XXXIV.
Testamentum Eriballi Urgellens. episcopi, anno MXL. (1040) conditum. (V. pág. 174.)
Ex autogr. in arch. ducis Cardonae apud Barcinon.
In nomine sanctae, summae, et individuae Trinitatis. Istae sunt condiciones, vel legales manifestationes de ultima voluntate condam Eriballo episcopo. Et est publicatum infra metas legale temporum (6 meses después de la defunción), in ecclesia sancti Vincentii Cardonensis oppidi, ab ipsis electis vel advocatis testis elemosinariis, sicut a prefato conditore Eriballo episcopo ordinatum vel constitutum est in suo testamento, quem ille manu propria subscribendo roboravit, et testes, subscriptores, vel roboratores ibidem accedere rogavit. Advocati testes, vel electi elemosinarii nomina haec sunt in comitatibus Gerundae, Ausonae, Minorissae, seu Cardonae, atque Urgelli, necnon et Barchinonae. In primis, Ermesindis comitissa, et Raimundus archidiaconus Gerundensis, et Willelmus abbas sancti Vincentii Cardonensis, et Adalbertus Seniulfi, et Bonifilius de Falcs. Et de comitatu Urgellensi domnus Arnallus Mironis, et Erimannus Mironis, et Seniofredus sacrista, et Aureolus clericus. Nos vero predicti testes vel elemosinarii publicamus extremam voluntatem iam dicti defuncti Eriballo episcopo, sicut sumus edocti, quidam ex nobis ab ipso conditore, et reliqui ab ipso testamento, quoram plurimis testibus subterius adnotatis, sive in presencia de Ioçbert (Iozbert más arriba) sacer, et Martino sacrista, et Suniario Donuç, et Bernardo Iohanne, et Willelmo Galin. Et insuper proferimus testes presenciales... istis... legaliter proferre testimonium quod ita in veritate permanet. Quod ita verum est, sicut a nobis ordinatum vel translatum est de iam dicto testamento in as presenciales condiciones sacramentorum. Idcirco nos testes, idest, Arnaldus Mirone, baidle (batle, batlle, baile, bayle : bajulus ?) et elemosinari (limosnero; elemosina y variantes : limosna, donación en testamento), et Bonifilius de Falcs, et Onofredus Dach, et Wilelmus abbas, et Borrellus scolasticus, atque exaratore de ipso testamento, quas proferunt iam dicti testes elemosinarii, simul cum iam dicto Arnallo baidle vel elemosinari, iuramus per Deum vivum et verum, quem in Trinitate veraciter colimus, vel adoramus, super altare sancti Petri in Calaph, quia presentialiter vidimus, et audivimus, quando prafatus Eriballus episcopus, corundam ex novis videntibus, ordinavit, vel iniunxit in sua incolomitate, loquela plena, et memoria integra, ut si quocunque modo mors illi advenisset, antequam alium testamentum fecisset, ut licitum fuisset predictis suis elemosinariis omnia sua distribuire, quemadmodum in suo testamento insertum vel constitutum invenerint. Et ego Bonifilius de Falcs, et Onofredus Dach, et Wilelmus abbas, testificamus per super adnixum sacramentum, quia vidimus ei post peractum testamentum conlaudare et auctoriçare ipsum testamentum. In primis iussit dare sedis Urgellensi ecclesiae beatae et gloriosae virginis Mariae, seu eius canonicae, alodium de Tenes, cum fisco et parrochia ipsa, et cum omnibus sibi pertinentibus. Et si quis de proximis suis voluerit tollere, aut tulerit, aut tolli mandaverit, aut quocumque modo contradixerit, per quod faciat perdere, emendet in duplum predictae sedi et canonice de sua hereditate. Deinde dimissit sedis Gerundensis ecclesiae sacrae et perpetuae virginis Mariae, eiusque canonicae, alodium de Pera, quod fuit condam Bremundi, pro anima eiusdem ipsius. Ecclesiae quoque sancti Vincentii, quae est apud castrum Cardonae, dimisit alodium de Fornels (Fornells) ab integrum; atque alodium quod est in Colonico, quod fuit Raustanni clerici, post mortem iudicis Guifredi, atque alodium de Palacio (Palau) ab integro, idest, terras et vineas cum IIII. molinis, quae sunt ad ipsum collum, et omnes vineas, quas emit inter terminos castri Cardonensis, et infra terminos castelli Mulsose (Mulsosa), primicias ac decimas alodii sui de Pratis. Et monasterio sancti Petri de Castroserris ecclesiam sanctae Mariae Villaenovae, cum primiciis et decimis, et offerendis, ceterisque oblationibus: et alodium Prati Narbonensis, quod fuit Amalrici, de post mortem Eralli. Et monasterium sancti Benedicti apud Baias (sant Benet de Bages) alodium de Calcina post mortem Eralli. Caenobio etiam sanctae Mariae Rivipollensis vineas, quas Bremundus frater eius reliquid ei per suum testamentum. Et ecclesiae sancti Vincentii de castro Falcs duas modiatas vinearum ad ipsum Gradum. Et Erallo Guadalli alodium de Villari, et alodium quod in Samaluz comparavit; post mortem vero eius remaneat ecclesiae de castro Tagamanent, ad victum clericorum eius. Suum autem mobile, quod habebat apud Gerundam, mandavit presbiteris eiusdem sedis sanctae Mariae dare, ut intercedant ad Dominum pro eius anima. Et annonam, quam habebat in Furnellis, cum porcis (puercos, cerdos) et volatilibus (avería; aves de corral), canonicae sedis predictae sanctae Mariae iussit dare. Et de blato (blat : trigo; blatum), quod erat in castro Rupeti, mandavit dare modios V. canonicae sancti Petri sedis Vici, et alios V. monasterio sancti Petri de Castroserris, et presbiteris qui sunt intra terminos iam dicti castri quartas singulas. Et annonam, quam habebat apud castrum Tagamanent, ecclesiae eiusdem clericis iussit dare. Et de annonam, quam habebat in Cardona, C. modios canonicae sancti Vincentii, et L. in elemosinis pauperum. Et annonam, quam habebat in marchia Sagarrae (marca de la Segarra), clericis, qui sunt in mea terra in eadem marchia quartas singulas. Et annonam, quam habebat apud Sanauiam (Sanahuja), et Gissonam (Guissona), atque Celsonam (Solsona), singulos modios ad eorundem locorum clericorum. Alium autem quod remanebat, simul cum ipso vino, et tonnis, et cubis (toneles y cubas), atque ovibus, et cum omnibus quaeque inventa fuerint, tam in predictis locis, quam in omni episcopatu sanctae Mariae, excepto hoc quod nominatim aliud precepit, totum distribui iussit canonicae sanctae Mariae sedis Vici episcopatus sui. Et callere, quas habebat in Sanauia (Sanahuja), seu in predicta sede, cum urceolis, et conchis ex eramento, remaneant ipsius sedis canonicae. Superpelliceum quoque suum, cum pellicea, iussit dare Aureolo iam dictae sedis clerico. Presbiteris vero eiusdem sedis distribuantur alii sui panni, atque indumentum, ut pro eius anima precentur Deum. Annulum quidem, qui fuit comitis Ermengaudi, iussit dare episcopo suo successore, ut remuneret orationi... eius, vel comitis Ermengaudi. Annulus autem, qui fuit Arnalli Mironis, iussit dare Olivae episcopo sedis Ausonensis. Annulum namque cum petra alba (anillo con piedra blanca; qué piedra era?), qui fuit comitis Ermengaudi, dimissit episcopo Gerundae. (Annulus) habens petram rubeam (piedra roja: rubí), episcopo Barchinonensi. Annulus insuper, in quo est capud hominis signatum, episcopo Ribacurciensi. Et alodium de Fornelets cum ipso de Villarubea (Villaroya, Villa roja, Vila-roja), sint pro debito quod debeb... Bernardi Ruir, seu pro aliis debitis, et pro debito Guifredi iudicis Gerundae. Et castrum de Lanera (Llanera), post mortem Guifredi Ellemari, si legitimum filium non habuerit, sit canonicae sedis... sui. Et ipsum vicecomitatum de Ausona, simul cum castro de Cardona, et ipsum castrum de Alos, et cum omnibus suis aliis castris, omnique suo honore, simul cum omnibus fiscis et alod... (alodiis se supone, pero puede faltar más texto) et in cunctis locis, simul cum castris, et parochiis, excepto hoc quod supra testatum est, et excepto hoc quod subtus hic testatum est, et excepto episcopatum, quem tenuebat, et excepto archidiaconatu sedis Gerundae, et excepto castro Colonico cum eius castellania, (castellanía, como la famosa de Amposta; o la de Madrigal de las altas torres) ex toto dimisit Raimundo fratris sui Fulchonis filio. Quem cum suo honore in potestatem Dei, et sanctorum eius, et in baiulia... Arnalli Mironis iussit remanere. Altero autem filio fratris sui Fulchonis (a: Forte legendum in dativo casu Fulchoni; sic enim vocabatur alter ex filiis fratris sui, nempe qui postmodum et vicecomes Cardonae, et episcopus Barcinonensis fuit. ), qui minor est, quem nutrit Bonifilius de Falcs, dimissit castrum de Colonico, cum castellania, et cum omnibus, qui sunt in castellania. Sed in quis istis fratribus mortuus fuerit, non relinquerint filium legitimum, omnem suum honorem alteri, qui superstes fuerit, dimitad (: dimittat: se pierde ya la doble t y la d: t). Quod (si ambo mortui) fuerint absque legitimis filiis... us eorum honor Eriballo Amaltrudis suae sororis filio remanent. Et si eundem Eriballum mori contigerit, dimitat omnem suum honorem alteri suo fratri Gitardo (Guitardo); et si ipse mortuus fuerit, dimittat honorem suum fratri suo, qui eum supervixerit. Similiter quisquis ex ipsis moritur, absque dubio relinquat omnem suum honorem alteri, qui eum supervixerit. Sed quicumque eorum ipsum honorem adquisierit, atque habuerit, usque ad quatuordecim aetatis suae annos sit cum ipso honore in baiulia supra dicti Arnalli Mironis. Pannos autem quos habebat apud Cardona, cuiuscumque sint speciei, dimisit domui sancti Vincentii eiusdem castri, et candelabra sua, cum concha, et urceolo argenteo, sanctae Mariae suae sedis dimisit. Preter haec, quaecunque de suis rebus mobilibus invenire possunt, omnia donentur ecclesiae sancti Vincenti Cardonensis opidi, exceptis vestimentis quae do... ntur pro suis debitis, simul cum predicto alodio, quod iam habet dimissum pro debitos, sive Bernardi Ruir manumissoribus, seu pro illo debito, quod Guifredo iudici Gerundensi debet, vel aliis quibuslibet, quibus debitor fuit. Haec omnia ordinavit prefatus conditor Eriballus episcopus in sua sanitate, et memoria integra, et praecepit iam dictis suis amicis, ut ita licentiam habuissent ordinandi, vel distribuendi absque blandimento ullo mortali. * Posuisque ibi vinculum, ut si quis aliter fraudulenter fecerit, aut disrumpere vel * (no se ven bien estas dos palabras) callide ledere voluerit, excomunicationis sententiâ feriatur perhenni, et anathematizatus sortiatur similem perhenni, et anathematizatus sortiatur similem penam cum Iuda proditore Domini in profundissima stagni inferni, et haec testatio in antea firma persistat in secula, quemadmodum premissum est, et nos testes fideliter et sinceriter atque legaliter testficamus per super adnixum iuramentum in Domino. Revelamus autem omnibus Deum... bus, presentis et posteris, obitum prefato Eriballo bonae memoriae episcopo; quia postquam haec omnia ordinavit, postea consentiente divina pietate, parvos supervixit dies, inter quos ibat in servitio Domini nostri Ihesu Christi, et sancti Sepulcri, sive fidelis eiusdem Domini, ubi ire cupiebat. Quibus antequam complesset itineris labore, subito ipse auctor, vel eius ductor, ad eterea regna ex huius tenebris ad lucem adsumsit, et inter agmina sanctorum suscepit, scilicet, sicut a quibusdam auditum est revertentibus, in mense denique Decembrio, videlicet VI. feria, XIIII. die precedente Kalendarum Ianuarium. = + Giffredus iudex. = Latae istae conditiones Kalendis Mai anno X. Henrici regis. Testes sumus de hac causa, et has conditiones publicamus, et iurando legaliter testificamus. Sig+num Arnallus Mironis baiul, vel elemosinari. = Sig+num Seniofredus de Cardona. = Sig+num Onofred Dach. = Sig+num Bonifilius de Falcs, nos advocati elemosinarii hos testes proferimus, et fideliter predicta ordinatione, vel voluntate istius defuncti publicamus. = Wilielmus sacer, vel abba sancti Vincentii SS. = Vidal sacer SS. = Gaucebertus sacer, qui et caput scolae SS. = Petrus sacer, qui has conditiones scripsit, et sub + scripsit in prefato anno et die.
