XX. Acta consecrationis Ecclesie S. Marie de Amer anno DCCCCXLIX

XX.

Acta
consecrationis Ecclesie S. Marie de Amer anno DCCCCXLIX (Vid. pág.
219.)

Ex
autogr. in arch. eiusd. monast.

Anno
Incarnationis dominice DCCCCXLVIIII. indicione sexta, veniens
Borrellus Commes in civitate Ierunda deprecans proprium episcopum
Godmarum nomine ecclesie Sancte Ierundensis ut veniret ad
consecrandas ecclesias in commitatu Ierundensi super fluvium que
dicitur Amera in honore Sancte Marie, et Sancti Johannis, et Sancti
Benedicti nuperrime edite minus consecrate. Quo audito Godmarus
episcopus cum consilio Archidiaconorum ceterorumque canonichorum
Sancte Marie adquiescens eius precibus, venit pro amore Dei, et
interpellatione Commitis, et consecravit has ecclesias supra
nominatas in honore Sancte Marie et Sancti Johannis et Sancti
Benedicti cenobii, et firmavit atque constituit, donavit atque
concessit ad eundem cenobium decimas, et primicias, et oblaciones
fidelium de villa que dicitur Loreddo cum finibus et terminis
suis, et de villa que dicitur Rivo secco cum finibus et
terminis suis, et de villa que dicitur Albeccario cum finibus
et terminis suis, et de villa que dicitur Gallizano cum
finibus et terminis suis, et de valle que dicitur Amera cum finibus
et terminis suis, sicut in regalibus preceptis est constitutum, ut ab
hac ora in antea maneat stabilitas inconcussa. Ideoque ego Borrellus
Commes in die dedicationis harum ecclesiarum dono ibidem pro amore
Dei et remedium anime mee alodem quem abeo in commitatu Ierundensi in
valle que dicitur Angles, sive in ipso Lauro, quantum
ibidem abeo, vel pro quacumque voce succedere debeo.

Acta
sunt hec V. idus novembris anno XIIII. regnante Ludoico Rege filio
Caroli. = + Gotmarus sancte Sedis Gerundensis humilis Episcopus ss. =
Eroigius Archiptr. ss. = Teudesindus Archiptr. et Abba (scilicet S.
Felicis Gerunde) ss. = Ato Archilevita ss. = Audesindus pbr. ss. =
Sig+num Borrellus Commes. = Liwla pbr. qui hanc dotem scripsit et ss.
sub die et anno quod supra.

VI. Acta consecrationis ecclesiae S. Mariae in castro Lilieto, facta a Sisebuto II. episcopo Urgellensi, anno DCCCXXXIV. (834)

VI. 

Acta consecrationis ecclesiae S. Mariae in castro Lilieto, facta a Sisebuto II. episcopo Urgellensi, anno DCCCXXXIV. (834) (V. pág. 57.) 

Ex autogr. in arch. eccl. Urgell. 

In Dei omnipotentis nomine, et Salvatoris nostri Ihesu Christi: temporibus domni et piissimi imperatoris nostri Hludouvici (variante de Ludovico, Ludwig, Luis): nos homines commanentes in castro Lilieto subter notati, propter ammorem (amorem) Dei, et remedium animae nostrae, locum antiquitus vocitatum sanctae Mariae virginis matris Domini, sancti Petri et sancti Iohannis Babtistae, adiuvante Domino, unâ cum antestite nostro domno Sisebuto episcopo, ad restaurationis culmen adduximus, et ud potuimus canonice condotavimus illut. Ego enim in primis Servus Dei, praesbyter, dono et concedo partibus sanctae Mariae, sancti Iohannis, et sancti Petri terram cultam, quam in honore ipsius ecclesiae fecimus subtus ipsas ecclesias, condaminam modiatas viginti, et ex alio latere de parte orientis do vinea plantata modiatas tres, et terra culta, qui est iuxta ipsa vinea modiatas decem, et subtus ipsa terra do et concedo mulinarem anticum, et duos boves. Similiter et nos Mancio, Elias, et Domnulus donamus, et concedimus subtus ipsas ecclesias terram cultam capiente quartatas sex. Ego Longovardus dono ad supra dictas ecclesias bovem unum. Similiter ego Aspandus dono et concedo ad supra dictas ecclesias, in locum qui dicitur ad Pogium, ex terra aravile capiente semodio. Haec omnia sana mente, sanoque animo, et diga (digna) voluntate ad domum sanctae Mariae genitricis Domini, et titulum sancti Petri, et sancti Iohannis Babtistae damus, atque concedimus, et obtamus in finem esse mansurum. Quod si nos iam superius praenotati, idest, Servus Dei, praesbyter, Mancio, Elias, Domnulus, et Longovardus, vel quislibet ex filiis nostris, adque heredes, seu quislibet homo contra hanc dotem vel donationem venire temptaverit, primum indignus ira Dei incurrat, postea vero fisco regis, insistente principe vel iudice, auri libras quinque componere compellatur, in antea vero dotis vel donatio nostra firma permaneat. Facta donatio vel restauratio sub die XV. Kalendis Decembres, anno vicessimo imperatoris nostri serenissimi Hlodouvici Augusti. = Servus Dei, praesbyter, qui hanc donationem manu mea roboravi et subscripsi. = Sig+num Mancioni. Sig+num Eliani. Sig+num  Domnuli. =  Sig+num Longovardi. Sig+num Aspandi. = Sig+num Leuvani, qui hanc dotem vel donationem fieri iussimus, et testes rogavimus qui hic scriberent, vel signa sua facerent. = Sidila praesbyter subscribo. = Asenarius subscribo. = Abielde subscribo. = XV. Kalendas Decembres restaurata a Sisebuto episcopo et subscripta. + Sisebutus + = Kalorcus (Kalordus, Calordo) abba, qui hanc dotem vel donationem scribsi, et subscripsi die et anno quod supra. 

XXVII. Acta dedicationis ecclesiae Urgellensis, anno DCCCXIX. (819)

XXVII. 

Acta dedicationis ecclesiae Urgellensis, anno DCCCXIX. (819) (V. pág. 167.) 

Ex autogr. in arch. eiusd. eccl. (1: Quae in eo ob vetustatem deleta legi haud potuerunt, ex edito exemplari in Marca Hisp. suppleta sunt, quae cursivo caractere notata reperies, lector. ) 

Regnante in perpetuum Domino nostro Ihesu Christo, tempore piissimo hac serenissimo domno Hludovico imperatore augusto, divinâ protectione choronato, Romanum gubernans imperium, atque per Dei misericordiam rex Franchorum et Langobardorum, adiuvante Domino et quooperante divinâ clementiâ atque largissimâ pietate, cetus convenientiam religiosorum principum sive hordinis clericorum, nec non et plurima vulgus populi Hurgellensium, atque Cerdaniensium, vel Bergitanensium, sive Paliarensium, ob religione sancte et individue Trinitatis et amorem vite celestis, unâ cum predictorum hurbium pontifice domno Sisebuto, atque domno Suniefredo illustrissimo comite, qui apud supra dictum imperium accepta potestate, qualiter hodie videtur habere, quoadunati sunt in gremio sancte et matris ecclesie, in loco qui dicitur Vicus, quod est capud ecclesiarum pontificalis supra dictorum hurbium Sancte Marie sedis Horgellensis, que antiquitus a fidelibus constructa, et ab infidelibus destructa, atque a parentibus nostris temporibus domni et piisimi imperatoris Karoli Augusti restaurata esse videtur. Nos autem, gracias agentes Deo omnium largitori, ad diem dedicationis diligenti animo congregati consistimus. Cumque in hac principalem aecclesiam Sancte Marie omnes unanimiter consisterent, hostensum a predicto Sisebuto illustrissimo aepiscopo, quod nulla debet esse ecclesiarum dedicatio, nisi prius omnium rerum possesionibus (possessionibus pierde una s) per scripture tradite sint. Ideoque ego Sisebutus, servus servorum Dei, episcopus, consecro hanc matrem ecclesiam Sancte Marie Sedem Hurgellensem, et cum auctoritate Dei et sanctorum patrum, sicut in librorum kanonum vel decreta pontificum sancxitum est, una cum iussione prestantissimi imperatoris nostri, seu domni Suniefredi predicti comiti, cum obtimatibus vel principibus seu religiosorum clericorum, hac vulgus populi, unanimiter in Domino tradimus, et condotamus, atque confirmamus omnem episcopatum Hurgellensem, atque Cerdaniensem, vel Bergitanensem, sive Paliarensem, atque Ribacursensem (ribagorzano), cum omnibus parroechiis, atque ecclesiis, vel prediis, sive cellulis, terris, atque vineis, vel mansionibus in supra dictis urbibus supra dicte sedem omnia ibidem pertinentem. Tradimus, atque condotamus parrochias Hurgellensem pagus eidem pertinentes, idest, ipsa parrochia prime sedis Vicho, sive Sancti Stefani vel Kalpiciniano, Linzirt, atque Sardinia, seu Sancta Columba (Santa Coloma : paloma). Deinde ipsa parrochia de Archavelle, sive ipsa Ferrera, sive ipsa parrochia de Harts, vel Civici, atque Hasmir, vel Sancti Iohannis, sive Horgolelle, atque Ovosse, cum villulis vel vilarunculis earum. Tradimus namque ipsas parroquias de valle Handorrensis (andorrano), idest, ipsa parrochia de Lauredia, atque Andorra, cum Sancta Columba, sive illa Maciana, atque Hordinavi vel Hencampo, sive Kanillave, cum omnibus ecclesiis atque villulis vel vilarunculis earum. Deinde ipsa parrochia de Stamariz, sive Bescharan, atque Karchobite cum ipsos torrentes. Similiter ipsa parrochia de Villanova vel Banati, atque Lothone cum ecclesia Sancti Iacobi, sive illa parrochia de Alasso, vel ipsa parrochia de valle Horsianensem, cum Addragigno. Deinde Napinerios, sive Olla fracta, atque ipsa parrochia de Tost, vel Montedamno, sive ipso plano cum Villanova atque Assoa, vel Adralle, sive Kastellione, vel villa Mediana, sive Kasamuniz et Sancta Cruce cum stacione vel Palieroliis, sive etiam curte Navarchi, atque Aniano, Ortonetum, Sollanello vel Cerketa atque Kampilias. Harum parrochiarum cum omnibus ecclesiis seu villulis atque vilarunculis earum. Similiter ipsa parrochia de Novas, atque Garamonse, vel Helinse, atque Berhen, sive Eguils, seu eciam Tavarcita cum confulente, vel Sancta Eulalia cum conjuncta, atque Villarubea (Vila - roja; Villarroja, villa roja) cum Bochona vel Tyrone cum omnibus ecclesiis vel villulis atque vilarunculis earum. Deinde ipsas parrochias de valle Labancia, idest, Banieras, et Eterrito, vel Spelunka (Espluga), atque Uvardia, sive Fraxano, et Corneliana, atque Lausa, vel Tuxen, cum omnibus ecclesiis vel villulis atque vilarunculis earum. Deinde ipsas parrochias de  valle Lordensis, idest, ipsa Petra cum Argilers (argila : arcilla), vel Siskero, cum Linars (Llinars), et Montecalvo, sive Illacurriz, vel Mesapolo, atque Terreros, sive Taravil, et Illocincto, vel ipso Currizano, atque illa Tintillagine, vel Odera, seu ipsa Mora, vel illa Silva, atque Bisaura: harum parrochiarum cum omnibus ecclesiis, vel villas sive villulis, atque vilarunculis earum. Deinde Celsona (Solsona) cum Iovale, et ipsa Lena, sive Ladurci, atque Valle infernale (valle infernal), vel Timoneta (Timoneda), cum Terraciola, sive Kanavita, atque Odden, seu Helinniano, vel Kabrils (Cabrils), sive Perlas, atque Kannellas (Canellas, como Vidal de), vel Mujopulto (la j no abunda, puede ser Muiopulto), atque Lezonoas, vel Pampano, seu Illasalsa (illa salsa), et ipsos Turmos (Tormos), vel valle Hando, atque Huliana, Avotense, sive Madrona. Deinde ipsas parrochias de Kapudeizo, Horganiano (Organyá), vel Favano, atque Kapudeizo, sive Nargone, vel Cuvilare cum Montanione, vel Saliente (Sallent), seu Archas (Arcas, Arques), atque Lazovez, vel Curtizida, sive Palierolus, atque Rialbo, seu alio Rialbo, vel ipsa Ausa, sive etiam ipsas parrochias de valle Taravaldo, cum Terraciola. Istarum parrochiarum Hurgellensium pagus cum omnibus ecclesiis, que constructe sunt, vel deincebs construuntur, et cum omnibus villulis atque vilarunculis earum, et cum decimas et primicias, tam de planis, quam de montanis, sive in convallibus, seu de aprisionibus vel rupturis, totum et ab integrum, sic tradimus atque condotamus huius matris ecclesie Sancte Marie sedis Hurgellensem in perpetuum abituras. Tradimus etiam omnes parrochias comitatu Cerdaniensem 

supra dicte sedis pertinentes. In primis ipsa parrochia Sancte Marie Tollonensis, cum villa vetere, seu villulis eidem ecclesie pertinentes. Deinde Neriniano vel Monteliano, sive Bexabe cum ipsos torrentes, atque Bargula, sive Bariense, atque Arcegal vel Nonsuvelle, cum omnibus ecclesiis vel villulis atque vilarunculis earum. 

Deinde Arestothe cum Kacianeto, sive Munciar cum Aransar, vel Traverseras, atque Avoldo, sive Lesse, cum ecclesiis et villulis earum. Inde vero ipsa parrochia de Prullianos, sive Annas, cum Taltennar, vel Orden atque Cortalz, seu Ellas, velut eciam Meranicos, atque Geruli, sive namque Olorbite, vel Alfi, atque Garexar, seu Alli, vel Geri, Sagane, atque Eguils, sive Exenegia, vel Isavals, Evegi, namque Hur, vel Angustrina, sive Targasona, atque Egadde cum Hodellone, sive Avizano. Levia vero sive Bajamite cum Stavar, atque Sallagosa, vel Allone, sive Ezerre, atque Darnascollecta, vel Anaugia, Olcegia autem, vel Kaldegas, atque Kyxi, seu villa Lupinti. Palierolus vero vel Hansi, atque Kexanos, seu Estolle, sive etiam Albi, cum Mosollo, vel Saltegul, seu Evella, cum Socra mortua (: sogra : suegra muerta). 

Hid vero Sanavaster cum vicinulas, sive Borre, cum Oruz vel Turtera, hac Biterris. Harum parrochiarum cum omnibus ecclesiis vel villis atque vilarunculis earum. Inde vero Duariam, vel Tosos, et Nevano, vel Kastellare, sive eciam Keros albos, et Fustiniano, vel Pardinas, atque Kaballera, sive etiam Lilieto, vel Bocrano, cum Gavarreto, atque Bagazano, seu Molinello, vel Turbiassi. Sallices vero vel Gosal cum ipsos Villares: istarum parrochiarum comitatu Cerdaniensium cum omnibus illorum ecclesiis et villas vel villulis atque villarunculis, et cum decimas et primicias, tam de planis, quam de montanis, sive de convallibus, vel de aprisionibus, atque rupturis, ad predictas ecclesias pertinentes vel ad predictas parrochias pertinentes, totum et ab integrum et cum omni redditu synodali, sic tradimus eas atque condotamus huius matris ecclesie Sancte Marie sedem Hurgellensem in perpetuum habituras. Igitur tradimus atque condotamus omnes parrochias Bergitanensium pagus, scilicet, eidem sedem Sancte Marie pertinentes; idest, ipsas parrochias de Balcebre, vel de Macianeros, sive Figulus, atque Kastellare, seu etiam Focco curvo, et Spinalbeto, vel villa Osyl, atque Agilageros. Deinde ipsa parrochia de Frontiniano cum Kerubio, vel Montenigro (Mont negre, Monte negro), sive Palomera, vel Palomerola, sive etiam villa Lata, cum Gardilane, et Roseto, atque Kastro Adalasindo, sive Illanoz, velut Malangez, atque Cerdaniola (Cerdanyola, Cerdañola), seu illa Clusa, sive etiam Lapides (piedras; pedras, pedres) bellos, cum Cerchos, et Holoanne vel Gerundella (Gironella, Geronella), atque illa Corre. Deinde Sagasse, sive Benevivere (Beviure), vel Merles, atque etiam Pujo Regis, cum Merola: istarum parrochiarum pagi Bergitanensis cum omnibus illorum ecclesiis et villas vel villulis atque villarunculis, et cum decimas et primicias, tam de planis quam de montanis, sive de convallibus vel de aprisionibus, atque rupturis, ad predictas ecclesias pertinentes, vel ad predictas parrochias pertinentes, totum et ab integrum et cum omni redditu synodali, sic tradimus eas atque condotamus huius matris ecclesie Sancte Marie sedem Hurgellensem in perpetuum habituras. Tradimus vero ipsas parrochias comitatu Paliarensis supra dicte sedis Hurgellensis Sancte Marie pertinentes, scilicet, ecclesiam Sancte Marie, cuius locum vocitatum dicimus Sancte Concordie (Santa Concordia), cum eius parrochie vel villares atque villarunculis earum, atque ipsas parrochias de valle Stacione vel in Vicinio, sive Siarb cum Lagunuas, et Serbaos, et Villa furoris, et ipsas parrochias de illo Obago, vel de Berenui, et Somponui, atque Montano, Hortone, vel rio Matrice, cum villulis et villarunculis earum: seu etiam ipsas parrochias de valle Tirbiense, Baien, et Alendae, cum Ferrera, et Burg, et Viros: Tirba quoque, et Tabascani vel Asneto, sive Helinsi, vel Haravo. Cardosensis namque Sancte Marie, que dicunt in Ribeira, vel Buslis superiore atque subteriore, vel Labroso atque Vallato, sive Nullatello. Anabiensis quoque Sancte Marie, que holim vocaverunt locus Sancte Deodate, cum eius parrochias, idest, Borroso cum Iovo et Assor, sive Sonne, et Isil, et Alos, atque Stirri (Esterri), seu Burgi, vel Cervo, et Spotu, cum villulis et villarunculis earum. Deinde locus Sancte Marie, que dicunt Sancte Grate, cum parrochias et villulis atque vilarunculis eidem ecclesie pertinentes. Inde vero ecclesiam Sancte Marie que dicunt ad Trimplo, cum omnia ibidem pertinentes (pertinentiis) istarum parrochiarum Paliarensis pagi cum omnibus illorum ecclesiis, et villas vel villulis atque vilarunculis, et cum decimas et primicias, ad predictas parrochias pertinentes, sive in montibus sive in vallibus, tam de cultibus vel aprisionibus, et cum omni redditu synodali, sic tradimus atque condotamus huius matris ecclesie Sancte Marie sedem Hurgellensem in perpetuum habituras. Tradimus eciam ipsas ecclesias vel parrochias episcopales in pago Ribacursensis (Ribagorza) atque Gestabiensis supra dicte sedis Hurgellensis Sancte Marie, scilicet, locum Sancte Marie, que vocant Halaone, cum finibus suis, et ecclesiis ibidem subditis, et villulis, atque vilarunculis earum. Similiter locum Sancte Marie et Sancti Petri Apostoli, que dicunt Taverna, cum finibus suis et villulis atque vilarunculis, et cum omnibus ecclesiis eidem episcopio pertinentes, et cum decimas et primicias vel synodali redditu, sic tradimus atque condotamus Sancte Marie supra dicte sedem Hurgellensem. Condotamus eciam condaminam prope hortum Sancte Marie, et aliam conticuam (contiguas) condaminam (condamina, que pasa a contamina, como alguna calle, en Zaragoza, por ejemplo), et ortum prefate condamine adherentem sive etiam omnibus alodibus cum omnibus eorum hedificiis seu et villis, ecclesiis, parroechiis, kasis, vineis, terris, campis, pratis, pascuis, silvis, saletris, arboribus pomiferis fructiferis vel infructiferis diversi generis, puteis, fontibus, molendinis, piscariis, aquis aquarumque discursibus, kastellis, montibus, vallibus, collibus adiacenciisque eorum, cultum vel incultum et decimis ferri et picis, et tertiam partem telonei de omnibus illius mercatis. Haec omnia supra scripta, tam in prefatam hurbem Hurgellensem, quam in comitatu Cerdaniensem, vel Bergitanensem, sive Paliarensem, atque Ribacurcensem, cum omnibus rebus supra dictis episcopiis pertinentibus, omnia et ab integrum, sicut desuper insertum est, sic tradimus, condotamus sancte matris ecclesie beate et intemerate virginis Marie predicte sedis Hurgellensis ista supra dicta omnia in perpetuum habituram. Denique successoribus nostris in sepe iam dicte sedis Sancte Marie matris ecclesie degentes iuris eorum atque dominio subiungimus et perpetuo mancipamus, ut pleniter hordinent atque disponant, et cum Dei adiutorio illis sit detinendum, et possidendum, et Dei cum timore dispensandum, atque regendum sine cuiuspiam (cuiusdam o cujusquam) inquietacione aut contradiccione, ita ut nullus comes, nullus princebs, nullus iudex, neque ulla magna parvaque persona aliquo vim aut invasionem facere audeat, aut umquam in eodem episcopio facere presumat. Si quis autem ullus comes aut ullus princebs, sive ullus marchio vel iudex, aut ulla magna parvaque persona, qui contra hanc dotem surrexerit, aut in aliquibus frangere temtaverit (temptaverit, se pierde la p, se encuentra también tentaverit), aut tollere sive usurpare vel alienare seu invasionem facere voluerit aut fecerit, sciat se, nisi resipuerit aut ad satisfaccionem vel emendacionem venerit, auctoritate Dei, et Sancti Petri apostoli vel aliorum apostolorum, sive a trecentum decem et octo (318) sanctorum patrum sit excomunicatus, et a liminibus sancte Dei ecclesie atque a regno Dei alienatus et in infernum dimersus. Qui autem verus custus et observator extiterit, benedictionis gratiam, et celestem retributionem accipiat, et vite eterne particebs esse mereatur. Facta est autem hanc dotem die Kalendas Novembras, quod est Omnium Sanctorum festivitas (Todos los santos, primero de noviembre), anno VI. regnante serenissimo augusto Hludovico rege Franchorum (año 6 del reinado de Luis, rey de Francia). = Sisebutus, episcopus, qui hanc dotem feci, et testibus tradidi ad roborandum +. = Suniefredus comes SS. = Dottila archipresbyter SS. = Exuperius presbyter SS. = Abundantius presbyter SS. = Abraham presbyter SS. = Celedonius archipresbyter SS. = Karpila presbyter SS. = Pate... presbyter SS. = Desiderius presbyter SS. = Ildigernus SS. = Iulianus hac si indignus in Christi nomine presbyter, qui hanc dotem scripsi et subscripsi sub die et anno quod supra.

XXXIV. Acta dedicationis eccl. S. Vincentii monast. Cardonensis, anno MXL. (1040)

XXXIV. 

Acta dedicationis eccl. S. Vincentii monast. Cardonensis, anno MXL. (1040) (V. pág. 179.) 

Ex arch. eiusd. eccl. 

Celesti omnium rege Dño nro Ihu Xpo in perpetuum regnante, anno millesimo quadragesimo ab eius incarnatione, facta est Sancti Vincentii dedicatio ecclesie apud oppidum Cardonense. Ubi nos episcopi, ego Heribaldus gratiâ Dei Urgellensis episcopus, eiusdemque ecclesie et oppidi princeps ac dominus, et ego Arnulphus similiter Rotensis ecclesie episcopus, unâ cum multis clericis ac laicis utriusque sexus, ad ipsum diem dedicationis convenientibus, istam dotem unanimiter iam dicte ecclesie Sancti Vicentii fecimus et tradimus, atque per eam res adquisitas et deinceps adquirendas condotamus. In primis tradimus et condotamus predicte ecclesie S. Vincentii cunctas ecclesias, que sunt intra terminos Cardonensis oppidi, cum primiciis et oferendis, ac tertiam partem decimarum omnium eiusdem ecclesie S. Vincentii. Deinde tertiam atque decimam partem placitorum et monete, et tertiam et decimam partem tolonei, et omnia que liberalitate Borreli (Borrell) comitis et marchionis, et precessorum (predecessorum), sive successorum eius prefate ecclesie S. Vincentii largita sunt in sale Cardonensi, quod in eorum edictis invenitur, et portationes, quas nostrâ munificentia prelibate ecclesie addidimus in eodem sale. Deinde duo paria prediorum apud Cardonam, quorum unum est in loco quem vocant Planiciem (Planitiem en un texto anterior), alterum apud Lordellam, et vineam pendulam cum altera iacente supra montem salis: et quendam campum farragenalem (arriba ferragenale): et quatuor molendina cum hortis: et vineam, que est iuxta ripam fluminis Cardesnarii, et alia duo molendina apud ribum Oderam iuxta ecclesiam S. Marie, et alodium quod est apud Silvam seminatam, cum ipsa decima alodii, quod fuit Gomesindi (Gomesendi más arriba) pbri, et alodium quod fuit Fedantii apud iam dictum fluvium Cardesnarium, et vineam que fuit Gaudiosi. Preterea tradimus pariter et unanimiter predicte ecclesie S. Vincentii condotamus vineam, que est apud locum qui vocatur Iuncosa, et silvam cum terris cultis et incultis apud locum, quem dicunt Celatam: et apud locum, qui dicitur Fornels, terras cultas et incultas cum vineis, quod Altemiri alodium fuit et alodium cum vineis, quod est apud locum nominatum Curvas: et ipsa alodia vicecomitalia in loco qui dicitur Palatium, cum omnibus sibi pertinentibus, et cum ipso bosco vineale, qui est ante castrum Cardone: et vineam in loco, quem dicunt Gerivard, idest, ipsam condaminam (condamina, contamina): et omnia alia alodia, que predicta ecclesia S. Vincentii habet intra terminos Cardone: et molendina cum vineis, que fuerunt de Bardina, que Engucia (Enguncia más arriba) vicecomitissa dedit predicte ecclesie S. Vincentii. Et alodia vicecomitalia, quod est in episcopatu Gerundensi in parroechia S. Cucuphati de Fornels (Sant Cugat de Fornells), et in aliis parroechiis qui in circuitu eius sunt. Deinde ipsa alodia que sunt apud Baias, apud Sanctam Mariam, et apud S. Asisclum (Acisclo), que sunt vicecomitalia, cum omnibus sibi pertinentibus: et ipsam turrim de Pratas cum ecclesia et villa, simul cum primitiis, et decimis, et cum suis terminis, et cum omnibus sibi pertinentibus. Et ipsum alodium quod fuit Sendredi, quod est intra terminos de castro Mulsosa, cum omnibus sibi pertinentibus. Et ipsum alodium quod fuit Anobaldi, cum ipsa turri de Arce, atque cum villa et terminis eius, et omnibus sibi pertinentibus. Et ipsam turrim de Luposa, cum villa eiusque terminis, simul cum ipsa pariliata terre, quam ego predictus Heribaldus epus cum iam dicta Engucia vicecomitissa ibi abebam (habebam); et ipsam peciam de terra, que est sub castro Colonico, cum omnibus sibi pertinentibus. Et ipsum castrum, quod vocant Follia cum ecclesia, et villa, et terminis eius, atque omnibus sibi pertinentibus. Et ipsum castrum, quod vocant Cunil, cum ecclesia, atque villa, et terminis eius, omnibusque sibi pertinentibus. Insuper ego Heribaldus trado et condoto, unâ cum predicto Arnulpho episcopo, medietatem podii (podio, puig, etc) Cardonensis castri, cum domibus et hedificiis, que iam constructe sunt seu construentur, cum omnibus sibi pertinentibus; ita ut predicta ecclesia S. Vincentii sine cuiuslibet inquietudine perpetim secure possideat, atque abbas ecclesie eiusdem in voce ecclesie teneat et possideat. Preterea ecclesiam de castro Colonico, cum aliis ecclesiis sibi pertinentibus, cum primiciis, et cum terris, et alodiis, et offerendis, atque missiaticis. Deinde ecclesie S. Vincentii oppidi Cardonensis ipsum habere quod tenet Guillelmus abbas in Villarara. Deinde eidem ecclesie S. Vincentii tradimus et condotamus in perpetuum, simul cum hoc quod supra nominatum est, ipsam directam et iustam quartam partem de parroechie. Deinde et ego Guilla vicecomitissa (1: Vidua nempe Fulconis (fratris Eriballi), quem anno precedenti 1039 interemptum scimus.) cum filio nostro Raimundo vicecomite, donamus Dño Deo et S. Vincentio Cardonensi ecclesiam S. Petri de Calaph, cum ceteris ecclesiis eiusdem castri, cum primiciis, et offerendis, et missaticis, et alodiis sibi pertinentibus, et decimam de nostra dominicatura de Calaph: et castrum de Eligno, cum ecclesia, atque villa, et terminis eius, omnibusque sibi pertinentibus: et turrim de Quadris cum ecclesia, et villa, et omnibus sibi pertinentibus: et alodium vicecomitalem, quod est in parroechia S. Fructuosi de Balaniano, simul cum ipsa nostra baiulia. Et tradimus et condotamus prelibate ecclesie S. Vincentii Cardonensis omnes ecclesias, que sunt modo, vel in antea erunt in castro de Amallano, vel in omnibus suis pertinentiis, et terminis, et adiacentiis, sive sint in castellis, sive sint in quadris, ad castrum de Amallano pertinentibus, cum decimis, et primiciis, et offerendis, et cum omnibus ecclesiis Dei pertinentibus, et cum decimis de omnibus nostris dominicaturis, ut omni tempore teneat et possideat ad suum proprium alaudium iure perpetuo. Qui etiam statuo, ut nemo successorum meorum accipiat potestatem Cardonensis castri, usquequo sacramento se obliget honorem pretexti martiris habitum vel habiturum nequaquam auferre, diminuere, vel vitio quolibet evertere, sed fideliter supra dicto S. Vincentio, sibique famulantibus observare, et ab adversis defendere. Deinde ego Bernardus vicecomes (1) et Almodis vicecomitissa, unâ cum filiis nostris Guillelmo, et Raimundo Fulchone, damus et condotamus Dño Deo et S. Vincentio Cardonensi, et laudamus decimam partem salis per unamquamque ebdomadam VI. sextarios salis per somadas, et XVIII. denarios per ligna, dum sal currat: et ad lampadam S. Iacobi per unamquamque ebdomadam XII. denarios: et ad operam S. Vincentii XII denarios per unamquamque ebdomadam. Et ad helemosinam hoc quod scriptum est in carta quam habent, et traginum similiter in eodem sale, et eminam salis per salar similiter per unamquamque ebdomadam: et ecclesiam S. Vincentii de Falchs, cum capellania, cum primiciis, et offerendis, et missaticis, et alodiis sibi pertinentibus. 

(1) Hic vicecomes, ceterique post ipsum adnumerati in hac charta, sequenti seculo vixere; qui tamen in eadem, spatio a primo dotatore Eriballo relicto, dotis suae notam affingere studuerunt, cum subscriptione in fine, tum quoniam haec scriptura dotis praecipua erat, tum ut uno ictu universa ecclesiae dotatio innotesceret. 

Qui etiam statuo, ut filius meus vel nemo successorum meorum accipiat potestatem Cardonensis castri, et homines mei non attendant illi de eo, quousque sacramento se obliget honorem pretexti martiris, sicuti Raimundus vicecomes prefixus iussit, et ego  feci, habitum vel abiturum nequaquam auferre, diminuere, vel vitio quolibet evertere, sed fideliter eum supra dicto S. Vincentio sibique famulantibus observare, et ab adversis defendere. Ego etiam Bernardus Berengarii cum uxore mea Ermeniardi, et cum omnibus parroechianis, laudamus et condotamus ecclesiam S. Marie de Molsosae, cum omnibus sibi pertinentibus, pretexte ecclesie S. Vincentii, assensu Bernardi vicecomitis Cardonensis, ob Dei servitium, et nostrorum remissionem omnium peccatorum. Et ego Reverterius vicecomes Barchinonensis dono et condoto ecclesie S. Vincentii Cardonensis ecclesias de Guardia cum omnibus sibi pertinentibus, et ecclesias de Apierola cum sibi pertinentibus, et ecclesias de Granera cum omnibus sibi pertinentibus, et ecclesias de Castronovo (Castellnou) cum omnibus sibi pertinentibus. Ita tamen ut abbas Cardonensis ecclesiam S. Pauli de Guardia cum canonicis regularibus regulariter provideat ob Dei servicium, et meorum peccatorum remissionem. Ego Raimundus Fulchonis Cardonensis vicecomes, filius qui fui Raimundi Fulchonis, dono Dño Deo et ecclesie S. Vincentii Cardone, sibique servientibus clericis, mansum de Solerladurs, qui est meum proprium, ut redimat eum de Raimundo Rotgearii, qui tenet eum in pignus, et habeat eum ad suum francum alaudium, cum omnibus sibi pertinentibus, iure perpetuo, omni tempore. Quod si aliquis hanc dotem ruperit, vel rumpi preceperit, aut facto vel dicto assenserit, aut observare noluerit, seu contradictor et imminutor extiterit, ut sacrilegum dampnari se noverit, ita ut excommunicationis apostolicae sententiâ dampnatus sit, nec in ipsa morte corporis et sanguinis Xpi particeps sit, nisi se emendaverit, et ecclesie eiusque abbati et clericis satisfecerit. Quicumque vero istam fideliter auxerit et asseruerit dotem, a Domino et a nobis accipiat benedictionem. Facta est dotis scriptura decimo Kalendas Novembris, anno X. regnante Henrico rege Francorum. = Heriballus episcopus + qui hoc confirmat ad honorem sancte sedis Urgellensis, ut ipsa ecclesia S. Vincentii sub eius diocesi sit. = Arnulphus gratiâ Dei episcopus subscripsit +. = Guifredus Narbonensis archiepus SS. +. = Oliva episcopus +. = Bernardus gratiâ Dei Urgellensis epus +. = Berengarius epus +. = Willelmus gratiâ Dei epus Auxonensis eccle +. = Guilelmus gratiâ Dei Urgellensis epus +. = Guislebertus gratiâ Dei epus +. = Sig+num Bernardi Terrachonensis archiepiscopi, sedis apostolice legati. = Sig+n. Bernardi Urgellens. epi. = Petrus Dei gratiâ Auxonensis epus SS. = Reimundus vicecomes +. = Fulchone +. = Sig+n. Deus dedit (Deusdat, Deusdat etc). = Bernardus vicecomes +. = S. Enguncie vicecomitisse. = S. Remundus levita et caput scole (capiscol). = Seniofredus sacer. = Miro sacer. = S. Bernardi Berenger. = S. Anlovinus pbr. = S. Dalmacius sacer. = S. Reimundus pbr. = S. Guitardus levita. = Berengarius archidiachonus. = S. Poncius levita. = S. Miro levita. = S. Ermengards. = S. Raimundi Fulchonis. = S. Raimundi filii eius. = S. Guillelmi Cardone. = S. Raimundi filii eius. = S. Guillelmi fratris eius. = S. Elisabed vicecomitissa. = Borrellus scolasticus hoc scripsit die et anno quo supra.

XVI. Acta consecrationis ecclesiae S. Petri de las Presas in dioecesi Gerundensi, anno MCXIX (1099).

XVI. 

Acta consecrationis ecclesiae S. Petri de las Presas in dioecesi Gerundensi, anno MCXIX (1099). (V. pág. 219.) 

Ex autogr. in arch. ecclesiae Gerunden. 

Anno dominicae Incarnationis millesimo C.°X°VIIII venit domnus Berengarius gratiâ Dei Sanctae Sedis Gerundensis episcopus ad consecrandam aecclesiam in honore Sancti Petri Apostoli constructam in comitatu scilicet Bisullunensi (Besalú), in loco qui dicitur ad ipsas Preses. In qua die consecrationis dedit iam dictus presul prefate ecclesie decimas et primicias et oblaciones fidelium, tam vivorum quam etiam defunctorum, et insuper ex omni parte cymiterium habens XXX. legítimos passus. Quod sub tali deffensione et quietudine constituit, ut aliquis homo cuiuscumque ordinis vel etatis ibi aliquam violenciam quocumque tempore non inferat, sed ob honorem et reverentiam ecclesie salvo munimine consistat. Terminus autem parroechie prefate aecclesie ita se habet. Ab orientali parte terminatur in finibus parroechie Sancti Michaëlis de ipsa Cote, de meridie in illa Sancti Stephani de Occulo, ab occiduo in illa Sancti Privati, et in Fluviano, a parte vero circii in illa de Olot, et in Malatoscher. Redditus vero huius ecclesie est per singulos annos solidos II. de diners. Preterea subdidit Presul prefatam ecclesiam taliter ditioni sedis Gerundensis, ut omni anno xrisma ¡nle accipiat, et in omnibus eius institutis et preceptionibus pareat, et bis in anno ad synodum in prelibatam sedem veniat. Scripta haec dos II. Kalendas Februarii anno XI. regnante Ludovico rege. In qua predicta die consecrationis huius ecclesie fuit orta contentio inter predictum episcopum et abbatem Sancti Benedicti de Baies, de tercia parte decimarum huius ecclesie, quae fuerat dominium ipsius capellaniae quae erat inde ablata. Quam etiam partem, scilicet terciam decimarum, predictus abbas Benedictus cum suis monachis instanti cura et sollicitudine prescripti episcopi et clericorum eius iam dictae ecclesie Sancti Petri reddidit, et permansuram ibi constituit. = Berengarius Dei gratiâ Girundensis (Girona) ecclesiae episcopus. = + Benedictus abbas. = Gaucefredus Bisullunensis archilevita. = Arnalus (Arnallus, Arnau) Iohannis presbiter, qui hanc dotem scripsi et SS. prenotato die et anno.