XXIII.
La vida de los primeros obispos de España, copiada por el señor D. Juan Bautista Pérez, obispo de Segorbe, de un antiquísimo códice complutense, con algunas notas de su mano (a: Existe entre sus mss. en el archivo de la misma iglesia. Las correcciones que aquí se hallan son del Sr. Pérez, lo restante del texto lo dejamos como en la copia que él tenía.). (V. pág. 206.)
Vita sanctorum pontificum, et confessorum Torquati, Tisephontis, Esicii, Indalecii, Secundi, Euphrasii, Coecilii, qui à sanctis Apostolis in occiduae arentis partis ob gratiam sancti Evangelii nunciandam, missi sunt, qui celebrantur calendas maias (b).
(b) Idibus maii apud Usuardum. = Cal. maii in Mozarabo. = Is Marias in complutensi. (Esto último deberá entenderse del Leccionario de que habla el M. Flórez.)
Victorias et beatissimorum martyrum turbas, et innumeras sanctorum confessorum catervas, quas supernis coetibus credimus angelico collegio sociatas, nulla mens hominum eorum nomina valet narrare, vel numerum eorum per quorum suffragia universa plebs hostis insidiae (f. insidias) superat, et caduca mortis in corpora morborum varietate detenta, ac variis langoribus occupata repente salus comis insequitur, et erga (f. aegra) inluvie depulsa, sospitatis cumulo restaurantur. Unde nec atrocissimae mortis eos rapina cernitur retinere, quorum somnus potius datus quaeritur ad quietem. A quibus et mortuis vita conceditur, et moestitiam patientibus loetitia (leticia) perennis affertur. Sed de his quantum ad me purae relationis gloriosa fama perduxit, et praeclaris titulis sancta narratione scire non distulit, dignum puto sequentibus populis facilius scriptum transmittere, quam rem veraci recordatione repertam, silentio praeterire. Ne dum tanti thesauri copiam celando obtegimus, ingenti negligentia reos nos modis omnibus sentiamus.
Igitur cum apud urbem Romam beatissimi confessores Torquatus, Tesiphons, Indalecius, Secundus, Euphrasius, Coecilius, Esicius à sanctis Apostolis sacerdotium suscepissent, et ad tradendam in Hispania catholicam fidem, quae adhuc gentili errore detenta idolorum superstitione pollebat, profecti fuissent; divino gubernaculo comitante ad civitatem Accitanam se utrisque converterunt. Qui cum procul ab urbe quasi stadia duodecim fatigatis artubus resedissent, ut membra quae fuerant itineris prolixitate confecta, paulisper indulgerent, et sese animantibus in quod longaevus iter adtribuerat, quiescendo reficerent, atque recto calle inlassabiliter graderent. Et licet membris corporis, quibus gestabantur viderentur attriti, erant tamen coelesti auxilio et gratia spirituali firmati, decurrente sibimet testimonio qui ait: Sancti, qui sperant in Domino, mutabunt fortitudinem, et adsumunt poenas, ut aquilae, current, et non deficient. Itaque ut ipsi comperimus, venerandi antistites in illo loco, quo jam diximus, requiescere expetissent, ad civitatem Accitanam propter escarum indigentiam sequipedas suos mitterent. Agebatur igitur dies ille, quo Jovi, Mercurio, vel Junoni rituosa gentilitatis immanitas festa celebrarent, et obliti superno solio residentis Domini, mutis et mortuis imaginibus vanissimo cultu solemnia scelerata persolverent. Tunc videlicet in praedictae urbis venerabilium senum discipuli moenia ingredientes, vident infelicissimam turbam deceptionis summae laqueis irretitam, et perpetui barathri praecipitatione demersam; ut per id quod videbatur pollutis manibus perpetrari, per hoc crederet se posse salvari. Cumque sanctorum senum comites eorundem omnium pestifera conventio obviasset, agnito in eis rel¡gionis venerabili cultu, et piae fidei habitu sacerdotum, fervidus eos usque ad fluvium in quo pons erat antiquo mole constructus nefandus hostis insequitur. Ibique divino laborante miraculo, opus quod nulla aetas posse crederet dissolutum, eodem momento conteritur. Et cum cruento ipsius fluminis alveo seditio pagana submergitur.
Et cunctantibus sanctis: equum et ascensorem projecit in mare, Dei famuli liberantur. Quem videntes eventum, pars maxima terrore vehementi comprimitur. Inter quos fuit quaedam senatrix, rebus inclyta, et inflammatione sancti spiritus adornata; genere nobilissima, nomine Luparia. Ipsorum sanctorum opinionem ut reperit ad eos suos nuntios alacriter destinavit. Per quos illos summis precibus, ut suam eisdem exhibere praesentiam, optavit. Quos ubi primum eos mulier videre meruit, cujus interna pectoris jam superna dona dictaverunt, unde sanctissimi senes essent, vel de quibus regionibus advenissent, audacter interrogat. Et cum illi se à sanctis Apostolis missos ad praedicandum Dei regnum, et Christi evangelium Spaniae denunciare fuisset praeceptum, perquirenti faeminae faterentur, docentibus, et dicentibus, quia omnis qui credit in Christo filio Dei, mortem non gustabit in aeternum, sed vitam possidet angelorum, continuo sanctae doctrinae novella discipula credere acquievit. Et postulans donum sancti baptismatis jubetur non prius petita percipere, quam pro baptisterio quo sancti elegerunt, fabricaretur basilica (fabricaret basilicam). Quae tali jussione percepta, tamdiu operi jugem curam exhibuit, quousque omnem fabricam basilicae ad culmen deduceret et coepti templi fastigia explicaret. Cumque jam perfectum opus existeret, et universa sanctis, ut jusserunt, placuissent, fontem ex more construunt, in quo sanctae devotionis femina salutaris lavacri unda perfunditur. Cujus mulieris cum sanctum sequeretur exemplum cunctus populus, qui idolorum vanas superstitiones colebant, veternosi criminis templum relinquunt, et sanctorum senum doctrinam avidis mentibus adsequuntur. Ex tunc jam idolorum polluta sedes relinquitur, et ibi, sancti Joannis Baptistae consecrantur altaria, ecclesia Christi construitur, et crescente fide, Dei populus augmentatur. Deinde non mente se segregantes, nec fide, se pro dispensanda Dei gratia per diversas urbes dividuntur: Torquatus Acci, Tisephon Berga, Esicius Carsecae, Indalecius Urci, Secundus Abula, Eufrasius Eliturgi, Coecilius Eliberri. In quibus urbibus commorantes coeperunt de initia (initio in cod. Tolet.) vitae mortalia redimere. Sicque factum est, ut dum famuli Dei coelestia dona impertiunt, magnos sanctae Ecclesiae credentium fructus acquirant. Unde parum post tempore laborum suorum gloriosos palmae triumphos supernae patriae reportarunt. Atque ideo de augmento bonorum operum iam securi, deficiente temporali vita, aeternae regionis possessione percepta, foelici obitu de hoc seclo migraverunt. Nobis quoque reliquiarum suarum veneranda proemia reliquerunt. Ad quorum sacra sanctaque sepulchra quisquis aeger pia devotione advenerit, invicto beatissimorum confessorum liberatur auxilio. Nam et doemones ex corporibus possesis expellunt, et coecis lumen, quod amiserunt, sua oratione restituunt. Atque omnes vero eorum suifragia excelentes quicquid illudum (illic dum in cod. Tol.) confidenter exposcunt, mox coelitus impetrata percipiunt. Sed illud pallio silentii operire non debemus, quae tam praeclara Domini miracula in ipsorum anniversaria piis, et fidelibus sanctorum meritis operatur usque in hodiernum diem. Haec quae enarramus cuncti scimus, et ipsi persecutores ecclesiae, perfidorumque cultores verum agnoscunt. Est ibidem ante fores ecclesiae ab ipsis sanctis radix oliva modica posita; tantaque in ea a Domino ubertas gratiae concessa est, ut in vespera ipsorum sanctorum, ingrediente natali, plus floribus vernatur, quam foliis operta videatur. Mane vero ex ipsis floribus omnis conventus, qui pia devotione advenerit, et sanctorum venerantur patrocinia sentiens (C. seu totiens) gentilitatis multitudo haereticorum perversorumque dogmatum occurrentium tam perfectas, et tam ubertas olivas maturatas, omnique pulchritudine adornatas, vindemiant velut certis temporibus. Et ita omnes fideles pro id (ut) unusquisque seu infideles ut colligere valent, deportant. Quis enim diceret copiam multitudinis hujus fructus? Cujus in unum, si colligere fas fuisset, poterunt plurimum numerum complere cophinum (cophinorum) olivarum (cóvec, cabás; capazo). Praestante Domino nostro Jesu Christo, qui martyres, et confessores suos sucepit in pace, et glorificat in virtute. Cui est una cum Patre indivisa, te coaequalis essentia in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum. Amen.
