XXII. Donatio civitatis Tarraconensis, et eius territorii a D. Bernardo, Archiep. Raymundo, Comiti Barchinonensi, anno MCLI. (1151)

XXII.

Donatio civitatis Tarraconensis, et eius territorii a D. Bernardo, Archiep. Raymundo, Comiti Barchinonensi, anno MCLI. (1151) (Vid. pág. 148.)

Ex Cartul. eccl. Tarracon.

Ad notitiam omnium volumus pervenire, qualiter ego Bernardus, Tarraconensis Archiepiscopus ad honorem Dei, et Apostolorum Principis Petri, laudo, dono et trado assensu domini Eugeni, Romani Pontificis, et consilio suffraganeorum nostrorum, et voluntate canonicorum nostrorum, civitatem Tarraconae cum territorio suo tibi Raymundo, illustri Comiti Barchinonensi, Aragonensium Principi, Tortosae Illerdaeque Marchioni, propter ipsius civitatis restaurationem et malorum hominum illam perturbantium inquietationem, ad fidelitatem et utilitatem nostram, nostrorumque successorum, et ecclesiae Sanctae Theclae, sicut beato Oldegario et ecclesiae Sanctae Theclae donata est a venerabili patre tuo Raymundo, Barchinonensium, Bisuldunensium et Provintiae Comite (a: Anno 1117). Donamus inquam tibi et successoribus tuis, quos, Deo annuente, de uxore habueris, ut per nos et ecclesiam nostram habeas Tarraconam cum omnibus terminis et pertinentiis suis terrae et maris, et ipsum senyoratum super omnes milites et alios homines, ut sint tibi solidi et haeredum tuorum, quos ex uxore tua habueris, et faciant exercitus et cavalcatas, et quidquid facere debent sub senyori. Termini vero praefatae civitatis et territorii a parte orientis sunt in termino de Tamarito et de Monte Olivo, sicut descenditur ad mare, et extenditur per aquam de Gayano usque ad montes, et transit a septentrionali plaga per calcem montium usque ad ipsum Engolador de Cabra, et pervenit usque ad ipsum Embotum, et ascendit per ipsa cacumina montium de Carbonaria, sicut ipsae aquae incipiunt vergere ad austrum; et ab occidentali parte transeunt ipsi fines per montem Rubeum, et per collem Balagarii usque ad mare, quod commune est omnibus terrae habitatoribus ad utendum et expiscandum. Quidquid autem his terminationibus concluditur, dono tibi jam dicto Raymundo, Comiti et omnibus successoribus tuis quos ex uxore habueris, ut per nos et successores nostros et ecclesiam nostram habeas, et ad nostram fidelitatem sine omni enganno. Concedimus etiam tibi ut habeas ibi unum furnum et unum casale molendinorum ad dominicaturam tuam. In omnibus autem quaecumque amodo in Tarracone, vel infra praenotatos ejus terminos, tam per te quam per nos et ecclesiam nostram, aut per voces tuas et nostras, emptione, cambiatione, commutatione vel aliquo modo adquirere vel habere potueris, medietatem inde habeas, nos vero et ecclesia nostra alteram medietatem, sine omni missione et gravamine. De his autem omnibus quaecumque nos, vel ecclesia nostra in Tarracona vel intra praefatos terminos conquirere vel habere poterimus, medietatem vobis concedimus, exceptis hiis quae ad propria jura ecclesiae expectare videntur, et exceptis hiis quae habitatores Tarraconae et ejus territorii pro remedio animae suae, sive in vita, sive in morte dare vel relinquere Ecclesiae Dei voluerint. De mercatis et feriis, sive nundinis, de leudis, pedaticis, teloneis, ribaticis, quarteriis, balneis, cavalcatis, tam terrae quam maris, de placitis, justitiis et de omnibus consuetudinibus et usaticis, sive redditibus universis terrae et maris, sicut melius dici potest, medietatem fideliter habeas. Nos et ecclesia nostra alteram medietatem omni integritate. Baiulus vero vester, sive Vicarius vel successorum vestrorum accipiant omnes stacamentos ipsius civitatis et territoriis, et judicet placita, praesente Archiepiscopo, vel Baiulo suo, et quod inde exierit inter vos et Archiepiscopum per medium dividatur. Neque erit vobis licitum in Tarracona vel ejus territorio ponere Vicarium sine nostro consilio; et si aliquis de habitatoribus Tarraconae et ejus territorii fori fecerit Archiepiscopo vel suis, firmet directum in manu Archiepiscopi, vel Baiuli ejus, et presente Baiulo Comitis, quod inde per justitiam exierit, Archiepiscopus et Comes habeant per medium. Praeterea si in molendinis, balneis, furnis, tendis, alfundagiis (tiendas, alfóndigas : alhóndigas) vel aliis augmentationibus, de quibus Archiepiscopus et ecclesia medietatem habuerint, expensae fuerint necessariae, ab utroque fiant communiter, commune consilio utriusque. Retinemus vero ad dominicaturam nostram et portionem omnes ecclesias et ecclesiastica jura et ecclesiasticas personas et familias nostras et clericorum sive monachorum et qui ecclesiastica praedia incoluerint et ibi habitaverint, ut in his omnibus nullus Princeps, vel inferior persona layca praesumat aliquid judicare, vel distinguere (f. distringere), seu disponere ullo umquam tempore, absque nostro jussu. Retinemus etiam decimas et primitias omnium fructuum terrae, et animalium, et piscium, et salinarum, et quarteriae, et molendinorum. Retinemus etiam omnes dominicaturas nostras, villam videlicet Constantinam, cum terminis suis, et stagnum de Lavit, cum omni dominicatura, quae ibi adjacet, sicut eam retinuit Beatus Oldegarius, et dominicaturam de Francolino, et alias omnes dominicaturas quas habemus vel in antea, Deo annuente, habebimus. Retinemus iterum quod omnes milites et coeteri habitatores Tarraconae et totius territorii jurent nobis et successoribus nostris et ecclesiae nostrae fidelitatem de honore et corpore nostro, et si villa mutabitur, faciemus ibi prius unum furnum et unum casale molendinorum ad dominium nostrum et ecclesiae nostrae in eo loco quem elegerimus, et postmodum vos unum furnum et unum casale molendinorum, quae in Domino vobis concessimus, ubi volueritis, faciatis coeteros vero furnos, et molendina ubicumque fient, per medium habeamus, praeter illa, quae nobis et successoribus nostris et ecclesiae nostrae fideliter retinemus. Reliqua omnia, sicut superius determinata sunt, sine nostro et vestro enganno, vobis et successoribus vestris, quos, Deo annuente, de uxore habebitis, ad honorem Dei et utilitatem et fidelitatem nostram nostrorumque successorum et ecclesiae nostrae concedimus, donamus et laudamus, ut si (quod absit) te, praefate Comes, aut aliquem ex heredibus tuis absque filio, vel filia de conjuge mori contigerit, omnia quae praesenti scripto tibi concedimus vel donamus, cum omnibus meliorationibus a te, vel a tuis heredibus factis, libere et integre in potestatem et jus et dominium nostrum et successorum nostrorum et ecclesiae nostrae revertantur omni tempore permansura. Filius autem de uxore, cui hunc honorem post te habendum dimisseris, juret nobis et successoribus nostris et ecclesiae nostrae fidelitatem de corpore nostro et de civitate Tarraconae cum omnibus pertinentiis, et similiter alii omnes successores vestri legitimi eamdem fidelitatem nobis nostrisque successoribus et ecclesiae nostrae jurent. 

Et ne hujusmodi pactum vel convenientia possit transgredi, diferri, vel rumpi, quando tu, venerabilis Comes, Deo vocante, viam universae carnis abieris, statim in potestate Archiepiscopi et clericorum et ecclesiae Tarraconae omnia castra et fortitudines Tarraconae et omnium terminorum ejus cum omnibus, quae tibi donamus et concedimus, redigantur, quae Archiepiscopus et ecclesia tamdiu teneant, quousque filius tuus legitimus, cui hunc honorem dimisseris, praedictam fidelitatem Archiepiscopo Tarraconae et ecclesiae propria manu faciat; quo facto honorem suum habeat; eodemque modo inter Comites et Archiepiscopos successores et ecclesiam de progenie in progeniem inviolabiliter fiat. Quando vero Archiepiscopum mori contigerit, nulli Comiti, vel alicui laycae subjectae sibi personae aliquid honoris vel rerum episcopalium emparari, vel tangere, vel auferre, seu minuere liceat, sed omnia integre in potestatem clericorum Tarraconensis ecclesiae illibata permaneant, quousque Tarraconensis ecclesia alterum habeat Archiepiscopum. Propter haec omnia superius comprehensa et determinata ego Raymundus Comes Barcinonae, Princeps Tarraconae et Aragonum, Tortosae Illerdaeque Marchio, promitto, atque convenio Deo et ecclesiae Tarraconae et vobis, domine Bernarde Archiepiscope, ut ab hac die et antea sim vobis fidelis de civitate Tarracona et ejus territorio, et nominatim de his, quae in dono quod mihi facitis, retinetis, et de omnibus ecclesiasticis justitiis et directis et redditibus, quae ad vos et ecclesiam vestram pertinent vel pertinere debent, et quod intendam sine enganno aedificare et deffendere Tarraconam et ejus territorium contra omnes homines et foeminas, qui justitias et jura civitatis ipsius et territorii vobis et ecclesiae vestrae tollere vel minuere tentaverint, et observare justitiam vestram et ecclesiae vestrae, sicut superius determinatum est. Si qua vero in posterum ecclesiastica, saecularisve persona contra hunc tenorem pagina ire tentaverit, non valeat, sed iram Dei tamdiu incurrat, donec satisfaciat. Facta charta mense augusti apud Tarraconam in ecclesia Sanctae Theclae, anno ab Incarnatione Domini millessimo centessimo quinquagessimo primo. = Sig+num Bernardi Tarraconensis, Archiepiscopi. = Petrus Dei gratia Ausonensis Episcopus. = Sig+num Raymundi, Comitis. = Sig+num Guillermi Raymundi, Dapiferi. = Sig+num Guillermi de Castro vetulo. = Sig+num Alberti fratris ejus. = Sig+num Raymundi de Pujalt. = Sig+num Berengarii de Torroja. = Sig+num Geraldi de Jorba. = Sig+num Guillermi de Cervera. = Sig+num Bertrandi de Belloch. = Sig+num Petri de Queralt. = Sig+num Pontii, qui hoc scripsit mense et anno quo supra.

III. Testamentum S. Bernardi Calvó, monachi SS. Crucum, ac postea episcopi Ausonensis

III. 

Testamentum S. Bernardi Calvó, monachi SS. Crucum, ac postea episcopi Ausonensis. (V. pág. 26.) 

Ex arch. eiusd. monast. 

In Christi nomine: ego Bernardus de Calvó, existens adhuc novitius intra conventus portam, sano plenoque sensu, et memoria integrâ, facio meum testamentum, in quo nomino manumissores et procuratores meos Raimundum praepositum Tarraconae, et Raimundum de Timors sacristam Tarraconensem, Michaellem Navarrum, Bernardum de Tamarito, et Arnaldum de Martorello, quibus confero plenam potestatem dividendi, distribuendi, et disponendi de omnibus meis bonis, secundum quod ordinatum invenerint in hac carta. In primis instituo mihi haeredem Guillelmum Calvionem fratrem meum. Dimitto ei totum ius meum, quod habeo, et habere debeo aliquo modo, in manso de Purpuris, ad omnes voluntates suas inde faciendas, ut ego facere poteram. Dimitto Domino Deo, et Beatae Mariae de Sanctis Crucibus libros meos omnes. Dimitto sorori meae Guillelmae mansum meum de Raudelia, cum pertinentiis suis et tenedonibus, franche et libere ad omnes voluntates suas. Dimitto dominae matri meae Beatrici cameram meam totam, et omnem supellectilem. Volo et mando, quod eidem matri meae solvat Guillelmus Calvó CC. morabatinos, pro quibus me ei iam dudum est obligavi, quemadmodum in carta inde confecta habetur, eo quod de sponsalitio suo sibi deberentur. Michaelli Navarro solvat similiter C. morabatinos, quos ei debeo adhuc de exovario (ajuar; exovar) Beatricis uxoris suae. Caetera debita mea omnia atque legata, volo et praecipio quod solvat idem frater meus, omni malitiâ, et contradictione penitus deficiente. De debitis, quibus teneor Bernardo de Tamarito, vel aliis quibuscumque, credatur ipsi Bernardo, suo simplici verbo, absque sacramento et calumniâ, eo quod fere plenam habet ipse notitiam super datis omnibus et acceptis, recognitione tamen meâ et confessione super debitis non chyrografariis nihilominus praevalente. Ea quae Guillelmo scutario (escudero; escudo) meo, et Geraldo de Crosis dedi aut reliqui, cum essem adhuc Tarraconae in ipsa mea infirmitate, firma et illibata iubeo custodiri. Volo quod reddantur Arnaldo Rafanedlo de C. solidis, quos ab eo habui pro placito quod secum habebam, triginta solidi ad conscientiam meam sanius conservandum. Artaldo de Creixello reddantur similiter triginta solidi. Ioanni Angles (Anglés) de Alcoario triginta solidi. Ioanni Forcald de Monterubeo (Monroyo; Mont roig; monte royo, rojo) XV. solidi. Cuidam homini de Regali, nomine Olsine, XV. solidi. Dimitto Arnaldo Garrofer baiulo (bajulo; baile, bayle, balle, batle, batlle) meo LX. solidos, eo quod propter fratrem meum passus sit damnum pecuniarium, et quoque corporale. Dimitto Guillelmono filio Geraldi et Asalaidis C. solidos, cum quibus fiat frater conversus in monasterio Sanctarum Crucum (Santes Creus), cum ad aetatem venerit, quâ fieri possit frater. Si vero noluerit esse frater, nihilominus habeat ipsos C. solidos. Volo quod reddantur Saurinae de Castelleto X. quartereas ordei (ordio, hordei, hordium, ordi, etc), eo quod pater meus habuerit quondam de pignoratione Pinetae XL. quartereas ordei ultra sortem. Si Guillelmus Calvó quocumque casu contingente heres mihi non fuerit, substituo ei in omnibus, quae sibi dimitto, Beatricem neptem meam, ita quod ipsa teneatur satisfacere debitis meis, et legatis, fideicomissis, vel relictis. Si quid vero solvit pro me, aut contemplatione mei Guillelmus Calvó in debitis meis, vel si quid impendit pro me in honore meo utiliter vel necessario, bonâ fide illud totum restituatur ei a Beatrice dicta, fructibus nihilominus vel proventibus ex honore meo perceptis in sortem ab eo computandis. Quod si etiam ipsa Beatrix, neptis mea, ex causa substitutionis heres mihi non fuerit, plenam potestatem et licentiam habeant manumissores mei vendendi, distraendi, et quomodocumque voluerint, alienandi totum honorem meum vel partem, ut exinde possint satisfacere debitis meis omnibus, et relictis. Verum si quid remanserit de honore meo, quod vendi non oportuerit, illud habeat totum soror mea Guillelma; et si totum vendi necesse fuerit, quod supererit solutis debitis et relictis, habeat similiter ipsa totum, ita quod teneatur dare in eo casu Raimundo de Barberano nepoti meo, causâ studiorum quantum ego dandum videro, vel quantum ipsi Guillelmae placuerit, si forte me tunc non contingerit superesse. Quod si totus honor venditus, non suffecerit ad debita solvenda, vendantur quoque duo cifi mei argentei et omnia alia mea bona, praeter ea quae habuerunt Guillelmus scutarius meus, et Geraldus de Crosis. In venditione vero honoris facienda praeferatur ille, quem ex titulo emptionis, iusto interveniente praetio, ego voluero praeferendum. Et est certum quod manumissores mei licite et de iure possunt vendere honorem meum totum si opus fuerit, non obstante iis clausulâ substitutionis in testamento prius appositae, aut aliquâ aliâ causâ, eo quod de iure duarum legitimarum, seu falcidiarum habuerim eum in causa, quam obtinui contra fratrem meum Guillelmum. Si quam dubitationem aut quaestionem ex hoc testamento oriri forte aliquando contigerit, ipsa confessioni meae et recognitioni relinquantur dilucidanda et declaranda. Ea quae mihi debent domina Guillelma de Castro veteri (Castellvell), et F. de Guardia, vel alius quicumque, nec remito, nec volo quod ab haerede meo, vel substitutâ nepte, aut a manumissoribus exigantur, sed fiat de illis secundum (quod) de permissione maioris mei facere disposuero. Cartas vero meas, quae non secundum voluntatem meam fuerunt traditae Guillelmo Calvoni, reservo mihi repetere posse quandocumque, si voluero. Illud autem testamentum, quod feci Tarraconae in manu domini Petri Raimundi capellani, quod iam alias revocavi coram testibus adhibitis, stare nullatenus volo, sed ruptum, frivolum, atque nullum constituo, ita quod nulli unquam personae ex illo competat actio aliqua utilis vel directa, istud pro illo eligens, et pro legitima constituens voluntate. Quod si non valet iure testamenti, valeat iure codicillorum; et si valere non possit ut scriptum, valeat ut nuncupativum. Quod est actum XII. Kalendas Augusti anno Domini M.CC.XV. = Sig+num mei Bernardi Calvonis, qui hoc testamentum firmo, et a testibus firmari rogo, et a manumissoribus. = Sig+num Fratris Gaufridi de Roqueta. = Sig+num Bernardi de Albano. = Sig+num Bernardi Piquer. = Sig+num Berengarii Carceler. = Sig+num Guillelmi de Clirsa. = Sig+num Petri de Sancto Martino, vicem prioris tenenti. = Sig+num Bernardi de Biscarre monachi. = Sig+num Fratris Bernardi de Clusa. = Sig+num Fratris Arnaldi de Frontiniano. = Sig+num Fratris Petri Bernardi. = Sig+num Fratris Bernardi Grandis Sylvae. = Sig+num Bernardi, abbatis de Sanctis Crucibus. = Ego Frater Petrus novitius haec firmo. = Ego Raimundus Tarraconensis praepositus. = Sig+num Bernardi de Tamarito haec firmo. = Ego Arnaldus de Martorello haec firmo. = Sig+num Raimundi de Timors, Tarraconensis ecclesiae sacrista. = Ego Michael capellanus Villaerotundae (Vilarodona), et notarius, qui hoc scribere mandavi et + subscribo. = Ego Frater Guillelmus Petri, qui hoc testamentum iussu Michaelis de Villarotunda capellani scripsi et hoc sig+num feci.