Es mostren els missatges amb l'etiqueta de comentaris Gregorii. Mostrar tots els missatges
Es mostren els missatges amb l'etiqueta de comentaris Gregorii. Mostrar tots els missatges

dilluns, 24 d’abril del 2023

VIII. Presentatio litterarum Apostolicarum super dogmatizatione et libris Raymundi Lull, 1388

VIII.

Presentatio litterarum Apostolicarum super dogmatizatione et libris Raymundi Lull, an. M.CCC.LXXXVIII. (Vid. página 158).

Ex arch. Gerundens. 

Noverint universi quod die vicesima nona mensis julii anno a Nativitate Domini M.CCC.LXXXVIII. coram reverendo in Christo Patre et Domino Domino Berengario Dei gratia Episcopo Gerundensi intus suum episcopale palatium Gerundense, videlicet ad ipsius palacii gradarium inferius sive maius presentialiter existente in meique Ludovici Carbonelli, clerici et notarii publici ipsius reverendi Domini Episcopi Gerundensis ac testium scilicet venerabilium virorum Dominorum Bernardi de Campis, canonici, Petri de Carraria et Petri Arnaldi, presbiterorum de Capitulo eclesiae Gerundensis ad haec spetialiter vocatorum et rogatorum presentia personaliter constitutus discretus Petrus Tortosa, causidicus, civis Gerundensis, procurator fiscalis ut asseruit et procuratorio nomine reverendi et religiosi Fratris Nicholay Eymerici in Sacra Pagina professoris, ordinis Fratrum Praedicatorum ac Inquisitoris hereticae pravitatis in regnis et terris ditioni Serenissimi Domini Regis Aragonum subjectis a Sede Apostolica spetialiter deputati quandam patentem pergameneam litteram Domini Gregorii sanctisimae memoriae Papae XI. eiusdem Domini Papae vera bulla plumbea in cordulis canapis more Romanae curiae bullatam, non viciatam, non cancellatam, non abolitam, non abrasam, neque suspectam in aliqua sui parte, sed omni prorsus vicio et suspicione carentem cuius tenor inserius est insertus, praefato reverendo Domino Episcopo exhibuit, obtulit seu etiam presentavit, petiitque et requisivit humiliter et instanter quatinus ad ipsius litterae Apostolicae et contentorum in ea executionem procedere dignaretur juxta formam in ipsa littera sibi traditam seu directam. Prefatus vero reverendus Dominus Episcopus litteram eandem recipiens de manibus porrigentis cum debitis reverentia et honore habebat ut dixit et habuit illam pro presentata et lecta offerens tamen se paratum deliberato primitus super ipsa mandatis Apostolicis eficaciter obedire. Dictus vero Berengarius Tortosa procuratorio nomine supra dicto petiit et requisivit sibi a dicto reverendo Inquisitori de predictis fieri et tradi quotquot vellent publica instrumenta per me notarium publicum superius et subscriptum. Tenor vero dicta litterae Apostolicae de verbo ad verbum sequitur, et est talis.

Gregorius Episcopus servus servorum Dei. Venerabilibus fratribus Archiepiscopo Terraconensi eiusque suffraganeis salutem et Apostolicam benedictionem. Conservationi puritatis catholicae fidei quam multi nequam filii scelerati suis falsis assertionibus maculare nitentes inter triticum purum agri Dominici pestiferum semen zizaniae seminare, cum ad nostrum praecipue spectet officium ut evellamus prava, et destruamus perversa, providere salubriter et animarum illaqueationibus obviare confestim plenis desideriis affectantes, opportuna in hiis quae possumus remedia studio pastoralis solicitudinis adhibemus. Dudum siquidem dilectus filius Nicholaus Aymerici, ordinis Fratrum Praedicatorum, professor in Sacra Theologia, Magister in regnis Aragoniae, Valentiae et Maioricarum, Inquisitor hereticae pravitatis nobis exposuit se in regnis eisdem invenisse viginti volumina diversorum librorum in vulgari scriptorum a quodam Raymundo Lull, cive Maioricensi editorum, in quibus ut ipsi Inquisitori videbatur multi continebantur errores et hereses manifeste et quod nonnulli de praedictis et aliis regnis libris utebantur eisdem, et eorum doctrinae dabant fidem non modicam in grande suarum periculum animarum, supplicavitque nobis Inquisitor ipse ut ne simplices deciperentur ex libris ipsis dignaremur in hac parte de opportuno remedio providere. Nos autem cupientes animarum jam forsan imbutarum et quae imbui possent ex perverso dogmate dictorum librorum periculis celeriter obviare, dictos libros per venerabilem fratrem nostrum Petrum, Episcopum Ostien. et per quam plures etiam ultra vigenum numerum in eadem Theologia magistros examinari fecimus diligenter, per quorum relationem tandem habuimus quod ipsi dictos libros omnes cum multa diligentia legerant et examinaverant et quod ultra ducentos articulos erroneos et hereticales invenerant in eisdem. Super quibus inter eosdem Episcopum et magistros sepius et demum coram nobis habita disputatione solemni ipsos articulos quos ad vitandum prolixitatis tedium et horribilitatem eorum haberi volumus presentibus pro expressis, erroneos et manifeste hereticales de dictorum Episcopi et Magistrorum concordi consilio censuimus reputandos. Cum autem sicut Inquisitoris prefati continebat assertio, in praedictis regnis alii libri qui asseruntur editi a jam dicto Raymundo reperti dicantur, in quibus huiusmodi jam reperti et alii errores et hereses creduntur probabiliter contineri, Nos volentes de huiusmodi aliis libris et eorum doctrina informari plenarie et super eis providere salubriter, ne fideles in errores huiusmodi dampnabiliter prolabantur, fraternitati vestrae de fratrum nostrorum consilio per Apostolica scripta committimus et mandamus quatinus diebus dominis et festivis in singulis ecclesiis vestris cathedralibus ac curatis necnon religiosorum quorumcumque ordinum exemptorum et non exemptorum, etiam Cisterciensium, Cartusiensium, Cluniacensium, Praemontratensium, Grandimontensium, Sanctorum Benedicti et Augustini ac Fratrum Praedicatorum, Minorum, Heremitarum eiusdem Sancti Agustini ac Carmelitarum et aliorum ordinum vestrarum civitatum et dioc. intra Missarum sollempnia existentibus populis ad divina, et in praedicationibus per vos vel alios quam cito comode poteritis, faciatis proponi quod omnes et singulae personae utriusque sexus cuiuscumque status, ordinis vel conditionis existant, earundem vestrarum civitatum et diocessuum seu commorantes in eis, habentes libros quoscumque a praefato Raymundo editos ut prefertur ipsos infra unius mensis spatium vobis assignare, et illi qui sciunt alias personas libros eosdem habentes eas vobis revelare ac nominare procurent, vosque libros recipi faciatis eosdem. Quos cum habueritis eos quam cito comode poteritis, curetis nobis fideliter destinare, ut ipsos simili examini subicere valeamus. Coeterum quia doctrina seu potius dogmatizatio predictorum librorum examinatorum reperitur erronea, hereticalis et periculosa nimium animabus, et vehemens suspicio est habenda quod in aliis libris editis a dicto Raymundo similes vel alii ut prefertur contineantur errores, vobis mandamus quod omnibus et singulis eisdem personis vestrarum civitatum et dioc. doctrinam seu potius dogmatizationem et usum huiusmodi librorum interdicere studeatis, donec super hiis per Sedem Apostolicam aliud fuerit ordinatum, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo: non obstantibus si aliquibus comuniter vel divisim a Sede Apostolica sit indultum quod interdici, suspendi, vel excomunicari aut extra vel ultra certa loca ad judicium vocari non possint per litteras Apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi mentionem, et quibuslibet exemptionis ac aliis privilegiis et litteris Apostolicis quibuscumque locis personis vel ordinibus sub quacumque forma vel expressione verborum ab eadem Sede concessis de quibus quorumque totis tenoribus et de verbo ad verbum in nostris litteris mentio sit habenda et per quae presentis mandati nostri efectus valeat quomodolibet impediri. Insuper volumus quod per se, frater Archiepiscope, tenor presentium sub tuo vel officialis tui sigillo vobis, fratres sufraganei, transmittatur, cui per vos adhiberi volumus velut ipsis originalibus plenam fidem. Datum Avinione VIII. kalendas februarii, pontificatus nostri anno sexto. = Quae quidem fuerunt acta Gerundae die, mense, anno et loco ac presentibus testibus per me superius expressatis. Fuit factum unum publicum instrumentum et missum magistro M. de Podio apud Barchinonam Predicatori.

Item prefatus Dominus Episcopus mandavit inde fieri et tradi dicto procuratori et suo principali litteras opportunas etiam per modum publici instrumenti, si oportuerit et petitum fuerit, sigillo suo appendenti communitas. Actum ut supra. Testes ut ibidem. Factum fuit et traditum unum in forma publica dicto reverendo Inquisitori.

Universis et singulis presentes litteras seu presens instrumentum publicum inspecturis Berengarius Dei gratia Episcopus Gerundensis salutem in Domino Jhesu Christo. Nos quasdam Sanctissimi in Christo Patris Domini Gregorii foelicis recordationis Papae XI. patentes pergameneas litteras eiusdem Domini nostri Papae vera bulla plumbea in cordulis canapis more Romanae curiae bullatas, non viciatas, non cancellatas, non abolitas, non abrasas, nec suspectas in aliqua sui parte, sed omni prorsus vicio et suspicione carentes nobis pro parte reverendi et religiosi Fratris Nicholay Eymerici in Sacra Theologia Magistri in regnis et terris ditioni Serenissimi Domini nostri Regis Aragonum subjectis Inquisitoris hereticae pravitatis die datae presentis presentatas tenuisse, vidisse et legisse noveritis in haec verba; Gregorius Episcopus, etc. Inseritur tota ut supra. = In quorum omnium testimonium presentes litteras in modum publici instrumenti fieri et publicari, nostrique sigilli appocisione muniri, dictoque reverendo Inquisitori tradi jussimus per notarium publicum infrascriptum. Datum et actum in nostro episcopali palatio Gerundensi die XXIX. mensis julii anno a Nativitate Domini M.CCC.LXXXVIII. ac presentibus et ad haec vocatis per nos testibus venerabilibus viris Bernardo de Campis, canonico, ac Petro de Carraria et Petro Arnaldi, presbiteris de Capitulo nostrae ecclesiae Gerundensis. 

Ego Ludovicus Carbonelli, clericus et notarius publicus reverendi Domini Episcopi Gerundensis praedictarum litterarum Apostolicarum presentationi ac omnibus aliis supra dictis dum ut premittitur per dictum reverendum Dominum Episcopum et coram eo fierent, una cum prenominatis testibus vocatus et requisitus interfui, eaque de dicti reverendi Domini Episcopi mandato seu jussu in notam recepi, publicavi, et in hanc formam publicam redigens scripsi et clausi una cum appensione sigilli prefati reverendi Domini Episcopi meum signum solitum apponendo. Constatque mihi de raso et emendato in fine antepenultimae lineae in dictione octuagessima.

dilluns, 8 d’agost del 2022

II. Sermo in dedicatione ecclesiae S. Mariae Rivipollensis - MXXXII, 1302

II. 

Sermo in dedicatione ecclesiae S. Mariae Rivipollensis, quae peracta est anno Dñi M. XXXII. (V. pág. 26.) 

Ex cod. MS. sec. XI. in bibliot. eiusd. cenobii sub n. 57. 

XVIII. Kal. Februarii: celebritas dedicationis aeclesiae Sanctae Dei genitricis cenobii Rivipollentis; quam diversarum sedium pontifices una cum eiusdem diocesis praesule venerandi nominis Oliva, collectâ utriusque sexus, etatis, et ordinis infinitâ populorum multitudine, dedicavere, multisque venerabilium sanctorum pignoribus, prout quisque valebat, divinâ karitate collatis, sacrosanctum Domino templum animati celesti spiritu sacravere. Altare quoque venerandum misticis spiritualium significationum carismatibus, et sacri crismatis unctionibus delibutum, ad immolandam redemptoris nostri hostiam, cum ipsius invocatione nominis, magnisque populorum totius ordinis laudibus erexere. In quo etiam ad maioris cumulum sanctificationis plurima, quibus idem locus excellebat, sanctorum pignora, cum his quae supra retulimus fidelium dono concessis, reverentissime condidere. Unde libet mentis oculis intueri quantâ illud altare divine gratiae plenitudine superexcellat, quantaque totius orbis debitâ veneratione praepolleat, cum et eandem, quae a primevo erectionis suae tempore celebrata est, sacrationem reliquiasque contineat, secundae nichilominus perfectionem plene possideat, terciaeque sanctificationis omnia suplementa retineat, in quo postmodum a praenominato pontifice tot diversorum sanctorum venerabilia collocata sunt pignora, ut excederet unius hominis, si particulatim offerrentur, omnia membra. Postremo ultimae benedictionis, de qua nunc sermo est, omniumque superiorum maioris, acceptabilibus votis sollempniter adimpletis, cunctas fidelium, quas praetulimus, dono concessas sanctorum collocavere reliquias. Denique hic eorum aliqua iccirco (idcirco) subnecti excerptim placuit nomina, ut omnibus divinae legis cultoribus palam liqueat, quam debitâ veneratione ab ipsius loci indigenis, vel a circumquaque degentibus, presentis diei sint celebranda sollempnia, quae tantorum patrociniis beatorum constant specialius illustrata, tantarumque sacrationum letabundis actibus in unius altaris vel templi sive diei festivitate concurrentium praecellentissimis gaudiorum commodis exornata. Conduntur ergo ibi reliquiae ligni Domini, illius videlicet ligni, in quo pro nobis mortem carnaliter pertulit ipse Deus, de cuius beatissimae carnis affixione, et de profluentis ad nostram redemptionem sanguinis infectione, tanta in eo adhesere misteria sanctitatis, ut nulla facundia, vel conatus humanae possit hoc exprimere facultatis. De huius autem virtutis excellentia magis est venerabiliter credere quod comprehendere nequeas, quam totum comprehendere velle quod nescias: potiusque sentire beneficia muneris, quam inmensitatem huius plenissime velle considerare virtutis. Sunt et ibi de sepulcro Domini porciones inmissae, fidelium laboriosâ et indeficienti fide ad nos usque delatae. Quod venerabile sepulcrum omni adoratu cultuque dignissimum, quantâ divinitus praefulgeat sanctitate, non est humanae facultatis effari. De cuius veneranda gloria prophetarum oraculis multo ante praedictum est, quod et ex nostri Salvatoris triduo in illo quiescentis sacratissimo corpore indicibiliter consecratum est: quod sanctorum angelorum postmodum frequentibus excubiis illustratum est: quod totius saeculi veneratione et frequentiâ quoad mundus maneat celebrandum est. Sunt etiam ibi reliquiae de Xpi praesepio, quod mirabiliter sanctificatum creditur in ipsius Ihu Xpi venerandae nativitatis exordio; quia ibi eum, cum natus esset, reclinavit eiusdem Dei genitrix mater et virgo. Sunt quoque ibi porciunculae illius lintei, unde idem Dominus noster tersit suorum pedes discipulorum, quando nostrae particebs factus humanitatis, exemplum mortalibus tradere voluit perfectae humilitatis. Sunt etiam ibi aliquae de vestimento sanctae virginis Mariae particulae, de gloria et tactu eiusdem virginei et intemerati corporis admodum sanctificatae. Simul quoque conditae sunt in eodem altare reliquiae proprii corporis beatorum apostolorum Petri et Pauli, deque vestimentis eorum: clavigeri, videlicet, regni celestis, apostolorum principis, potestatem ligandi atque solvendi in celo et in terra post Deum plenissime possidentis: suaeque gloriae consortis, doctoris gencium praecipui, praedicatoris veritatis eximii. Quod totum quantae sanctitatis excellentiâ splendeat, nullus recte credentium dubitat. Conduntur interea ibi reliquiae venerandi praesulis et martiris Saturnini, qui primus post apostolos nostrarum partium ignorantiae tenebras evangelii praedicatione detersit, et postmodum martirii gloriâ coronatus aput Tolosam gloriosae mortis resolutione migravit. Sunt et ibi beati martiris Felicis Gerundensis veneranda pignora, qui nostras regiones veri luminis insinuatione perfudit, et Gerundam civitatem, tam passione martirii, quam sacri corporis tumulatione sacravit. Sunt similiter ibi reconditae gloriosi martiris atque pontificis Narcissi reliquiae, qui a remotissimis terrarum partibus sanctitate et gratiâ plenus huc adveniens, occidentalibus populis verae fidei lumen ostendit, et apud Gerundam gloriosâ morte quievit. Nec desunt etiam beatissimi Xpi martiris Poncii reliquiae, qui solus omnium hominum comitante se Deo imperium mundi devicit, cum imperatores romanorum primus ad fidem Xpi convertit, posteaque martiriali gloriâ decoratus inter senatores aulae celestis conscendit perpetim regnaturus. Sunt ibi reliquiae beatorum martirum venerandae Dionisii, Rustici et Euleterii, qui ab Athenis ad Gallias usque, fidem Xpi indeffesse predicando, migrantes, apud Parisium in confessione Trinitatis pertinaciter consistentes, trino decorati martirio sociali morte quiescunt. Conduntur quoque ibi ex legione sancta Thebeorum martirum sacratissima pignora, qui sempiternae Trinitatis deitatem uno spiritu confitentes, sicut grex dominicus ab ingruentibus lupis tenti et laniati, sub Maximiano imperatore cum palma martirii ad celestia regna migrarunt. Insunt et venerabiles Deo dilecti martiris Sebastiani reliquiae, qui temporibus Diocleciani et Maximiani sub clamide terreni imperii sic se Deo karum exhibuit, ut multos ab ignorantiae tenebris ad fidem Xpi converteret, multos in fide titubantes salutaribus monitis, et beatissimis consolationibus confortaret, et ipse postmodum aulam celestis regni victor et coronatus intraret. Sunt praeterea, ut coacervatim quod restat expediamus, ibi reconditae aliorum beatorum martirum reliquiae, scilicet, Vincentii, Victoris, Desiderii, Primi, Marcellini, Geminiani, Alexandri, Felicis, Iusti, Victoris (se repite, quizás Pastoris, Justo y Pastor), et alterius Victoris (otro Víctor), et Feliculae, sanctique Urbici nostrae patriae venerandi martiris, et Sancti Ipoliti, et eorum sanctorum, qui dicuntur massae, et Sancti Marcialis martiris, qui passus est in Aquis, ubi dicuntur esse termae, sancti quoque Salvii, et Leonidae matris eius, qui passi sunt Auxi, et requiescunt iuxta fluvium qui dicitur Sadus, et sanctorum innocentum, sanctorumque XL. martirum, sanctique Cornelii et Valentini, et Sancti Donati episcopi; qui omnes in confessione Ihu Xpi usque ad mortis imane suplicium perseverantes, sanctorum Angelorum inseparabiles facti sunt coeredes. Sunt quoque ibi condita beatissimi Martini Turonorum praesulis veneranda pignora, cuius vita innumeris miraculorum documentis atque prodigiis constat uberrima, et ossa virtutum iubare radiantia, universi orbis frequentatione celeberrimâ, Turonis, (Tours) quae nobilissima civitas est Galliarum, quiescunt honorifice tumulata. Inter haec etiam sunt in eodem pleno sanctitatis altare repositae reliquiae proprii corporis patris beatissimi Benedicti, legislatoris admirabilis, spiritus omnium iustorum plenitudinem possidentis. Hic sanctitate atque miraculis patrum veteris testamenti per omnia similis, universorum quoque, qui sub evangelii gratia splenduere, mansit equalis. Qui mirabilium patrator operum, qualia pene nullus potuit perpetrare mortalium, aput Cassinum Italiae montem carnis bonus deponens, Angelorum comitante katervâ, feliciter migravit ad Xpm. Cuius venerabile corpus ab Italia Dño revelante in Galliis translatum, apud Floriacense cenobium multis miraculorum ostensionibus constat humatum. Necnon etiam sunt ibi reliquiae beatissimi Ambrosii Mediolanensis sedis antestitis, viri Deo dilecti et per cuncta laudabilis, aliorumque confessorum Gregorii, Lamberti, Gauderici, Iusti, Aurencii, Romuli. Ad augmentum quoque multiplicis et excellentissimae sanctitatis habentur in eodem altare venerabili reverenda pignora de capillis beatae Ceciliae gloriosae virginis et martiris. Haec inspiratione divini spiritus adimpleta Valerianum sponsum et fratrem eius Tiburtium (Tiburcio) ad fidem Xpi convertit, ac demum ad celestem gloriam cum decore virginitatis et martirii palma victrix et coronata conscendit. Repositae quoque sunt ibi reliquiae sanctae virginis Scolasticae, sororis beatissimi Benedicti; (santa Escolástica, hermana del beatísimo Benedicto, Benito) sanctae etiam Eulaliae virginis et martiris Barchinonensis (Eulalia virgen y mártir de Barcelona), nostrae regionis indigenae (indígena), atque gubernatricis, necnon et reliquiae sanctae Felicitatis, septem filiorum martirum beatissimae matris. Haec est ergo illa sanctitatis congeries, haec ex diversorum pignoribus sanctorum ad unius cumulum celebritatis praeelecta sacratissima dies, quae tot beatorum sollempnitates in unum redigit, quot venerabilia pignora in unius altaris clausuram congesta luce clarius pandit. Haec sacrationum plurima vota in unius altaris vel templi sanctificationem convenientia manifestat; haec annuae recursionis expectata gaudia desiderantibus animis repraesentat. Unde Deo nostro secundum possibilitatem mentis et corporis gratiarum actiones referendae sunt, exsolvendaque magnarum praeconia laudum, qui tot iocunditates alternantium gaudiorum miseris mortalibus tribuit, tantorumque praesidia sanctorum mundanae necessitudini gratuitâ bonitate concessit. 

divendres, 11 de febrer del 2022

Biblioteca valenciana, tomo 2, Gregorio Mayans Siscar

D. GREGORIO MAYANS. (Pone Mayáns en muchos casos)

Biblioteca valenciana, tomo 2, Gregorio Mayans Siscar


1781.

De este autor habla Ximeno, tomo 2, pág. 324, a cuyo artículo debemos hacer las adiciones siguientes: después de la renuncia de bibliotecario del rey, se retiró Mayans a la villa de Oliva, donde continuó sus tareas literarias; y en atención a lo que había trabajado y escrito en defensa de los derechos de la Corona, le concedió el Sr. D. Carlos III los honores de Alcalde de su Real Casa y Corte, dándole además una pensión anual de dos mil ducados. Pasó después a vivir a Valencia, donde empleado siempre aún en su más avanzada edad en componer varias obras, y formar planes de otras, le asaltó la muerte el viernes 21 de diciembre de 1781, a los 82 años, 7 meses y 12 días de su vida. Está enterrado en la catedral de Valencia, en el crucero delante del altar de S. Agustín. La gaceta de Madrid, número 1 de 1782, anunció su fallecimiento y el justo elogio a que era acreedor, y nuestro erudito paisano D. Juan Sempere y Guarinos en su biblioteca de los escritores del reinado de Carlos III, tomo 4.°, página 14, en el artículo de este infatigable escritor, se extiende en su alabanza y en la noticia que da de sus obras. Fue creado académico de honor de la real academia de las nobles artes de san Carlos de Valencia en 23 de marzo de 1774; y en la junta pública de 6 de noviembre de 1776 pronunció un erudito discurso sobre la pintura, como se lee en sus actas impresas, haciéndose después en la continuación de las mismas honorífica mención de su muerte y universal erudición. Fue también uno de los primeros individuos de número que se alistaron en la erección de la real sociedad económica el año 1776, en cuyo archivo se conserva una Memoria manuscrita, que escribió y remitió desde Oliva, sobre el culto de la Cañadulce (cultivo de la caña dulce, caña azucarera), y extracto del azúcar en los ingenios de aquella villa, y varios informes sobre la fábrica de lienzos de la misma, y otros puntos útiles de economía política. La real academia de agricultura de Galicia lo nombró individuo honorario, y en el tomo 5.° de las cartas morales &c. imprimió la de gracias a la academia, fecha en Oliva el 23 de diciembre de 1765. Su constante amor a las letras, y zelo infatigable en promoverlas, le granjearon el aprecio y estimación de los literatos de España, y de muchas de las naciones cultas de Europa, con quienes mantuvo correspondencias literarias, siendo universalmente obsequiado y alabado de todos, como entre otros lo hace el Abate D. Juan Andrés en su obra Origen, progresos y estado actual &c. tomo 5.°, página 228, con estas palabras: “El erudito Mayans, aunque no haya encontrado general aprobación en todas las prendas de un buen estilo, es sin embargo aplaudido de todos por la pureza y exactitud, y por la tersa simplicidad y correcta naturalidad de su dicción, y debe serlo mucho más por el zelo, y por las luces con que ha promovido el estudio y los progresos de la elocuencia nacional.” El autor del Nuevo Viaje a España, hecho en 1777 y 1778, le llama el Néstor de la literatura española, y concluye diciendo: Voltaire que se correspondía con él, le ha dado con razón el título de famoso. Robertson le ha consultado para su historia del Nuevo Mundo.“ Heicnecio en la defensa de Cornelio Van Binkerhoek, le llama con frecuencia: Vir celeberrimus, laudatissimus, elegantissimus. Y en la obra titulada: Fundamenta Stili cultioris, tratando en la parte 2.a, capítulo 1.° de las cartas eruditas, y señaladamente de asuntos jurídicos, se expresa así: In iuridico argumento saepe versantur viri generosi Greg. Maiansii Epistolarum lib. VI. qui prodierunt Valentiae 1732. 4. in quibus orationis nitor cum rerum, quas explicat praestantia certare videtur.

El Dr. Eduardo Clarke, hablando de los literatos españoles, dice: “Uno de los más célebres, y que merece ser más conocido, es Mayans y Siscar, que a pesar de su edad de 63 años, trabaja con tanto ardor como un joven. Tiene por ayudante en el trabajo a un hermano, que también se ha distinguido mucho. Les soy deudor a los dos de un sumo reconocimiento por el trabajo que se han tomado para proporcionarme memorias sobre la España.” Sería asunto muy prolijo el dar una idea de la multitud de obras de este sabio valenciano; sin embargo insertamos una lista de las que han llegado a mi noticia. De las obras que refiere Ximeno se han hecho después las ediciones siguientes:

Núm. 14. El orador cristiano se volvió a imprimir en Valencia, por José y Tomás de Orga, 1786, en 8.° 

Núm. 21. Disputatio de incertis legatis, reimpresa en las disputas legales.

Dio motivo a este libro la obra de D. Joaquín Vázquez y Morales, intitulada Otium Complutense, en la cual impugnaba a Mayans y a otros jurisconsultos españoles en algunos lugares, con menos moderación de la que correspondía. 

Núm. 22. Cartas Morales... Esta colección se repitió en una edición en dos tomos en Madrid, imprenta de la música, 1756; y en Valencia, en la de Salvador Faulí, 1773, en 8.°, 5 tomos, muy aumentadas. La dedicatoria de la primera edición se imprimió suelta, con el título de Pensamientos literarios, que el autor con sus propias fuerzas dejó ejecutados, según puede verse en la colección de las cartas castellanas, tomo 1.°, página 1.

Núm. 23. Diálogos de las armas... con la vida de D. Antonio Agustín, que escribió Mayans. Esta la tradujo él mismo al latín con muchas adiciones, y se imprimió en Luca,  año 1766, en el tomo 2.° de todas las obras de D. Antonio Agustín, en 8 volúmenes en folio. 

Núm. 25. Reglas de ortografía de la lengua castellana.... Se reimprimieron en Valencia, por Benito Monfort, 1765, en 8.°; y también en el segundo tomo de cartas castellanas, página 312.

Núm. 31. Carta al Exmo. Sr. D. Francisco Almeida &c. Se reimprimió en el tomo 2.° de cartas castellanas, página 385.

Núm. 32. Vida de Miguel de Cervantes. Se reimprimió en Madrid, por Juan de san Martín, 1750, en 4.°; por Joaquín Ibarra, 1771, en 8.°; y por Antonio Sancha, 1777, en 8.° 

Núm. 37. Lección cristiana... Se reimprimió en Valencia, por Salvador Faulí, 1771, en 8.° 

Núm. 38. Carta escrita al Exmo. Sr. D. Francisco de Menesses... Se reimprimió en las cartas castellanas. 

Núm. 46. Carta escrita al Dr. D. José Berní... Reimpresa en la colección de cartas, tomo 3.°, página 99, y traducida en latín por D. Francisco Cerdá, y publicada en la Themidis Hispana de Franckenau. Madrid, por Sancha, 1780, en 8.° 

Núm. 48. Carta escrita al Exmo. Sr. D. Diego Fernández de Almeida. Está repetida en la colección de cartas castellanas, tomo 3.°, página 154.

Núm. 51. Advertencias de D. Miguel Sánchez... Reimpresa en las referidas cartas, tomo 3.°, página 308.

Añádense las obras que omitió Ximeno, y las posteriores que publicó Mayans hasta su muerte.

1. Informe por el patronato real de la iglesia del santo sepulcro de Calatayud, año 1745, en folio. Salió a nombre de D. Blas Jover Alcázar.

2. Respuesta al oficio que pasó con el rey nuestro señor Felipe V el nuncio apostólico. Impreso en 1746, en folio. Se publicó a nombre del mismo Jover.

3. Informe canónico legal sobre la representación que ha hecho al rey D. Fernando VI el arzobispo de Nacianzo, nuncio apostólico, 1746, en folio. También a nombre del dicho.

4. Examen del concordato del año 1737. Impreso en 1747, en folio, a nombre de Jover.

5. Disputationis juris. Lugd. Batavor. apud Petrum Vander-Eyk, 1752, en 4.° dos tomos.

6. Francisci Ramos del Manzano Vita. En el tomo 5.° del Tesoro de uno y otro derecho de Gerardo Meerman. 

7. Josephi Fernandez de Retes Vita. En el tomo 6.° de dicho Tesoro.

8. Specimen Bibliothecae Hispano-Majansianae, sive Idea novi Catalogi critici operum scriptorum Hispanorum quae habet in sua Bibliotheca Gregorius Majansius generosus valentinus. Ex Museo Davidis Clementis Hannoverae impensis Jo. Guil. Schmidii. 1753, en 4.° Es un catálogo de ochenta y seis obras de escritores españoles gramáticos y retóricos que tenía en su biblioteca el Sr. Mayans con la idea de cada una y su censura. Esta obra es alabada por David Clemente en su biblioteca curiosa, histórica y crítica.

9. Observaciones sobre el concordato de Benedicto XIV, y D. Fernando VI. Las ofrece a la memoria de los españoles, y las dedica a su rey y señor, D. Gregorio Mayans. Madrid, 1753.

10. Gregorii Majansii Vita, auctore Joanne Cristophoro Stradtman, Rectore Gymnasii Osnabrugensis (Osnabruck), Wolfenbuttelae, 1756, en 8.° El autor de esta obra es Mayans. 

11. Oratio de utilitate philosophiae habita à D. Antonio Palafox et Croy in Valentino Lyceo die V. mensis Junii 1757 &c. Mantuae Carpentanor. apud Joach. Ibarra, en 4.° Con otras dos, de las cuales es la 2.a: Oratio quam post lauream Magisterii liberalium artium collatam die 12 mensis Maii Illmo. Viro D. Ant. de Palafox et Croy habuit Andreas Sanchiz ejus Praeceptor. La primera la tradujo su autor Mayans al español, y se publicén el Semanario erudito, tomo XVI, página 275, y ambas en latín entre las Orationes Clarorum Valentinorum, página 123.

12. Retórica de D. Gregorio Mayans. Valencia, por los herederos de Gerónimo Conejos, 1757; y por José y Tomás de Orga, 1786, dos tomos, siempre en 8.° mayor. Tiene esta retórica la ventaja de que los ejemplos están sacados de los mejores escritores españoles. 

13. Gregorii Majansii epistola ad Ianum Andream Hultmanum, edita Zurphaniae anno 1758, in lib. singulari miscellanearum Enigraphicorum.

14. Obras y traducciones poéticas de Fr. Luis de León, con su Vida escrita por Mayans. Valencia, por José Tomás Lucas, 1761, en 8.°; y por José y Tomás de Orga, 1785, en 8.°, y es quinta edición.

15. Ad triginta jurisconsultorum omnia fragmenta quae extant in juris civilis corpore commentarii. Genevae, apud Fratres de Tournes, 1764. Dos tomos en 4.° 

16. Oratio de optima ratione philosophiae docendae habita, à D. Petro Pascual et García de Almunia, in Valentino Lyceo die III. mensis Julii anni 1763, apud Benedict. Monfort, en 4.° 

17. Francisci Sanctii Brocenis opera omnia cum auctoris vita (escrita por Mayans) Genevae, apud Fratres de Tournes, 1766. Cuatro tomos en 8.° mayor. 

18. Clarorum Valentinorum Orationes selectae. Lausanae, apud Franciscum Graser, 1767, en 8.° 

19. Gerardi Meerman, et doctorum virorum adeundem epistolae (inter quas sunt septem Gregorii Majansii) atque observationes de Chartae vulgaris, seu lineae origine. Edidit, ac Praefatione instruxit Jacobus Van-Daalen, 1767, en 8.° 

20. Cl. Viri Josephi Borrulli in supremo Indiarum Senatu Fiscalis Regii Vita, Auctor. Greg. Majansio Generoso valentino: la trabajó para la impresión de las otras (obras) del Sr. Borrull que proyectaba Meerman; y la comunicó a D. Francisco Borrull, que era sobrino de aquel.

21. Tullius sive de conjuganda latinitate cum doctrina et eloquentia, Libri cuadraginta: Quorum partes ex scriptoribus latinis selectae et ordinate sunt à Gregorio Majansio... Valencia, por Francisco Burguete, 1768, en 8.° Ausburgo, 1770, en 8.° 

Esta era una colección de los pasajes más selectos de algunos autores; y su intento, como se ve en el principio del Tullio, era hacer el extracto de los autores allí notados, pero sólo lo hizo de los seis siguientes.

22. Phedrus sive Apologi Aesopum (pone Aesopû). Impreso en el Tullius.

23. Terentiano, o Arte métrica. Valencia, por la viuda de Orga, 1770, en 8.° 

24. Apicius, sive liber de re coquinaria, compositus ex variis testimoniis scriptorum latinorum quae selegit et coniunxit Gregor. &c. Valent. Edet. apud Franc. Burguete, 1768, en 8.° 

25. Mela sive liber de Geographia continens excerpta scriptorum latinorum, selecta à Greg. &c. Valentiae, apud Franc. Burguete, 1768, en 8.° 

26. Paterculus sive liber characterum ethicorum quo sex latinis scriptoribus selegit et coniunxit Greg... Valentiae, apud ecdem et anno, en 8.° 

27. Octavius sive liber de lusibus quorum descriptiones de sumtae sunt ex variis scriptoribus latinis excerptore Greg. &c. Valencia, por dicho, y año, en 8.° 

28. Idea de la gramática de la lengua latina. Valencia, por la viuda de Orga, 1768, en 8.° 

29. Prosodia de la lengua latina. Valencia, por José Esteban Dolz, 1768, en 8.° Antes León de Francia, 1742.

30. Gramática de la lengua latina, en cinco libros. Valencia, por la viuda de Orga, y Francisco Burguete, 1768 y 1770, dos ediciones; y la segunda, más aumentada, en 8.° en cinco volúmemes.

31. Constituciones que han de observar los maestros de latinidad que eligiere la villa de Oliva, formadas y ordenadas por Mayans, por especial comisión del real y supremo consejo de Castilla, dada día 6 de julio de 1769. Valencia, por la viuda de Orga, 1770, en 8.° 

32. Carta escrita al Dr. D. Vicente Calatayud, presbítero, de la congregación de S. Felipe Neri de Valencia, pavordre y catedrático de teología escolástica etc. de Oliva, 25 de abril de 1760. Valencia, por Benito Monfort, dicho año, en 4.° 

33. Defensa del rey Witiza. Valencia, por José y Tomás de Orga, 1772, en 4.° 

Sobre esta obra escribió una carta el P. Fr. José de S. Pedro de Alcántara Castro, ex-secretario general de la reforma y observancia de S. Francisco, impresa en Valencia, en 1773, en 4.° 

34. Idea de un diccionario universal de la jurisprudencia civil. Valencia, por José Esteban Dolz, 1768, en 8.° 

35. Institutionum Philosophiae Moralis libri tres. Valentiae apud Hieron. Conejos, 1754, en 8.° mayor. Matriti, apud Ant. Sancha, 1777, en 8.° mayor, dos tomos, más aumentada y añadida.

36. Organum Rhetoricum et Oratorium Concinnatum ex Arte Rhetorica Aclii Ant. Nebrisensis (Antonio de Nebrija) cum not. Greg. Majansii, et ex Institutionibus Oratoriis Petri Jaon. Nunnesii (Pedro Juan Núñez). Valentiae, apud Franc. Burguete, 1774, en 4.° 

37. La vida de Virgilio y noticia de las traducciones que hay de sus obras. Valencia, por José y Tomás de Orga, 1795, un tomo en 8.° mayor. Se publicó con las obras de Virgilio traducidas, en cinco tomos.

38. Vita Thomae Vincentii Toscae, presbyteri, Valentinae congregationis S. Philippi Neri. Se imprimió juntamente con la filosofía de este insigne matemático.

39. Tractatus de Hispana progenie vocis UR. Madrid, pro D. Antonio Sancha, 1779, en 8.° mayor. Esta obra la trabajó en obsequio de la sociedad latina de Yena, de que fue socio honorario.

40. Oraciones de algunos misterios de la religión cristiana, es a saber, el nacimiento, circuncisión y pasión de Jesucristo señor nuestro. Valencia, por Francisco Burguete, 1779, en 8.° 

41. Joannis Ludovisci Vivis (Juan Luis Vives) opera omnia (todas las obras), cum Vita Vivis scripta ab eodem Majansio. Valentinae, ex officina Benedicti Monfort, 1782, nueve tomos en folio y siguientes. Se imprimió suelta esta vida, en un tomo en 4.°, por Monfort, 1782.

42. Correspondencia literaria de D. Gregorio Mayans con el Ilmo. Sr. D. Baltasar Jover Alcázar, impresa en el tomo 17 del Semanario erudito de Valladares año 1789, a la página 317. (Antes encontramos a Blas Jover Alcázar, pseudónimo de Mayans según Justo Pastor Fuster, que dice que algunas obras se publicaron a este nombre)  

43. Carta sobre la lengua española. En dicho Semanario, tomo 17, página 3.

44. Censura del cronicón atribuido a Pedro Cesaraugustano. En el mismo semanario, tomo 17, página 46, año 1789, en 4.° 

45. Observaciones sobre el concordato del año 1753. En el referido semanario, año 1790, tomo 25, página 20. Sobre esta obra véase a Sempere, biblioteca del reinado de Carlos III, tomo 4.°, página 48.

46. Colección de cartas eruditas. Véase Vilarroya.

47. Varias cartas que se hallan en la colección de las obras de Antonio Goveano, hecha por Gerardo Meerman. 

48. Carta latina sobre S. Severo, obispo de Barcelona. Está en el catálogo de los obispos de esta ciudad, escrito por Mateo Aymerich. 

49. En la historia de España del P. Mariana con la continuación del P. Miñana, impresa en latín en la Haya por Pedro de Hont, en dos tomos en folio, hay varias piezas incluidas de nuestro Mayans.

50. Carta al P. Bem sobre los concilios de Portugal, publicados por este. 

Las obras manuscritas que dejó nuestro Mayans son muchísimas, algunas están aún en fragmentos, otras en anotaciones a varios autores, las que por ser en gran número, sólo anotaré aquellas que me han parecido más completas, y que han llegado a mi noticia; pues aunque he tenido proporción de verlas, (por haber justipreciado su grande biblioteca), no puedo dar exacta razón de todas, y para ello me he valido del mismo Mayans, pues en la oración de acción de gracias a la divina sabiduría, da razón de las que tenía trabajadas hasta el año 1743, y el hermano de nuestro autor, D. Juan Antonio, en la adición al memorial ajustado del pleito que siguió D. José Mayans, alcalde del crimen de Valencia (hijo de D. Gregorio) con doña Josefa Teresa Vives de Cañamas (Cañamás), viuda de D. Miguel Mayans (también hijo y mayorazgo) sobre intereses, nos da noticia de los manuscritos que tenía trabajados su hermano, en cuya adición pone un índice (aunque confuso), del que me he valido para dar noticia de ellos. Son pues:

Descripción de todos los pueblos del reino de Valencia, con el nombre de cada uno, número de vecinos, cristianos nuevos, y otras particularidades que reunían al tiempo de la conquista hecha por el rey D. Jaime en 1238. Cita esta obra en una de sus cartas inéditas, insertando un fragmento de la referida descripción.

Índice cronológico desde el principio del mundo, apuntado por los dos hermanos de Mayans. 

Varias notas al Petavio Rationarium temporum.

Notas marginales a Wioling jurisprudentia restituta.

Notas a la Instituta de Arnoldo Vinio.

Memorias del duque de Alba. Tres tomos en 4.° 

Papel sobre los diezmos novales que le pidió el cabildo de Valencia, y sobre él trabajó el suyo José Ríos, cura de Cullera, de quien hablamos en su lugar.

Mayans, socorro de la memoria.

Las emblemas de Alciato, traducidas.

Traducción de una de las oraciones del Papa Clemente XI, hecha a instancias del conde de Mejorada.

Memorial ajustado por Oliva, contra la Fuente de Encarroz (Font d´en Carrós).

Index Moralis et Theologicus. Dos tomos en 4.° 

Index legalis. Un tomo en 4.° 

Index historicus. un tomo en cuarto.

Index Rethoricus. Un tomo en 4.° Estos cuatro índices son apuntamientos alfabéticos de Mayans.

Apuntamientos del arte de pintar, que recogió para el tratado que escribió sobre este asunto. Un tomo en 4.° 

Colección de refranes castellanos reducidos a pasiones y afectos morales, y asuntos políticos. Un tomo en 4.° 

Materiales para ilustrar la república literaria de Saavedra. Un tomo en 4.° 

Dictionarium distributum in classes. Un tomo en 4.° mayor.

Diccionario para la formación de la lengua castellana. Un tomo en 4.° marquilla grueso. Es muy abundante, y por más de cuarenta y cinco años fue apuntando.

Genealogía de la casa de Álvarez de Toledo.

Índice de cosas notables. Dos tomos en 4.° 

Índice de voces españolas, en 4.° 

Mayans, sobre el uso de la figura subjectio.

Mayans, filosofía cristiana.

Cartas escritas a D. Juan Bautista Cabrera. Cinco tomos en 4.° 

Carta a D. Luis Pascual Mayans y Pastor, en 4.°

Cartas a D. Fernando José de Velasco, del consejo de Castilla.

Cartas eruditas de D. Gregorio Mayans, desde 1740 hasta 1754. Doce tomos en 4.°, y uno suelto. Se hallan en el archivo de la catedral de Valencia, de letra del mismo D. Gregorio. 

Cartas a D. Juan Bautista Herman, canónigo de Valencia, en 4.°     

Cartas al Dr. D. Agustín Sales. Tres tomos en 4.° 

Traducción de parte de la filosofía moral de Muratori. 

Majansi, retórica latina, que ideaba después de escrita la castellana.

A. b. c. español, en 4.° De este habla en la reimpresión de la ortografía castellana de Nebrija. 

Majansi, partícula. Dos tomos en 4.°, y son de las partecillas (partículas) de la lengua latina, cuya ilustración y conocimiento pensaba llevar adelante.

Vida de S. Juan Bautista, en 4.° 

Gramática latina, distinta de la impresa.

Adversaria gramática, en 4.° 

Instrucciones sobre estudios, y respuestas a consultas graves, en 4.° 

Majansii, Sigalion, o de la figura ellipsi. (elipsis)

Petri Ruz Epistolae, que tradujo al latín con notas, en 4.° 

Index criticus, en 8.° Son apuntaciones de juicios y críticas de autores.

Mayans, Edad de Jesucristo, en 4.° 

Parecer dado al consejo de Castilla sobre una pavordria.

Mayans, Cronología Mejicana, en 4.° 

Majansii excepta ex variis lectionibus, en 4.° Son apuntaciones alfabéticamente hechas por el espacio de sesenta años.

Cronicones impugnados. Son materiales para continuar la censura de la historia fabulosa de Nicolás Antonio.

Iurisconsultus sive de Iurisprudentia Romanorum interpretanda, en 4.° 

Majansii, Commentarii legales.

Patronazgo real para uso del fiscal de la cámara. Tres tomos en 4.° 

Defensa de la jurisdicción de la cámara.

Informe al rey sobre el método de enseñar en las universidades de España.

Arte de pintar. Discurso que leyó en la academia de S. Carlos, año 1776.

Traducción de la Bula del patronazgo de la concepción de la virgen.

Memorial al rey en favor de los tejedores de Oliva.

Cartas de la ciudad de Valencia sobre el V. palafox.

Otra por la causa del V. Oriol.

Alegaciones del ducado de Gandía.

Poética española.

Antiguo comercio de los extranjeros en las costas de España. Un tomo en 4.° 

De la cristiandad de España en tiempo de la dominación mahometana.

Las costumbres de los españoles.

El examen de algunos libros y piezas fingidas, como son las vidas de los padres de Mérida, intituladas a Paulo diácono. = Otras atribuidas al moro Rasis. = La división de los obispados de España, aplicada al rey Wamba (hitación?). = Muchas epístolas publicadas en nombre de varios pontífices. = Muchas actas de Santos, compuestas en tiempos posteriores, y llenas de relaciones falsas, de que abunda feamente el Martirologio español de D. Juan Tamayo Salazar. = La demostración de la suposición y falsedad de otras muchas relaciones, privilegios y memorias indignas de crédito entre hombres juiciosos y eruditos.

En fin fue tanto lo que escribió este infatigable autor, que basta para su elogio decir que compuso cerca de cincuenta vidas de personas memorables, las cuales casi todas están impresas. Hizo también publicar las obras de más de cuarenta escritores, lo que hace ver patentemente que nuestro Mayans fue el español a que no llegó otro alguno en laboriosidad y erudición. No obstante todavía carecemos de una simple noticia histórica y literaria de este hombre enciclopédico, cuyo olvido es vergonzoso para Valencia y para España. Nuestra real sociedad económica es la única corporación que procura llenar este vacío, habiendo ofrecido en el programa de premios del presente año (1827) uno de interés y honor al autor del elogio más digno de D. Gregorio Mayans. D. Francisco Cerdá en la reimpresión de la retórica de Vosio, al fin de ella, página 270, pone dos epigramas a la muerte de nuestro autor, y son:

IN OBITUM V. CL. GREGORII MAJANSII

EPIGRAMMA.

Quae per te fuerat felix Hispania quondam,

Heu miseranda tuo funere moesta jacet.

Scilicet amissum quaeritur, qui divite penna

Eripuit fato, quos tulit illa, viros:

Quique sibi aeternum nomenque decusque paravit

Doctrina et rari dotibus ingenii.

Ergo pone modum lacrymis, Hispania, tandem:

Non obiit, cujus fama perennis erit.


OTRO.


Occidit hem MAJANS Hispanae gloria gentis:

Cetera si nescis, fama loquetur anus.

Sigue en https://chapurriau.blogspot.com/2022/02/biblioteca-valenciana-tomo-2-parte-2.html

//

BIBLIOTECA VALENCIANA.

https://www.valenciaturisme.org/blog/oliva-cuna-del-excelentisimo-gregorio-mayans/

https://www.omnia.ie/?navigation_function=3&europeana_query=Gregorio+Mayans

https://archive.org/search.php?query=Gregorio%20Mayans

Hay muchísimas páginas online con información sobre el autor y sus libros. 

Anales de Cataluña, Narciso Feliu de la Peña y Farell (Index)

(Nota del editor : Se corrige parcialmente la ortografía en castellano.)  Imagen: Biblioteca de Catalunya. Llibres Pere Borrás: MCMXIX: D. V...