dentro de las rexas ningun seglar, a lo menos ninguna (se lee ningula) muger, ni muger oyga missa o vísperas en la capilla mayor ni el choro so la misma pena.

En las iglesias donde hay órganos no se diga el Credo con el órgano ni con otro instrumento, sino todo él se cante por los clérigos o cantores. 

Al tiempo del offertorio el sacerdote offrezca la hostia con la patena, y el cáliz con el vino y el agua y diga las oraciones acostumbradas, y esto no lo haga el diácono, como en algunas iglesias se acostumbra.

Ningun clérigo o fraile trate negocios seglares, ni esté en casa de seglares a sueldo dellos, sirviendo servicios baxos, ni en las mesas dellos sirva, ni lleve ninguno muger alguna del braço o de la mano, ni en ancas de mula o de otra cavalgadura. Y esto entendemos de los clérigos in sacris o beneficiados y no de los de primera tonsura, sopena de excomunion ferenda.

En las processiones assi del Corpus como en otras no salga clérigo alguno con armas representando ningun Santo ni con vestidos seglares, ni representen muchachos o muchachas desnudos o desnudas algunos Santos o Santas, ni se haga cosa deshonesta o que mueva a risa. Ni vaya ningun cavallo ó otro animal entre la procession de los clérigos o frayles, sopena descomunion contra los que los truxeren o lo contrario hizieren. 

Ninguno pida limosna ni traiga bacines ó otras demandas por las iglesias ni fuera dellas sin licencia nuestra o de nuestro Vicario general, la qual se dará a los que tuvieren necessidad gratis y a los otros se denegará.

Los pastores y moços que viven en el campo oygan missa los domingos y otras fiestas y reciban todos los sacramentos, y si los amos ó otras personas lo estorvaren, sean por los Retores y Officiales amonestados y denunciados.

En los hospitales no se dé recaudo a ningun pobre o peregrino o enfermo mas de dos dias, sino mostrare haverse confessado y comulgado en el tiempo que manda la iglesia o tomando luego los dichos sacramentos.

Ningun médico visite tres vezes un enfermo sin amonestarle que se confiese, ni despues le visite, conforme a las constituciones del concilio general y provincial.

Estas y otras cosas que en dichas constituciones mas largamente se contienen so las penas allí constituidas o arriba expressadas, y otras a nuestro arbitrio reservadas, mandamos que en todas las iglesias assi seculares como regulares y en cualquier parte de nuestra diocesi se guarden y observen. Y que en cada sacristia se ponga un papel como este, el qual a lo menos una vez en el mes se lea delante todos los clérigos y quatro vezes en el año delante todo el pueblo. Dada en nuestro palacio episcopal de Lérida primero de abril MDLXVI.

Anales de Cataluña, Narciso Feliu de la Peña y Farell (Index)

(Nota del editor : Se corrige parcialmente la ortografía en castellano.)  Imagen: Biblioteca de Catalunya. Llibres Pere Borrás: MCMXIX: D. V...