XVIII. Notitia quarumdam aedificationum monasterii SS. Crucum.

XVIII.

Notitia quarumdam aedificationum monasterii SS. Crucum. (Vid. pág. 110.) 

Ex nota original. saec. XIV. ejusdem monast.

Anno Dominicae Incarnationis M.C.LXXIIII (1174). mense septembri coepit aedificari ecclesia de Sanctis Crucibus, in honorem gloriosae Dei Genitricis semperque Virginis Mariae, praesente Domino Petro, Abbate ejusdem loci cum toto conventu ejusdem. Sane anno Domini M.C.XC.I. (1191) positus fuit primus lapis in fundamento dormitorii IIII. kalendas augusti, Domino Ugone Abbate presente. Item anno Domini M.CC.XXV. XI. kalendas junii in die Pentechostes circa horam tertiam conventus dicti monasterii transmutavit se in ecclesiam novam, praesidente Domino Bernardo Abbate cum XL. quinque monachis. Item anno Domini M.CC.XXV. XI. kalendas aprilis commutatus est conventus praedictus in majori membro ecclesiae ad vigilias matutinas. Item anno Domini M.CCC.II. in die Decollationis festi S. Johannis incoeptum fuit opus refectorii. Item anno Domini M.CCC.XIII. VIII. idus septembris positus fuit primus lapis in fundamento claustri conventus. Et fuit perfectum in die Sancti Benedicti Abbatis anno M.CCC.XLI. Domino Francisco Abbate vivente. = Supra dicta fuerunt abstracta de quibusdam libris antiquissimis monasterii praedicti, ubi jam incipiebant deleri. Et fuerunt per me Fratrem Bartholomeum de Tadernosa in hoc libro scripta in mense junii anno Domini M.CCC.LXVII. 

Deinde sublato de medio Dompno Guillermo, Abbate monasterii praedicti, dictus Fr. Bartholomeus, Abbas ejusdem monasterii incoepit prima die januarii an. Dni. M.CCC.LXXVI. quo erat in omnibus mundi partibus caristia victualium a saeculo inaudita, operari et facere muros per girum ecclesiae, claustri et dormitorii dicti monasterii. Et continuando opera dictorum murorum a dicta prima die januarii usque ad XXIIII. diem febroarii anni Domini M.CCC.LXXVIII. perfecit omnes muros et omnia opera factos et facta supra ecclesiam et dormitorium et claustrum monasterii praefati, et circa dimidium domus continue seu contigue claustro et dormitorio supra dictis. Quo facto incoepit esse tanta vilitas et abundantia victualium in Cathalonia et quasi per totum mundum, quod in ... provisio frumenti totius anni pro uno homine pro XXIIII. solidis; propter quod secuta fuit tanta raritas et penuria mercenariorum, quod in dictis operibus non fuit tunc processum amplius.

XXV. Acta concordiae inter ecclesiam Illerdensem, et monasterium canonicorum S. Ruphi: an. MCLXXIV. (1174)

XXV.

Acta concordiae inter ecclesiam Illerdensem, et monasterium canonicorum S. Ruphi: an. MCLXXIV. (1174) (Vid. pág. 116.)

Ex Libr. virid. eccl. Illerden. fol. LXII.

Publice interest quod inter homines aguntur fidei scripturarum comittere, ne temporum diuturnitate modum excedant memoriae. Ea propter ad cunctorum perveniat notitiam non modicam fuisse controversiam inter Guillermum, Ilerdensem Episcopum et Gaufredum, Priorem monasterii Sancti Ruphi quod situm est apud Ilerdam, super decimis possesionum eiusdem monasterii quas idem Episcopus jure ecclesiae suae vendicabat, necnon super sepultura mortuorum quae cum jure parrochiae ad Ilerdensem ecclesiam pertineret, apud ipsum monasterium sepeliri eligebant. Tandem post multas altercationes eo decursum est quod pro huiusmodi controversiis transactione sive amicabili composicione sopiendis ipse Prior monasterii cum voluntate Abbatis Sancti Ruphi et eiusdem conventus et jam dictus Episcopus Ilerdensis cum canonicis suis subjecerunt se arbitrio Domini Guillermi, Terrachonensis Archiepiscopi, Apostolicae Sedis Legati ut quamcumque composicionem super memoratis controversiis inter eos dictaret, ipsi ratam et firmam habentes exequerentur. Suscepto itaque compromissio et stipulatoria compromissione utriusque partis solidato, idem Episcopus de conscientia et assensu partium amicabili decisione ita inter eos composuit. Videlicet quod memoratum monasterium Sancti Ruphi habeat in perpetuum liberas et absolutas a praestatione decimarum et primitiarum omnes illas possesiones quae fuerunt Petri Bertrandi quas scilicet Raimundus, Comes Barchinonae inclitae recordationis intuitu pietatis eidem monasterio contulit. Vineam quoque quam ipsi canonici plantaverunt cum orto veteri et orto novo quae noviter juxta novam ecclesiam Sancti Ruphi fecerunt, similiter sine honore decimationis et primitiarum in perpetuum habeat, et possideat. Sed et de alodio quod Berengarius de Turre rubea eidem monasterio contulit tantum sine honore praestandae decimae et primitiarum idem monasterium habeat, quantum sufficiat ad duo juga boum pro arbitrio eiusdem Episcopi et bonorum virorum. Sane de vinea quam Berengarius de Turre rubea memorato monasterio contulit in compensionem decimae, duodecim somatas uvarum quae fuerint ex ipsa vinea, canonici Sancti Ruphi in eadem vinea Episcopo et canonicis Ilerdensi ecclesiae singulis annis sine contradictione praestent. Haec autem omnia quae superius sunt nominata jam demum prefatum monasterium Sancti Ruphi sine honore decimationis et primitiarum habeat, si propriis sumptibus ea excoluerit; alioquin si aliis colenda tradiderint, in solidum Ilerdensi ecclesiae decima et primicia tribuantur. Similiter de aliis possesionibus quas nec ipsum monasterium habet vel in futurum habuerit sive per se sive per alios illas excolunt decimas et primitias integre et cum fidelitate ecclesiae Ilerdensi praestent. De nutrimentis vero animalium non praestent decimam neque primicias. Nempe de relictis eorum qui cum sint parrochiani Ilerdensis ecclesiae vel qui fuerint aliunde venientes et in parrochia Ilerdensi morientes in praelibato monasterio sepulturam elegerint ita statuimus, ut dimidiam relictorum mobilium sive immobilium quacumque occasione sepulturae eidem monasterio sive inter vivos sive in ultima voluntate obvenerint, canonici Sancti Ruphi Episcopo Ilerdensi et successoribus suis et canonicis Ilerdensis ecclesiae perhenniter tribuant, nisi ipse et ecclesia Ilerdensis tantum sibi relicta habeat quantum ad dimidiam eius quod Sancto Rupho relictum erat sufficiat. Alioquin si nichil habuerint dimidiam eius quod Sancto Rupho occasione sepulturae obvenerit, sicut dictum est, habeant, aut si minus dimidia Episcopo et ecclesiae Ilerdensi relictum fuerit de eo quod monasterio Santi Ruphi relictum fuerit suppleatur eis usque ad dimidiam. Si aliquis vero in canonicum vel conversum vel si aliqua in conversam sepe dicto monasterio Sancti Ruphi vel canonicis eiusdem loci tradiderit, si habitu jam suscepto ad monasterium Sancti Ruphi vel equitando vel pedibus ambulando se transtulerit, quod bona fide et sine enganno intelligatur, tunc totum quod ab eis collatum fuerit, in pace habeant et possideant. Prior quoque ipsius monasterii salva obedientia sui Abbatis Episcopo Ilerdensi obedientiam promittat, quamdiu Prior illius loci extiterit, et semper ad sinodum veniat. Et quandoqumque ecclesia Ilerdensis interdicta fuerit, canonici Sancti Ruphi clausis januis, submissa voce et non pulsatis signis, exclusis laycis, sibi et familiae suae divinum celebrent officium, et nullo tempore excomunicatos vel interdictos recipere praesumant. Data apud Ilerdam XIII. kalendas november anno ab Incarnatione Domini MCLXXIIII. = + Ego Guillermus, Terraconensis ecclesiae Archiepiscopus, Apostolicae Sedis Legatus ss. = Sig+num Guillermi Ilerdensis Episcopi. = Signum + Arnaldi Prioris. = Signum + Guillermi Ilerdensis Archidiaconi. = Petrus Ausonensis Episcopus ss. = Non est indignum Ricardum ponere signum +. = Sig+num magistri Opizonis. = Sig+num Gombaldi, Ilerdensis Archidiaconi. = Sig+num Guillermi Praepositi Sancti Andreae. = Sig+num Guillermi Praepositi Reposterii. = Signum + Petri Sagarre. = Guillermus, Ausonensis Archidiaconus +.=Signum magistri Renaldi. = Sig+num Martini, Ilerdensis ecclesiae Sacristae. =  Sig+num magistri Opizonis. = Sig+num Berengarii de Boxados. = Signum Petri Aure. = Sig+num Petri Capellani. = Sig+num Petri Helemosinarii. = Sig+num Arnaldi de Çaguda. = Sig+num Boneti Praepositi. = Sig+num Petri de Talladel.  Sig+num Olivarii Praepositi. = Sig+num Guillermi Reposterii Praepositi. = Sig+num Petri de Gallinario. = Sig+num Petri Ferrarii. = Sig+num Petri de Cubels. = Ego Gaufredus ecclesiae Sancti Ruphi Prior ss. = Sig+num Poncii canonici Sancti Ruphi. = Sig+num Bernardi canonici Sancti Ruphi. =  Sig+num Girardi canonici Sancti Ruphi. = Sig+num Raimundi Despolacenç. = Sig+num Guillermi de Segarra. = Sig+num Raimundi subdiachoni qui hoc scripsit + die et anno quo supra.

XIX. Arnaldi de Perexens Episcopi Urgellensis de rebus Celsonensis ecclesiae ad Alexandrum Papam III epistola data anno circiter MCLXXIV.

XIX. 

Arnaldi de Perexens Episcopi Urgellensis de rebus Celsonensis ecclesiae ad Alexandrum Papam III epistola data anno circiter MCLXXIV. (Vid. pág. 30). 

Ex arch. Eccl. Urgell. 

Sanctissimo Patri et Domino A. Dei gratia Summo Pontifici et universali Papae A. eadem gratia Urgellensis Episcopus salutem et debitam reverentiam et obedientiam. Grates quas possumus et si non possumus quas debemus sacrae Paternitati vestrae referimus quoniam per litteras suas nobis mandavit, quod Celsonae Preposito nulla indulserat quae contra ecclesiam nobis comissam existere crederet, et si eius suggestione deceptus aliqua fecerat per nos certificatus libenter eadem in irritum revocaret. Noverit itaque vestra majestas dictam Celsonae ecclesiam tam predecessorum nostrorum quam nostri spetialem ac propriam cameram semper extitisse, ita quod bonis episcopalibus fuit ditata et in proprio alodio nostro hedificata et adhuc est sita et a predecessoribus nostris fuit ordinata et in eadem prepositus ab eisdem semper electus et substitutus et ita censuale quod quolibet anno sex modios annonae et quaedam alia (pone al ia) nobis persolvere tenetur. Quae nobis reddere cum contenderet, et quasdam ecclesias et alia bona quae a predecessoribus nostris habuerat non recognoscendo possideret, et super hiis Prepositus ante presentiam bonae memoriae Hugonis Venerabilis Terraconae Archiepiscopi fuisset vocatus, antequam controversia per judicium vel composicionem fuisset terminata, dictus Venerabilis Archiepiscopus de medio sublatus fuit. Verum nos audientes quod vestra sancta discrecio Dominum Jacobum Venerabilem Cardinalem ad partes nostras delegaret eius presentiam adientes super predictis fuimus conquaesti, et quod non potuit terminari in eius transitu, in eius reversione et consilio quod Ilerdae celebravit sperabamus posse perfici. Sed predictus Prepositus nolens eadem ad lucem venire vos tantum Dominum et Patrem circumvenire et quaedam falsa suggere ausu nimis temerario presumpsit, affirmans transactionem a venerabili prefato Archiepiscopo inter nos et ipsum fuisse factam, et sic privilegium a vobis impetravit, illam in eodem confirmari faciens. Quod scriptum pocius est credendum ab eodem Preposito falso fuisse compositum, quam a tanto viro nobis ignorantibus ipsi esse indultum. Testamur enim Deum etiam sub oficii nostri periculo quod numquam illud scriptum videramus donec nuper cum a vestra presentia venit illud nobis ostendit. Quod parati sumus cum maiori parte Capituli nostri facere fidem prestito etiam corporali sacramento quod nec assensu nostro fuit compositum, nec a nobis visum nec unquam confirmatum, vel auditum, usque dum pse (ipse?) nuper prout diximus venit. Quare humiliter petimus ut eius tanta presumptio et audatia ita corrigatur, et nobis tale justitiae complementum exhibeatur ut ipse de tanto excessu peniteat et coeteri terreantur similia perpetrare, et nos justitiae patronum nos invenisse gaudeamus. Preterea cum ad conquestionem nostram sepe dicto Terrachonae Archiepiscopo dederitis in mandatis, quatinus si Ilerdae Episcopus privilegium a vobis impetrasset in quo quasdam possesiones quas ad se pertinere affirmabat, et alias de quibus controversia erat fecerit inscribi, illud privilegium vestrae remitteret paternitati, et per alias litteras eidem Archiepiscopo perceptis ut causam quae inter nos et predictum Episcopum super quibusdam ecclesiis Urgellensis et Palariensis comitatuum, Rotensis quoque ecclesia et ecclesiis de tota Riparcurcia (Ripacurcia, Ribagorza, Ribagorça) vertebatur audiret et debito fine decideret, et ad vestrum mandatum cum jam super predictis testes recepisset et morte preveniente sententiam dare non potuerit. Rogamus omnimodis clementiam vestram ut presidenti Terraconae Archiepiscopo qui illas testificationes pre manibus habet, precipiatis ut secundum allegata et testificata sententiam infra XXX dies utraque parte ascita ex quo vestras litteras receperit, proferat: alias easdem allegationes et testificationes sub sigillo suo clausas vestrae sanctae discretioni remittat tam nobis quam Ilerdae Episcopo diem assignans quo vestro nos presentemus sancto conspectui. Ad haec omnifarie deprecamur quatinus reliquas petitiones quas Magister R. de Tolosa Domini Jacobi clericus et in Christo dilectus filius noster et vestrae magestati et vestris devotissimus ac fidelis ex parte nostra vobis porrexerit audire et exaudire velitis. Visitationem vero quam nostra parvitas vestrae magnitudini in signum devotionis transmittit recipere dignemini, non quantum sit quod offerimus sed ex quanta devotione procedat perpendentes...

Valeat sacra vestra maiestas et vobis in nostra justicia adesse dignetur.