XIII. Restitutio iurium ecclesiae de Artesa, facta Lanfranco abbati Agerensi, anno MXXXVII. (1037)

XIII.

Restitutio iurium ecclesiae de Artesa, facta Lanfranco abbati Agerensi, anno MXXXVII. (1037) (V. pág. 109.) 

Ex arch. eccl. Ageren. num. 2485. 

In nomine sanctae et individuae Trinitatis Patris, et Filii, et Spiritus Sancti.
Ego Borrellus Urgellensis (comes) et marchio donatores sumus vobis Mir Arnallo de Cervaria (Mir Arnau de Cervera), et progeniei vestrae uni post alium, scilicet, castrum, et villam de Artesia (Artesa) cum terminis suis, et cum omnibus quadris suis. Et est dictum castrum in comitatu Urgelli, et accidit nobis per aprissionem. Quod quidem castrum dono vobis Mir Arnallo, et progeniei vestrae per multa grata, et pro bono servicio, que mihi fecistis super gentem maledictam sarracenorum. Affrontat dictum castrum cum terminis suis, et quadris in oriente in quadra de Gaylo, et in flumine Siccoris (Segre), de meridie in rivo, qui dicitur Cijo, et vadit per illas fixuras de Gerallo Marcús, de occiduo in Petra foradata, et in termino de castro Malagastre, et vadit usque extra flumen Siccoris. Quantum inter istas afrontationes includitur, et isti termini in circuitu ambiunt, sic donamus vobis Mir Arnallo, et progeniei vestrae dictum castrum cum omnibus suis quadris, cum ingressibus, et egressibus, cum nemoribus, pascuis, petris, quadriculis, fontibus, fontanibus, aquis molendinis in Siccore (Segre), et in terra cum navigiis, et portu in omni iurisdictione nostra in Siccore, et extra Siccorem (Segre), sicut melius ad usum hominum pertinere debet. Donatores sumus etiam vobis Mir Arnallo, et progeniei vestrae usque ad finem seculi, quod omnes habitatores de castro Artesiae (castell de Artesa) sint franchi in nostro comitatu de leuda, sive de pensu. Et ita omnia supra dicta dono vobis Mir Arnallo de Cervaria, et progeniei vestrae ad proprium alaudium sine omni vinculo hominis, vel feminae ad vestram voluntatem facere quod facere volueritis vos, et posteritas per secula cuncta sine servitute nostra, et nostrorum, et de posteritate nostra eiicio (eijcio), et in posteritatem vestram mittimus ad bonum intellectum sine fraude. Sub tali vero pactu, quod retineo in castro de Artesia decimas et primitias contra vos in omnibus quadris suis. Et etiam volo, quod vos, et vestri faciatis ad honorem genitricis Dei gloriosae virginis Mariae ecclesiam in castro Artesiae. Dono ego comes Domino Deo, et gloriosae matri Dei pro anima mea omnes decimas et primitias ad dictam ecclesiam. Et dono etiam ad opera dictae ecclesiae XXX uncias inter aurum et argentum. Et dono decem uncias auri ad libros, et ornamenta. Et ego Mir Arnallus praelibatus dono ad dictam ecclesiam cimiterium in castro Artesiae; et pro oblationibus, luminariis, et obsequiis cunctis dono etiam illos alaudios de villa Melgosa ad proprium alaudium. Volo etiam quod si homo, vel faemina voluerit dotare dictam ecclesiam de alaudiis, vineis, et molendinis, totum habeat dicta ecclesia ad proprium alaudium sine servitute. Volumus quod omnes habitatores Artesiae parum persolvant de annona, in anno unum almud tritici (trigo) ad lampadem de dicta ecclesia. = Ego comes, quando essem intus castro Pontis (Ponts) ante ecclesiam Sancti Saturnini, venit praepositus, et canonicus sedis Urgellensis, et fecit mihi quaerimoniam de Lanfranco abbate Ageren., qui tollebat ecclesiam Artesiae iniuste. Ego praelibatus comes Urgellensis elegi tres idoneos viros, Salomonem iudicem (no el rey y juez tan famoso, sino otro), Guisaudum archilevitam, et Ricolfum literis legitime instructum, qui exinde dictum iudicium dicant. Predicti vero iudices laudaverunt, ut supra dictus praepositus eficeretur homo Lanfranci (: Lanfranco) abbatis, et accipiat ecclesiam Artesiae per manum eius solummodo in vita sua, post mortem nullum ius habeat. Ego vero praedictus praepositus difinio, et evacuo ecclesiam praedictam cum suis pertinentiis in manu, et posse Lanfranci abbatis. Hoc vero laudamentum, et consilium ab utraque parte est laudatum, et confirmatum in praesentia comitis, et multorum aliorum, et Mir Arnalli. Ego comes, aut aliquis homo, vel faemina, qui contra hanc cartam donationis venerit pro rumpendo, non hoc valeat, sed componat in duplo, et cum Iuda in inferno porcionem accipiat. Retinemus nos Mir Arnallus, de voluntate dicti comitis, et dicti Lanfranci abbatis, presentationem in ecclesia castri Artesiae, ratione ius patronatus, mihi, et meis in perpetum (perpetuum) sufficiens. Acta carta donationis X. Kalendas Maii, anno VI. regnante Enrico rege. = Sig+num Ermengaudus comes Borrelli donationes feci firmare, rogavi, atque praecepi. = Eriballus episcopus Urgellen. +. = Sig+num Arnalli Mir de Tost. = Sig+num Ermengaudi. = A. presbiter comitis, qui hanc cartam donationis scripsit et fecit anno quo supra.

XI. De translatione corporis B. Eudaldi M.

XI. 

De translatione corporis B. Eudaldi M. (V. pág. 60.) 

Ex breviar. Rivipollensi sec. XIV. 

Anno igitur nongentessimo septuagessimo octavo (978), quo pro redemptione generis humani ex Mariae Virginis utero processit Deus et homo. Erat quidam abbas nomine Guidisclus Rivipollensis coenobii in honore Dei Genitricis ac perpetuae virginis consecrati, qui gregis sibi comissi curam regulariter ac strenue gerens. 

Lectio II. Inter coetera bonorum operum studia, quosdam ex suis direxit in Gallias, ad asportanda, si forte reperirentur, Sanctorum pignora, per quae inter mundialis vitae discrimina provenirent sibi desiderata subsidia.

Lectio III. Iunctus est autem eis quidam profuga, regionis, ad quam ire disponebant, indigena. Qui simulata fide praedicto abbati sepius suggerebat secum suos mittere, cuius ducatu atque praesidio possint votis eius animi respondere. Sed ipsius falsitatis in brevi patuere molimina. 

Lectio IIII. Transmissâ etenim Pirenea iugâ, post innumera pene devia, sibique poenitus incognita, iam inter spem metumque positos, dimisit in quadam silva, et ut erat profuga fugiit, et postea non comparuit. Illi vero se delusos comperientes, regredi ad propria parant.

Lectio V. Divino autem nutu devenerunt in quadam villa termis habundantissima, fluminibus, et pontibus ad adeundum pene imparatissima, et perpetuis trabibus simul et viarum anfractibus undique circumsepta, et ab incolis actenus Aquis vocitata. (Aguas, Aigües)

Lectio VI. Qui benignissime illos excipiunt, eaque nocte, quae praecedebat festivitatem omnium Sanctorum, secum manere compellunt, rogantes ut in praedicta sollempnitate missas celebrarent, et divinum officium ibi peragerent, et eis praedictae incolae necessarium apparatum libenter subministrarent. 

Lectio VII. Siquidem duo ex praedictis legatis erant ecclesiastici ordinis viri satis ad hoc peragendum idonei. Quorum votis annuunt, et celebrem cum illis ducentes diem, rogata pro posse perficiunt. 

Lectio VIIII. Nocte vero sequenti omnes incolas ipsius loci alto sopore depressos aspiciunt. Tunc quod in recessibus altae mentis absconderant, iam secum revolvunt, si forte divinae pietati eorum praecibus annuere libeat, ut aliquod ex sanctorum corporibus secum asportari concedat.