Es mostren els missatges amb l'etiqueta de comentaris Yspaniarum. Mostrar tots els missatges
Es mostren els missatges amb l'etiqueta de comentaris Yspaniarum. Mostrar tots els missatges

dilluns, 13 de febrer del 2023

XIII. Noticias de la Crónica latina del Rey D. Jayme I. de Aragón, escrita por el P. Mtro. Fr. Pedro Marsilio

XIII. 

Noticias de la Crónica latina del Rey D. Jayme I. de Aragón, escrita por el P. Mtro. Fr. Pedro Marsilio, de la orden de Predicadores, y de las notas pertenecientes a la historia de este libro, que se hallan al principio del códice que poseen los PP. Carmelitas descalzos de Barcelona. (Vid. pág. 249.) 

Memorial del P. Marsilio al Rey D. Jaime II.

Regiae vestrae magestati, Illustrissime Domine Rex Ja. humiliter supplicat ffrater P. Marssilii, quatinus si regia circunspectio hunc librum gestorum victoriosissimi avi vestri in pergameno scribi mandaverit, hic detur ipsi fratri P., ut semper sit in communi armario fratrum Praedicatorum conventus Mayoricensis; ut quando de acquisicione civitatis Mayoricen. ultima die anni annuum festum agitur, ad Dei gloriam et sui felicissimi Principis perpetuae laudis dignam memoriam ffratres, qui in dicta sollempnitate habent illa die toti clero et populo predicare, ad hoc opus recursum habeant, et de veritate factorum plenius informentur. 

Decreto del Rey. 

Gratum habemus, et habere debemus vestrum servitium, frater P., et nos et domus nostra. Et nunc praecipimus thesaurario nostro, quod praesens opus scribatur in pergameno, et litteris et istoriis aureis rubricetur.

Presentación de la obra. 

Anno Domini M.CCC.XIIII, in die qua festum fuit Sanctissimae Trinitatis, Illustrissimo Regi Aragonum Domino Ja. secundo, missam audienti Valentiae in ecclesia fratrum Praedicatorum, dictus Fr. P. Marssilii praesentavit hoc opus dicto Domino Regi in praesentia nobilium et militum et dicti loci conventus, in pergameno translatum, litteris aureis et ystoriis depictum. Quod Rex multum gratum habuit, et in praesentia omnium gratiosissime acceptavit, et manu ad manum accipiens, legit unum capitulum postea per claustrum. 

Incipiunt Cronicae illustrisissimi Regis Aragonum Domini Jacobi victoriossisimi Principis, et primo ponitur.

PROLOGUS. 

Virorum illustrium, qui nos praecesserunt, magnifica opera, et victoriosos cum fidei ampliatione triumfos delectabiliter legere, ac mente firmiter retinere quantum delectat et expedit, non solum ex antiquorum ystoriograforum laboribus et operosis studiis praesumitur, sed ex ipsius sacrae paginae tenore evidentius edocetur. Ibi enim plurium Regum et Principum actus bellici describuntur, ex quibus et bellicosae artis cautelosa recitatur peritia, et virorum fortium zelus et audatia commendatur: in superantibus divinae bonitatis favor, in superatis justitia praedicatur. Non enim haberet tam sacrum volumen, divino stilo perlucidum, tam multas militares ystorias, nec humani cruoris effusi tam frequenter repetitos horrores, nisi ex hiis Deum colentes ampliationem divini cultus intelligerent, et intelligendo arderent, populorumque infidelium multiplicem punitionem, et in timentibus Deum honorem divinum pariter et humanum. Inter eos autem Principes tam evangelicos quam legales, quos Omnipotentis Dei summa providentia huic mundo concessit longevo regimine claros, gloriosis victoriis admirabiles, fidei adversariis terribiles, perpetua fama foelices, fuit unus illustrissimus Rex Aragoniae Jacobus Primus; cuius si considerentur actus strenuissimi, quanta fide pollent, quam firma spe gaudent, quanta Dei caritate refulgent, quomodo ecclesiae pacem conservant, perfidorum Sarracenorum ubique potestatem debellant, regna adquirunt, civitates devastant, castra deiciunt, et crucis Christi adversarios de propriis eiciunt laribus, dicere volumus, et si nolentes cogimur, quia digitus Dei est hic, et vere manus Dei erat cum illo; nemo enim posset haec signa facere, quae hic fecit, nisi Deus sibi assistat. Et quamvis regna per eum adquisita, evulsis infidelitatis vepribus, catholicae fidei vivo super seminata semine, eum perpetuis laudibus atollant divinis pariter et humanis, et conservent perhenniter et foeliciter in memoriam hominum; tamen valde rationi consonum in occulis illustrissimi Domini Jacobi Regis Aragonum, Valentiae, Sardiniae et Corsicae, Comitisque Barchinon., ac Sanctae Romanae Ecclesiae vexillarii, Admirati et Capitanei generalis apparuit, ut victoriossisimi avi sui gesta pristinis temporibus veraci stilo sed vulgari collecta, ac in archivis domus regiae ad perpetuam suae foelicitatis memoriam reposita reducerentur in medium, atque latino sermone diserta, et per capitula juxta conclusionum varietatem distincta, unum ystorialem et cronicum redderent codicem; in quo tota dicti Regis avi sui magnorum factorum texeretur series, et Deus in suo regali braxio, ac gloriossissimo Principe a legentibus laudaretur. Mirum est valde, et non absque indignatione percipitur, quod in Cronicis Yspaniarum, quas magnus ille ystoriografus et Reverendus Rodericus, Toletanus Archiepiscopus pulcre diffuseque composuit, et originem domus Aragoniae, et per singulos Reges catenam illustrem nobis exposuit, ubi singuli Reges certis decorantur contra Paganos victoriis, zelo fidei insigniti, cum ad istum tam gloriosum Dei pugilem, inter maiores aequalem, inter fortiores non imparem, series dictae paginae nos usque adducit, brevi notabiliter de tanto Principe, et de eius regia progenie, mentione facta pertransit. Cedat usquequaque perniciosa oblivio, mater erroris, et fideli studio repetantur antiqua, in quibus affectus noster gloriosum Principem, et post eum parentes nostros legendo praediligat, considerando miretur, et tanto ad assimilandum se potius erigat, quanto se gaudet, et gloriatur ex talibus et tantis traxisse originem. Ut igitur avidus lectoris animus (ubi) ad dictarum Cronicarum locum legendo devenerit, habeat unde suae siti possit ad votum sucurrere, ego Fr. P. Marssilii, de ordine Praedicatorum ad ordinationem supra dicti illustrissimi Domini Regis hoc opus aggredior; et quamvis rudi, veraci tamen stilo percurro, credens me Deo praestare obsequium, cum ipsius memoriam quasi alterius Josiae, in compositionem odoris factam, et opus pigmentarii, odorandam clericis et claustralibus offero; qui directus fuit divinitus in poenitentiam gentis, et tulit abominationis impietatis, et gubernavit ad Dominum cor suum, et in diebus peccatorum corroboravit pietatem. Librum itaque istum in quatuor libros distinximus. Primus continet Regis adolescentiam, et facta, quae sibi in Aragonia contigerunt, et acquisitionem comitatus Urgellensis, et habet XXVII. (a) capitula. Secundus continet acquisitionem regni Maioricarum, et adiacentium insularum, et habet XLIX. capitula. Tertius acquisitionem regni Valentiae, et habet LXXVIII. capitula. Quartus acquisitionem regni Murciensis, et foelicem eius obitum, et habet LIX. capitula.

(a) In decursu operis non nisi XXVI. cap. habet liber primus (.)

INDEX CAPITULORUM. 

Liber primus. (Alternativa: Libro primero de Bernardino Gómez Miedes)

Caput I. Quod domus Imperatoris Graecorum conjuncta fuit domui Montispessulani per matrimonium.

II. Quod domina Maria filia infantissae Graecorum conjuncta est domui Aragoniae per matrimonium.

III. De conceptione et gaudiosa nativitate ipsius filii Regis.

IIII. De veridica expositione presagiorum, quae pronunciata sunt mirabiliter in huius pueri nativitate.

V. De laudibus parentum, a quibus infans Jacobus traxit originem.

VI. Ubi, et a quibus infans Jacobus fuit nutritus.

VII. De morte Domini Regis Petri, patris infantis Jacobi.

VIII. De supplicatione facta Domino Papae Innocentio III per nobiles de Catalonia super detentione injusta infantis.

IX. De prima curia celebrata Illerdae sub rege Jacobo, et de divisione orta in Aragonia.

X. Quod Rex Jacobus adhuc IX. annorum portavit arma contra Comitem Sancium.

XI. De captione castri de Alvero (Albero), et de Lizana, et obsidione Albarrazini. (Albarracín) 

XII. De matrimonio facto inter Regem et Dominam Elionor, et militari cingulo accepto per Regem.

XIII. De guerra Regis facta contra G. de Montecatano, et captione castri Cirvilionis. (Guillem de Moncada; Cervelló)

XIIII. De tractatu magno et periculoso, quem habuit Guillermus de Montecatano cum Aragonensibus contra Regem.

XV. De treuga facta cum Zeyt Abuzeyt, Rege Valentiae, et morte P. Aonesii (Pedro Ahones) treugam infringere volentis.

XVI. De captione Ponzani et Ceyllae, et adventu Archiepiscopi componere volentis inter Regem et Aragonenses.

XVII. De adventu Regis ad Oscenses, et periculo quod Oscae passus est.

XVIII. De pace facta inter Regem et Aragonenses, et indulgentia data omnibus liberaliter.

XIX. De propositione Comitissae Urgellensis super detentione injusta comitatus.

XX. De citatione Comitis Urgellensis super quaestione proposita coram Rege. 

XXI. De processu Regis contra Comitem, et captione villae de Albesia. (Albelda).

XXII. De occupatione castri de Menargues.

XXIII. De occupatione Linesolae.

XXIIII. De obsidione Balaguerii.

XXV. De requisitione facta vivo verbo per Comitissam hominibus Balaguerii, et redditione loci.

XXVI. De occupatione Acrimontis, et Pons, et Ulianae. (Oliana)

Liber secundus. 

Caput I. De primo tractatu contra regnum Mayoricarum, et de conditionibus trium insularum Balearium, scilicet, Mayoricae, Minorissae et Evizae.

II. De requitione (requisitione) nobilium facta Regi super regno Mayoricarum acquirendo.

III. De curiis celebratis Barchinonae super viatico faciendo versus Mayoricas et petitione auxilii facta per Regem.

IIII. De responsione facta Regi per Archiepiscopum Tarraconensem.

V. De responsione Comitis Empuriarum facta secrete.

VI. De responsione Guillermi de Montecatano facta pro omnibus nobilibus, et promissione CCCC. equorum armatorum.

VII. De responsione Nunionis, et promissione C. militum armatorum.

VIII. De responsione Comitis Empuriarum, et promissione LX. militum armatorum.

IX. De responsione Archiepiscopi.

X. De responsione Episcopi Barchinon. et promissione C. militum armatorum. 

XI. De responsione Episcopi Gerundensis, et promissione XXX. militum armatorum.

XII. De promissione Abbatis Sancti Foelicis de V. militibus armatis, et promissione Prepositi Terrachonen. de IIII. militibus, et una galea.

XIII. De responsione P. Grunni pro civitate Barchinonae.

XIIII. De instrumentis factis super dandis partibus, et assignatione temporis ad passagium.

XV. De numero et ordine navigii et exercitus.

XVI. De prospero recessu omnium de portu Salodii (Salou), et proposito applicandi in Pollencia (Pollensa, Pollença). 

XVII. De discrimine navigii, et oratione Regis, et applicatione apud Palomariam. (Palomera)

XVIII. De exploratoribus missis, et applicatione apud Sanctam Ponziam. (Santa Ponsa, Ponça)

XIX. De primo bello habito cum Sarracenis, et victoria obtenta per R. de Montecatano.

XX. De reprehensione Regis per G. et R. de Montecatano, et nuntio referente futurum bellum.

XXI. De sermone Episcopi Barchinonensis, et morte G. de Montecatano, et R. et victoria habita de Sarracenis per Regem.

XXII. Planctus super mortem nobilium de Montecatano interfectorum in bello. (La mort dels Moncada)

XXIII. De sepultura G. et R. de Montecatano, et sermone Regis in comendationem eorum, et consolationem suorum.

XXIIII. De obsidione civitatis, et ordine maxinarum, et praedicatione fructifera duorum fratrum Praedicatorum.

XXV. De praelio habito circa fontem, et recuperatione aquae.

XXVI. De partibus insulae gratis Regi acquisitis, et habundantia victualium.

XXVII. De minis et foveis subterraneis factis, et turribus dirutis.

XXVIII. De pacto tractato per Egidium de Alagone, et responso Regis negativo, et verbis Regis Mayoricarum.

XXIX. De responsione facta Regi Mayoricarum per Nunionem, et assignatione gravaminis quod Rex ille intulit Regi Aragonum.

XXX. De responsione facta Regi Mayoricae, et diffinitione quod civitas per ensem et gladium absque pacto caperetur.

XXXI. De sermone facto ad populum Sarracenorum per Xech Abohehie, Regem Mayoricarum.

XXXII. De juramento facto per omnes super invasionem civitatis.

XXXIII. De invasione civitatis et apparitione Beati Georgii martiris. (San Jorge, Sant o Sent Jordi)

XXXIIII. De captione Regis Mayoricarum et Almudaynae.

XXXV. De depraedatione domorum et abundantia rerum et publica venditione et rebellione populari.

XXXVI. De morte Comitis Empuriarum et multorum nobilium ex infirmitate, et de exitu Regis ad montana.

XXXVII. De adventu Magistri hospitalis, et data hereditate ordini de gratia.

XXXVIII. De secundo exitu Regis contra Sarracenos qui erant in montannis.

XXXIX. De adventu militiae Aragonensium in Regis adiutorium.

XL. De sermone Regis ad populum et recessu Regis de insula.

XLI. De rumore Regis Tunizii venientis Mayoricas, et reditu Regis in insulam.

XLII. De tractatu Regis et militum contra exercitum Regis Tunizii.

XLIII. De tractatu Regis cum Xuayp Domino montium, et pacto firmato.

XLIIII. De pacto finali omnium Sarracenorum, et tertio adventu Regis ad insulam.

XLV. De tractatu contra insulam Minoricae.

XLVI. De adventu nuntiorum Regis apud Minoricam, et propositione nuntiorum.

XLVII. De humili responsione Sarracenorum, et pactis scriptis, et nuntiis sollemnibus missis ad Regem.

XLVIII. De tractatu contra insulam Evizae, et captione castri et villae per Sacristam Gerundensem.

XLIX. Excusatio super nominibus ventorum positis in vulgari in toto isto (se repite isto) libro. 

Liber tertius. 

Cap. I. De tractatu contra regnum Valentiae, et dispositione illius terrae.

II. De diffinitione facta super regnum Valentiae in pugnandum, et tractatu contra Burrianam.

III. De occupatione castri Morellae, et de castro de Ares, furtive habito.

IIII. De vocatione Regis facta per Regem Navarrae, et de adventu Regis in Navarram.

V. De mutuo juramento facto inter Reges super mutua obligatione regnorum. (desafillo, afillo)

VI. De consilio habito contra Regem Castellae.

VII. De reprehensione Regis facta per Regem Navarrae.

VIII. De vastatione segetum Xericae, et obsidione Burrianae.

IX. De castro ligneo facto ad debellandum, et eius inutilitate.

X. De quinquaginta galeis procuratis ad tuicionem lignorum escas portantium.

XI. De consilio nobilium de Aragonia dato Regi, ut recederet de Burriana.

XII. De consilio Bn.i G.i et insultu facto contra eum.

XIII. De intemptata invasione Burrianae, sed non consumata.

XIV. De occupatione Burrianae per pactum.

XV. De stabilimento Burrianae, et consilio dato Regi contra Burrianam.

XVI. De occupatione Panisculae per pactum sine obsidione. (Peñíscola)

XVII. De occupatione Xiverti et Cervariae et Polpicii, Castilionis, Burriolis, Covarum, Alcalatem et Vilahimez. (Algunos nombres no árabes, sino romances, ya existían antes de que Jaime I conquistase el reino de Valencia, como Castell de cabres.)

XVIII. De exitu Regis ad Ripariam de Xuquer. (Ribera de Júcar)

XIX. De captione Almazorae, et proditione excogitata. 

XX. De tractatu contra Culleram dissuaso per nobiles.

XXI. De tractatu contra turrem de Moncada et eius occupatione.

XXII. De captione turris de Museros, et redemptione Guillermi de Aquilone.

XXIII. De tractatu contra castrum de la Cebolla, quod dicitur Podius Sanctae Mariae. (Puig)

XXIIII. De reedificatione castri de Podio, et procuratione victualium.

XXV. De gravi praelio habito in Podio Sanctae Mariae, et mirabili victoria.

XXVI. De redditu Regis ad Podium propter rumorem dicentium, quod Zaen, Rex Valentiae veniret contra locum.

XXVII. De praelio imminenti, et captivitate Commendatoris Orpesiae, et redditu Regis in Aragoniam.

XXVIII. De morte Bn.i G.i, et consilio dato Regi contra Podium, et exercitu per Regem mandato contra Valentiam.

XXIX. De pacto tractato per Ali Albata inter Regem et Zahen, Regem Valentiae.

XXX. De obtentione castri Almenarae absque obsidione.

XXXI. De occupatione septem castrorum succesive facta, quae sunt Nubles, Uxo, Castro, Alfandeg, Paterna, Betera, Buylla.

XXXII. De obsidione posita per Regem super civitatem Valentiae.

XXXIII. De occupatione Ruzafae, et exitu Zahen Regis contra Regem.

XXXIIII. De adventu Archiepiscopi Narbonensis, et multorum nobilium, et concilio habito super positione castrorum.

XXXV. De galeis Regis Tunicii missis in adjutorium Zahen Regis, et civitatis Valentiae.

XXXVI. De vulnere Regis, et de expugnatione turris Boatellae.

XXXVII. De adventu Ali Albata ad Regem, et tractatu super facto civitatis. 

XXXVIII. De adventu Rabiz Albuhammalec, nepotis Regis Zahen ad Regem, et de primo eius tractatu cum Rege.

XXXIX. De secundo reditu Rabiz Albulhammalec, et tractatu et diffinitione negotii.

XL. De tractatu pacis revelato per Regem, et redditione civitatis Valentiae. 

XLI. De foelici ingressu Regis in civitatem Valentiae, et divisione terrarum.

XLII. De adventu R.i Fulconis, et morte Artaldi de Alagone apud Billenam. 

XLIII. De pacto inter Regem et milites, qui in regno Valentiae fuerunt hereditati.

XLIIII. De captione Rebolleti, et de adventu Regis ad Montem Pessulanum propter insurgentes contra dominium.

XLV. De populo Montis Pessulani ad Regem reducto per familias et familias. 

XLVI. De commotione facta in populo Montis Pessulani zelando pro Rege, et de fuga consulum.

XLVII. De horribili eclipsi solis, et reditu Regis apud Valentiam.

XLVIII. De pacto facto super castrum de Bayreyn.

XLIX. De impedimentis datis contra Bayreyn, et finali eius obtentione.

L. De adquisitione Billenae, et recessu Regis de regno Valentiae.

LI. De occatione Regis habita contra Xativam, et reditu festino Regis ad regnum Valentiae.

LII. De obsidione Xativae.

LIII. De malo proposito Garsiae Romei contra Regem et huius occatione.

LIIII. De pacto inter Regem et Alcaydum Xativae et dato Regi Castilione.

LV. De Algezira (Alzira, Alcira) obtenta a Rege et pactis habitatorum.

LVI. De secunda occasione habita contra Xativam, et repititione castri facta Alcaydo per Regem.

LVII. De excusatione Alcaydi Xativensis, et assignatione Judicis sibi facta. 

LVIII. De obsidione Xativae, et suspensione Militis Conchensis tractantis quod rex Castelle haberet Xativam.

LIX. De visionibus Regis et Regis Castellae, qui tunc erat Infans, et divisione regnorum Valentiae et Murciae.

LX. De pacto inter Regem et Alcaydum Xativensem facto, et de traditione castri minoris Xativae.

LXI. De obtentione castri de Byar.

LXII. De Castalla Regi tradita, et toto regno Valentiae.

LXIII. De erectione Alazrac facta contra Regem, et usurpatione sexdecim castrorum.

LXIIII. De tractatu Regis, quod omnes Sarraceni de regno Valentiae expellantur.

LXV. De responsione Episcopi Valentini, et nobilium, et militum super expulsione Sarracenorum de regno Valentiae.

LXVI. De erectione Sarracenorum contra Regem, et usurpatione duodecim castrorum ac expulsione multorum.

LXVII. De liberatione castri Penacadell ab exercitu Alazrac, et morte Abenbazol.

LXVIII. De deceptione Alazrac in venditione panis, et praecibus Regis Castellae factis pro eo, sed non obtentis.

LXIX. De exilio perpetuo assignato ipsi Alazrac, et obtentione castrorum Planes, Castello, Pego.

LXX. De malo statu regni Castellae, et petitione auxilii facta Regi.

LXXI. De curia celebrata Barchinonae propter subsidium dandum Regi eunti in adjutorium Regis Castellae.

LXXII. De curiis celebratis Caesaraugustae pro adjutorio Regi fiendo eunti in adjutorium Regis Castellae.

LXXIII. De visione fratris Minoris super restauratione Hyspaniae fienda per Regem Aragonum Jacobum.

LXXIIII. De prava responsione facta Regi per nobiles de Aragonia super auxilio quod petebat.

LXXV. De conjuratione nobilium et militum de Aragonia facta contra Regem, et responsione Regis.

LXXVI. De congregatione exercitus contra nobiles de Aragonia, qui conjuraverant contra Regem.

LXXVII. De compromisso facto per Regem et nobiles de Aragonia in Episcopos Caesaraugustanum et Oscensem.

LXXVIII. De progressu Regis in adjutorio Regis Castellae, et subsidiis sibi factis a Turolensibus el Valentinis.

Liber quartus.

Cap. I. De reductione trium castrorum regni Murciensis Billenae, Ellae et Petrer ad dominium Regis Castellae.

II. De ordinatione et instructione exercitus sui facta per Regem.

III. De restitutione castri Delxg ad dominium Regis Castellae procurata per Regem. (Entre Elig y Elx, Elche)

IIII. De reductione castri Oriolae ad dominium Regis Castellae procurata per Regem. (Oriola, Orihuela)

V. De preparatione Regis ad bellum contra Genetos victualia apportantes.  

VI. De mutua visione Regum Aragoniae et Castellae super tractatu de Murtia capienda. (Reino de Murcia)

VII. De colloquio Regis cum S., et de obsidione Murtiae.

VIII. De colloquio Regis cum Alguziro Murciensi.

IX. De deliberata responsione Alguziri, et tractatu negotii Murciensis.

X. De tractatu obtento, et redditione Murciae facta Regi.

XI. De ingressu Regis in Murciam, et turbatione exorta propter mezquitam mayorem.

XII. De sollempni celebratione altaris Beatae Virginis in mezquita mayori Murciensi.

XIII. De nuntiis missis ad Regem Castellae super acquisitione Murciae significanda.

XIIII. De proposito Regis contra Almariam per nobiles inpedito.

XV. De Legatis Tartarorum, et diffidatione Regis facta a Ferricio.

XVI. De captione Lizanae, et interfectione malefactorum et proditorum.

XVII. De moneta falsa facta Tirazonae, et gravi punitione malefactorum clericorum et laycorum.

XVIII. De morte Dominae Mariae, inclitae Infantissae.

XIX. De prima missa Domini Sancii, incliti Infantis ac Reverendi Archiepiscopi Toletani. (Sancho, Sancio, hijo de Jaime I, arzobispo de Toledo)

XX. De revelatione Regis, et eius propositi ad passagium ultramarinum.

XXI. De promissione facta Regi per magistrum hospitalis pro passagio ultramarino.

XXII. De subsidio facto Regi per Regem Castellae pro passagio ultramarino.

XXIII. De adventu nuntiorum Regis Tartarorum, et praeparatione Regis ad passagium ultramarinum.

XXIIII. De incoata navigatione Regis pro passagio ultramarino.

XXV. De redditu Regis, et cassatione viatici ultramarini.

XXVI. De invitatione Regis ad nuptias Ferdinandi, primogeniti Regis Castellae cum Domina Blanqa. (Blanca)

XXVII. De consiliis datis Regi Castellae a Rege ad bonum regimen terrae suae.

XXVIII. De sollempni receptione Regis Castellae, et Reginae in civitate Valentiae.

XXIX. De citationae Artaldi, et punitione propter homicidia perpetrata.

XXX. De visionibus habitis cum Rege Castellae in Alaganto propter Sarracenos. 

XXXI. De quaerimonia Fernandi Sancii contra Infantem Petrum, et curiis Illerdae celebratis propter Infantem.

XXXII. De secunda admonitione Infantis Petri propter odium Fernandi Sancii.

XXXIII. De causis odii Infantis Petri habiti contra Fernandum Sancii, germanum suum.

XXXIIII. De curia celebrata in Algezira propter Infantem Petrum.

XXXV. De spontanea reconciliatione Infantis Petri.

XXXVI. De visitatione Murciae, et gaudio gentis illius ad introitum Regis.

XXXVII. De adventu Legati Domini Papae, et vocatione Regis ad concilium Lugdunense.

XXXVIII. De sollempni receptione Regis in concilio Lugdunensi.

XXXIX. De propositione Papae Gregorii facta Lugduni tempori concilii propter passagium ultramarinum.

XL. De prima sessione Papae Gregorii in concilio Lugdunensi.

XLI. De consilio dato Papae per Regem pro utilitatae terrae sanctae in concilio Lugdunensi.

XLII. De dissensione et varia opinione super provissione terrae sanctae.

XLIII. De requisitione coronae, sed non recepta propter tributum.

XLIIII. De suffragiis pro Rege injunctis in concilio Lugdunensi, et intercesione pro Enrico.

XLV. De dissensione exorta inter nobiles Cataloniae et Infantem Petrum et Regem propter occupationem feudorum.

Hucusque tituli capitulorum in corpore libri; qui quoniam mutilus est discerptis aliquot foliis, reliquos titulos ex praevio indice describemus.

XLVI. De adventu Regis Castellae Barchinon. euntis ad concilium Lugdunense.

XLVII. De foelici obitu venerabilis fratris R.i de Penna forti. (Penna + salta linea, sin guión + forti, se encuentra de varias maneras, Ramón de Peñafort, Penyafort, Pennafort, Pennaforti, etc)

XLVIII. De miraculis factis per virum Dei fratrem R.m (Raymundum, Pennaforti)

XLIX. De petitione concilii Terraconen. pro canonizatione viri Dei fratris R.i 

L. De curia celebrata Illerdae propter nobiles cum Rege et Infante Petro discordantes.

LI. De guerra contra nobiles de Catalonia et Aragonia, et morte Fernandi Sancii.

LII. De secunda curia celebrata Illerdae propter nobiles.

LIII. De domibus dirutis Valentiae per populum, et punitione malefactorum.

LIIII. De morte Alazrac, et ingressu Genetorum in regnum Valentiae.

LV. De morte Garsiae Urticii (: García Ortiz; urtica : ortiga), et captivitate magistri Templi, et victoria Genetorum.

LVI. De infirmitate Regis, et receptione Sacramentorum.

LVII. De admonitionibus factis Infanti Petro per Regem ante mortem.

LVIII. De ordinatione, et electione sepulturae. (Poblet)

LIX. De resignatione regnorum, et receptione habitus cirterciensis (cisterciensis; Císter), et foelici obitu dicti Regis.

(N. E. Uno de los testamentos de Jaime I con el reparto de los reinos y tierras está en esta colección. 1241)

dimecres, 28 de desembre del 2022

LVIII. Die 21 junii. In festo B. Raimundi Roten. Ep. et Conf.

LVIII. 

Die 21 junii. In festo B. Raimundi Roten. Ep. et Conf. (Vid. pág. 178.) 

Ex breviar. ms. ann. 1191 eiusd. eccl. 

Ad Vesp.

Hymnus. 

Confessor Domini gemma luciflua

Raimundus renitet arce politica: 

Cantemus socii dulcia cantica: 

Letentur simul omnia.

Coelesti solio civibus etheris

Stat coram Domino in vice sideris:

Quod sparsit recepit semen in ethere

Concesso sibi foenore. 

Sic vivens viruit non sibi subditus:

Mundanus hic fuit labilis habitus:

Despexit penitus ista superflua, 

Nec dantur lucra debita. 

Ad cuius tumulum morbida corpora

Curantur subito visio reddita:

Coecos clarificat, nexaque lingua 

Sermonem stupet editum.

Auditum reparat, membraque languida,

Confractos elevat, carceris ostia, 

Frangit et aperit ferrea vincula, 

Captivos reddit ad sua.

Haec ergo modulis festa sacerrima

Per mundum celebret plebs pia sedula: 

Nos huius praecibus coelica gaudia

Possimus simul ingredi.

O simplex Deitas annue poscimus

Da nobis veniam nam male viximus,

Purgatos viciis transfer ad ethera

Vivamus tibi per saecula. Amen.

V). Justus ut. = Ad Mag. Aña. Laudibus insignis Raimundus dignus et hymnis sanctorum more micuit Christi sub honore, exemploque pari mereamur et hunc imitari. = Oro. Deus qui in Sanctis tuis semper appares mirabilis, tuam maiestatem humiliter depraecamur ut qui B. Raimundi Confessoris tui atque Pontificis sollempnia veneramur, eius intercedentibus meritis ad optata paradisi gaudia pervenire mereamur. Per. Super Venite. = Christum laudemus, una Domino jubilemus: Qui macula mundum vita decorat Raimundum. Ps. Venite. 

HYMNUM AD NOCTURN. 

Raimundus Pastor bonus 

Hodie coelestia, 

Deo dignus felix pignus,

Transit ad palacia:

Prece cuius mundi huius 

Disrumpamus retia. 

O beate Raimunde, 

Clara gemma Presulum,

Qui pro vita repromissa

Hoc sprevisti saeculum,

Una tecum per te summum

Capiamus ferculum.

Patri Deo unigenito

Sit laus, honor, gratia,

Eius et Unigenito

Sit virtus et gloria,

Una cum Sancto Spiritu

Per eterna saecula. Amen. 

In 1.° Noct.° Aña. Sacris doctrinis datus a puerilibus annis, doctrina fotus primum fuit inde remotus, miliciae mores exercuit atque labores. Ps. Beatus vir. = Aña. Deinde volente Deo vacuus sensu puerili, in melius crevit metit et quae seminat sevit. Ps. Quare frem. = Aña. Mundi fluxa videns quasi stercora terrea ridens quod nichil est sprevit, sub Christi lege quievit. Ps. Dne. quid mul. = V) Justum dedux. = Lectio I. = Beatus igitur Raimundus, vir vitae venerabilis, Barbastrensis Episcopus regali prosapia originem duxit et Durbano opido oriundus fuit. Ab infancia litteris traditus fuit, inde subtractus armiger extitit. Post haec inspirante sibi divina gratia relicta huius mundi milicia ad litterarum rediit studia, et sic doctrinae memor Apostoli, evacuavit quae erant parvuli. R). Magna prole sanctus Raimundus jure Beatus, en habitum mutans et inania quaeque refutans. Pervigil infestum suparavit corporis estum. = V) Viribus et totis viciis de corde remotis, carneque devicta, mundi levitate relicta. Pervigil. = 

Lectio II. = Recepta itaque litterarum disciplina datur Dei servicio in Beati Antonini Fredalici (Fredalacii más arriba) ecclesia regularis disciplinae amplectens studia crescit in Christo penitus respuens terrea quia legerat: Voluntas mundana semper est vana. Laudando miratur in eo juvenilis abstinencia, miratur sacra doctrina. Non curat de terrenis sed ut didicerat sibi domum edificat ex cedrinis et imputribilibus lignis (cedros y leña que no se pudre). Superbiam respuit, humilitatem sibi sociam jungit, quia legerat: Superbis Deus resistit, humilibus autem dat gratiam. Tam adversa quam prospera pacienter sustinuit, quia a bono magistro didicit: In pacientia vestra possidebitis animas vestras. = R) Sacram doctrinam tenuit vitando ruinam, fructiferos morum calles ectando bonorum. Nullum despexit pro persona neque vexit. 

V) Christo devotus divino munere fotus omnia quae legit de Christo facta peregit P. Nullum. = 

Lectio III. = His et consimilibus armis munitus Raimundus Dei famulus suae adolescentiae complens tempus, permansit in praefata Beati Antonini ecclesia, servicio summi Regis intentus. Et quia lux in monte posita abscondi non potuit, bonitas tanti viri Tholosano clero et populo innotuit. Tholosensis igitur clerus eius desiderio accensus Fredalacum venit, et eum ut mos est a Priore eiusdem ecclesiae requiritur, impetrat, gaudens cum eo revertitur. Beatus itaque Raimundus Prior ecclesiae Sancti Saturnini constituitur. Clerus laetatur, Doctorem diligit et veneratur; congaudet plebs Tholosana quod optaverat adepta. Beatus autem Raimundus Dei virtute plenus et gratia diligenter docet et aperit Christi vestigia. = R) O felix valde Pater, o clemens Raimunde, oramus praesto servorum flectibus esto, nos solito more laetemur te genitore. Tecum gaudentes coelesti sede fruentes. V) Nos inopes cerne clementer, crimina sterne, concessa sede coeli maneamus in ede. Tecum. = Gloria. = In II Noc. Aña. Crevit fama viri, voluit Tholosa potiri tanto patrono, tali ditata colono semina non parce sua qui locat etheris arce. Ps. Cum invoc. = Aña. Eligitur, Prior efficitur, Dominoque volente predicat atque docet, gens gaudet docta repente. Ps. Verba mea. = Aña. Acurrunt populi, veniunt sine nomine mixti, iste bonus Doctor monstrat vestigia Christi. Ps. Dne. Dnus. nr. = V) Ecce sacerdos magnus. = Lectio IV. = Beato Raimundo sic perseverante in Dei servicio contigit venerabilem Poncium Barbastrensem Episcopum felicem Deo reddere spiritum. Barbastrenses itaque cannonici suo Pastore orbati contristantur, quem convenientem sibi Pastorem eligant meditantur. Sed accensi divulgata religione Beati Raimundi, inito inter se de Pastore quaerendo consilio, venerabilem Petrum Regem adeunt et ut Beatum Raimundum sibi concedat Episcopum exorant et adquirunt. Misso itaque ad eum nuncio cum litteris sed non notificata causa itineris sibi adeo dicatam Beatus R. venit Yspaniam. = R) Deinde regnum venit beatus homo, Yspaniarum incultos mores ubi reperit ecclesiarum. Omnes illustrat sua quas presentia lustrat. 

V) Dat verbum vitae promittens proemia vitae. V) Omnes. = 

Lectio V. = Adveniente itaque Beato Raimundo, gloriosus Rex Petrus vita destituitur, Adefonsus pater regnum adipiscitur (Pedro I, Alfonso I). Ad cuius curiam Barbastrenses cannonici veniunt, Beatum Raimundum reperiunt, Rege eis concedente eum sibi praeesse pastorem, quamvis eo nolente eliguntur. Beatus itaque Raimundus Barbastrensem civitatem sibi a Deo deditam tam a laicis quam a clericis comitatus venit, indignum se tanti honoris dicit. ¿Quid multa?

A clero et a populo honorabiliter suscipitur, ad ecclesiam ducitur, intromittitur, et sic in pontificali cathedra quamvis invitus et remitens ponitur. = R) Digna loquens digne pertractans cuncta benigne rexit jure datum Barbastri pontificatum. Nil tulit injustum, sibi contulit omne venustum. V) Hic est vir prudens, hic est vir et Ismaelita cuius vita nitet fidei dono redimita. Nil. =

Lectio VI. = Pontificali electione taliter adepta, divina sibi praesidente gratia, venerabili Petro Pampilonensi Episcopo suo in corrigendis existente magistro, pontificalibus sibi ornamentis inpertit, Bernardum Tolosanae (leo Tolotanae) ecclesiae Archiepiscopum, Sanctae Romanae Ecclesiae legatum ob benedictionem accipiendam adit. Qua accepta in Christo letatur, Barbastrensem ecclesiam regreditur, quae in ea inordinata sunt destruit, quae vero ordinanda sunt recte disponit. Ecclesias suae diocesis ut bonus pastor visitat, oves sibi traditas praedicationis verbo consolatur et confortat memor verborum Domini per prophetam dicentis: Ecce requiram oves meas et visitabo illas et coetera. In hoc Beatus Raimundus perseverat, quia a magistro audierat: Qui perseveraverit, salvus erit. Et alibi: Sola laus est inchoantis, sed proemium est perseverantis. His praedictis persistente venerabili Episcopo nudatis pedibus venit ad locum qui dicitur Podium infurcatorum, eum sequente non tam plebe Christianorum sed et Judeorum et Gentilium. Ab utrisque ploratur, sanctus autem Episcopus praedicat et conquaeritur Barbastrensi civitati malediccio, populo se secuto benedicit dicens: Det Deus vobis cor omnibus ut eum colatis et eius voluntatem faciatis. = R) Pontificum gemina mira bonitate repletus floruit in mundo, divino dogmate fretus semper ad optatam tendens sedemque beatam unde fuit cura, datur en sibi vita futura. 

V) Non de terrenis sibi cura fuit, sed egenis applicuit mentem coelestia concupientem. Unde. = Gloria. = In 3.° Noct. Aña. Hic fuit atque pilis vestis circumcisita vilis usus sub pannis ac quatuor et quater annis devota mente solo custode sciente. Ps. Dne. quis. = Aña. Jejunans, orans, vigilans, paciens, quoque plorans Spiritui Sancto fuit aptus munere tanto. Ps. Dne. in virt. = Aña. Denique vir sanctus pius ad bona coelica tantus, cum populo Christi solantis more magistri eius sub sorte pervenit Malacha forte. Ps. Dni. est ter. = V) Amavit. = 

Lectio VII. Evang. Homo peregre. De homilia B. Gregorii Pap. = 

R) Vir sanctus rite reserans solacia vitae ad dignam mortem vocat hoc sermone cohortem. Sancte velle mori vobis continget honori. 

V) Vos ergo morti constanter robore forti vulnera cruda pati fratres estote parati. Sancte. = 

Lectio VIII. Rex Ildefonsus expulit Raimundum sed postea poenituit et a Papa Paschasio secundo venia obtenta, Raimundum restituit. Beatus itaque Raimundus sibi sublata Barbastrensi ecclesia, Rotensem ecclesiam sibi destinat fore pontificalem, donec Deus Judex justus sibi suisque Barbastrensem reddat ecclesiam. Rotensis ecclesia fulget cui Deus talem pastorem indulget, fulget et patria tanti pastoris munita custodia, flet sanctus Episcopus spirituali sponsa viduatus, jejunans, vigilans, orationibus vacans toto mentis affectu quae Dei sunt amplectitur. Cilicia sibi parat, eis inducitur transacto XVI. annorum spacio, non nisi a solo custode sibi conscio comperitur et sic caro spiritui rebellis domatur. O felix beati viri constancia, o mirabilis sancti Praesulis abstinentia a quo tam pacienter devitatur humana gloria. = R) Talia dum tractat, dum vitae semina jactar, temporis ad metas illius pervenit estas Humani moris morbos paciendo doloris. V) Hinc cessit postquam vir sanctus venit ad Oscam, felix in Christo seculo migravit ab isto. Humani. = 

Lectio IX. = Interim Rex Adefonsus Christiano populo comitatus Moabitis subditam intrat Yspaniam, quae dicitur Malacha, venit civitatem. Quos commitatur Beatus Raimundus, suis clericis Deo comendatis et de dileccione Dei et proximi coeterisque operibus misericordiae diligenter instructis: Ibique in redeundo fames valida populo Dei incumbit, plebs christiana debilitatur et languescit, diversis sibi irruentibus penuriis periit. Beatus autem Raimundus omne quod habet eis distribuit, solum sibi retinens unde carnem sustinere possit. Morientes sepelit, viventes autem verbo praedicationis consolatur et alit dicens: Pro Christo mori nullum est dampnum, quia qui pro Christo moritur lucrum suscipit magnum quod occulus non vidit, nec auris audivit nec in cor hominis ascendit et coetera. Et iterum: Preciosa est mors Sanctorum in conspectu Domini. His et multo maioribus consolante populum Dei, Beatus Raimundus ob nimiam carnis afficcionem (afflictionem) more humani corporis debilitatur. Coeteris discedentibus a Malacha redit, Oscensem civitatem venit, infirmitate premitur, et sic ad Rotensem Sedem mititur (falta una t, mittitur). Beatissimi viri adventus et morbus cannonicis Rotensibus nunciatur. Dolentes igitur et flentes Oscam veniunt, Beatum Raimundum ut sibi relatum fuerat reperiunt, plorant, tristantur quos venerabilis Episcopus ut fuerat solitus consolatur. His peractis beatissimus vir vitae sanctissimae Raimundus humanae vitae fine sibi accelerante, osculi data pace, facta confessione ac nostrae redempcionis adorata cruce, dominico sumpto Corpore, illis inposita benedictione, se ipso super se signaculum crucis inprimente a suis cannonicis ut mos est consecrato olei liquore, perungitur, ad ultimum in cinere et cilicio ponitur, beatissimus sancti Praesulis spiritus a beatissimo corpore in Christo felix emititur XI. kalendas julii, ab Angelis suscipitur, in coelum defertur, in numero Sanctorum Confessorum collocatur, et ita beatissimus Raimundus duplici corona quam meruit coronatur, sempiterna vita foeliciter decoratur. Cuius corpus sanctissimum ad Rotensem Sedem deportatur et VIII. kalendas julii honorifice sepelitur anno MCXXVI (1126). Praestante Domino nostro Jhesu Christo auctore fidei nostrae qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat. Sedit autem in episcopatu annis XX et uno, mensibus VIII. diebus XX. = R). Ethera patet, coelestis adest corus, intonat ether, deserit imma soli, sistitur arce poli, agminibus sacris sociatur in ede superna. Mors sibi vita manet debita lucra tenet. V) Omnes gaudete, quae dantur lucra videte, quae sunt felici proemia Pontifici. Mors. = R) Flumine dum quodam potaret femina quaedam, adfuit anticus homini Sathanas inimicus, serpentis more sic illius intrat in ore. Concito sanatur, Raimundus clarificatur. V) Concretus sanguis premittitur, exit et anguis. Concito. = R) Sis nobis ortus, dux, semita, lux, via, portus, Praesul Raimunde qui ters solamen abunde. Qui populo Christi pereunte condoluisti, pacificans que mare, nituit virtus tua clare. V) Fusa sicque prece nos criminis ablue fece. Qui populo. = R) Lux tenebras clemens tibi psallimus, aspice clemens inde inanes manens unde sanctissime vir Raimunde. Qui cecum natum fecisti luce beatum, ergo pater care nobis velis irradiare. V) Ut te ductore sumo pociamur honore. Qui cecum. = In Laudibus Aña Praesul Raimundus a cuncto crimine mundus claret in hac vita, coeli manet arce polita. = Aña. Surdis auditum reparat, claudis quoque gressum, dat coecis visum, dat debilibus quoque nisum. = Aña. Abstrahit inclusos obscuro carcere trusos, ulla sibi poena non est disjuncta cathena. = Aña. Plurima perpessum cito sanat, Doemone pressum noxia cuncta fugat, sibi morborum nichil obstat. = Aña. Ergo laudetur Deus a cunctis, veneretur talia qui sancto dare dignetur Raimundo.

HYMNUS IN LAUD.

Exultantes decantemus 

Deo laudes debitas,

Qui polorum Raimundo

Sedes cum fert inclitas,

Deo dignis quas nos scimus

Solis sanctis debitas.

Felix dies in qua quies

Sibi datur coelica:

Gratulatur et letatur

Omnis plebs angelica:

Ergo homo promat Deo

Cordis oris cantica.

Trinitati sit potestas

Salus individua

Patri, Nato, Paraclito

Qui gubernat omnia

Deus unus in eternum

Mira providencia. Amen.

Ad Beneds. aña. Gaudeat ecclesia tali ditata soffia, laudes Raimundi ferat et per climata mundi etheris arce micat, Dominum plebs haec benedicat. = Ad Primam aña. En doctor magnus resplendet mitis ut agnus, errantum dux est illis quia previa lux est. = Ad tertiam aña. Ut patet altus mons semper, fluit ut liquidus fons, lumine sic certo cognoscitur hic in aperto. = Ad Sextam aña. Ut summo posita resplendet monte lucerna, sic Raimundus resplendet in arche superna. = Ad Nonam aña. O felix Rota tam sancto Praesule docta fulges ecce bono proprio suffulta patrono. = Ad Magnif. aña. Gemma sacerdotum, servorum respice votum ad te, clamantum te toto corde precantum nobis adquire quod te possimus adire.

PROSA.

Corus iste tibi Christe adsit cum letitia.

Cordis, oris melos promat dulci cum melodia.

Gratulari et letari nunc debet ecclesia.

Sic Beati Raimundi celebrent sollempnia

Cuius vita redimita spiritali gratia

Presulatum sibi datum rexit hac custodia.

Voce sincera, praedicatione vera vetans illicita

Promittens lucra fine carencia Sanctis a Deo debita.

Non sua cura mundana fuit vilis gloria

Sed pro vita refutavit mundi quoque vilia.

Caprae pilis composita induit cilicia, (pelos de cabra)

Domuit abstinentia fluxa carnis vicia.

Tandem vita hic mundana destitutus Dei servus, luce

Preclara fulget in arce superna.

Coronatur in gloria duplici corona

Quam meruit hac vita Confessorum cintus zona.

Angelorum dant agmina Domino laudum cantica precepta socia.

Omnis coelestis curia suo concivi obvia cantica dat dulcia.

Ob huius viri merita multa fiunt miracula summi Regis gratia.

Languida sanat corpora, carcerum frangit ostia, ferri rumpit vincula,

Surdis auris officia dat, mutis eloquia,

Illustrat coecha lumina, claudis dat vestigia

Expellitque Doemonia ab obsessis prece sua: haec sunt eius merita Quibus Christi coelestia mereamur gaudia solis Sanctis debita

Que cum summa laetitia cantemus cum gratia omnes una.

Alle. tibi mente pura in excelsis gloria dulcis via. Amen.

Anales de Cataluña, Narciso Feliu de la Peña y Farell (Index)

(Nota del editor : Se corrige parcialmente la ortografía en castellano.)  Imagen: Biblioteca de Catalunya. Llibres Pere Borrás: MCMXIX: D. V...