XX. Sermo S. Oldegarii, Terraconensis Archiepiscopi de Adventu Domini. Nunc primum in lucem editur.

XX.

Sermo S. Oldegarii, Terraconensis Archiepiscopi de Adventu Domini. Nunc primum in lucem editur. (Vid. pág. 141.)

Ex arch. Uclensi ord. S. Jacobi (a: Inde descripsit D. Joannes Antonius Fernández universis ordin. S. Jacobi Archivis praefectus, ex MS. pergam. Saec. XII., penes quem fides. Nos ad annum ipsius Sancti emortualem adscribimus, cum non constet annus quo dictus est.) 

Oldegarius Terraconensis Archiepiscopus, de Adventu Domini.

Omnipotens Deus frequenter in divinis Scripturis in mundum advenisse legitur, sive ad exercendum juditium, sive ad linguarum confusionem et Sodomae consumptionem, sive ad exibendam misericordiam. Principaliter autem duos Domini adventus colit Ecclesia. Alter eorum est in gratiam redemptionis cum in Virgine hominem induere dignatus est: alter in judicium universae carnis, cum coelum et terra transibunt. Horum siquidem duorum semper recordari utile ducens Ecclesia catholica, tempus congruum Domini Nativitatem praecedens constituit, in quo officiis et jejuniis uterque digne celebraretur adventus. Sed quia cuilibet diligenter consideranti hoc quod dicimus sine dificultate patebit, pauca de pluribus exempla proponemus. Evangeliorum namque alia de futuro, sicut: Erunt signa in sole: alia de praeterito, sicut: Missus est Angelus Gabriel: alia de utroque, sicut: Anno quinto decimo, cujus finis de futuro est. Testatur in prima Dominica: In illa die stillabunt montes dulcedinem; quod pertinet ad primum. In secunda: Ecce in nubibus coeli Dominus veniet; quod pertinet ad secundum: et ita omnia de utroque permixta invenies, quasi de eodem refferantur. Notandum vero est, quod ex commemoratione praeteriti, alleluya in hoc tempore frequentius, quam in caeteris anni temporibus, praeter Pascha, recitatur.

Quemadmodum in Septuagessima et in sequentibus Dominicis, sic et in istis ad continentiam et vigilantiam hortatur nos Paulus Apostolus dicens: Scientes quia hora est jam nos de somno surgere. Ac deinde subjungit: Non in commessationibus et ebrietatibus, non in cubilibus et impudicitiis, non in contentione et emulatione. In his quoque diebus, propter sacram jejunii observationem, et a nuptiis abstinere, et sub continua pace Deo vacare, et negotia sua peragere populum Dei constitui Ecclesia.

Quot autem dierum spatio, vel quo studio hoc jejunium peragi debeat, auctoritatis antiquis scripturis edocemur. Propheta nimirum Daniel assiduis jejuniis et praecibus, in visione tertia primo Domini adventu ex diffinitione temporum per Angelum compta de futuris adhuc, et fine mundi adventu secundo certiorari desiderans, viginti et uno diebus, in quibus nec panem desiderabilem comedit, nec caro et vinum in os ejus introierunt. In visione quarta per Gabrielis relationem edoceri promeruit. Hic quippe huic numero merito consecratus est. In vicessima prima quippe ab Adam generatione secundum habraicae veritatis ystoriam, Isaac natum repperimus, ante quem de Incarnatione Christi nihil prophetatum legimus. De isto quippe Abrae dictum est: In Isaac vocabitur tibi semen; et post pauca: In semine tuo benedicentur omnes gentes. Ipsi quoque Isaac dictum: In semine tuo omnes gentes benedicentur; unde Apostolus: Abrae dictae sunt et semini ejus promissiones. Vicessimus quoque primus Psalmus de Adventu et Passione Christi totus contexitur. Septenarius quippe numerus ter multiplicatus XXI. facit; unde et huic ministerio convenienter aptatur. 

Si autem quaeritur cur non quotannis iste jejunio observetur numerus, cum modo usque ad viginti quatuor protendatur, modo usque ad XVIII. contrahatur, licet hoc ex mutabilitate officii contingat, diligenter tamen consideranti facile patebit a praedicto, qui inter utrosque medius est, nequaquam dissentire: Nam quod in inferioribus deficit, in superioribus abundat. Decem et octo quippe, et viginti quatuor, quadraginta duo faciunt. Decem et novem, et viginti tres, similiter viginti, et viginti duo similiter. Si partiaris equaliter XLII. bis, XXI. reperies. Aliter decem et octo, decem et novem, viginti, XXI. XXII. XXIII. viginti quatuor si copulaveris, CXLVII. faciunt. Hunc numerum partire per septem annos, singulis invenies XXI. contingere. Vicessimus quartus etiam numerus, ad quem usque adventus jejunium protrahatur, quando in Dominica Natalis Domini celebratur, nequaquam a misterio vacare creditur. Constat namque Annuntiationem Dominicam in feria sexta, luna paschali XXIIII.a factam fuisse. Ipsam Nativitatem in die Dominica XXIIII.a luna in mense Decembris, qui apud Ebreos nonus est nichilominus contigisse. Quod per Aggeum Prophetam in edificatione Templi sub Zorobabel, et Jesu manifeste praefiguratur. Cum enim praemississet, quod non solum ipsi, sed et sacrifficia eorum, id est, filiorum Israel polluta essent, et odibilia coram Domino ante templi fundationem, subjecit et ait: "Ponite corda vestra ex die ista et in futurum a die vigessima quarta noni mensis, a die qua fundamenta jacta sunt templi Domini. Ponite super cor vestrum ex die ista, Numquid jam semen in germine ejus, et adhuc vinea, et ficus, et malogranatum (manzana granada), et lignum olivae non floruit ex die ista benedicam?" Usque ad hanc diem secundum ipsam prophetiam omnia sub maledicto legis fuerunt, et ex hac die cepit Abrae et Isaac benedictio promissa in omnes gentes diffundi in semine Abrae.

Nec minus considerandum est quod Christi Nativitas vigessima quarta die secundum lunam, et vigessima quinta secundum solem, et Anuntiatio secundum lunam XIIII. et secundum solem XV. non abs re contigisse creditur. Vicessimus quippe quintus numerus totus impar ex paribus constat perfectionem munditiae, tam in Conceptione, quam Nativitate designat. Impar enim numerus pluribus Sacrae Scripturae locis castitatem insinuare reperetur; munda quoque animalia septena et septena ad vitam reservari jubentur.

Ex duplicatione septenarii numerum perfectam animi et corporis veram castitatem demonstrat. Hoc de numero dierum succinte transcurrimus. Verum quia jejunium, nisi abstinentia, et bonis operibus sanctificatum fuerit, in conspectu Dei minime acceptatur, non solum ex ipsius Danielis jejunii qualitate, et diversis Prophetarum et Apostolorum institutis, sed etiam Sanctorum ecclesiae Doctorum exemplis informari quisque potest. Haec quidem de Adventu dicta sufficiant.

VI. Olivae monachi Rivipollensis, qui medio sec. XI. floruit, opuscula nusquam antehac edita

VI. 

Olivae monachi Rivipollensis, qui medio sec. XI. floruit, opuscula nusquam antehac edita. (V. pág. 56). 

Ex cod. Rivipoll. n. 37. 

Incipiunt epistolae de Paschali ciclo Dionisiali ab Oliva Sanctae Virginis Mariae Rivipollentis monacho editae. Incipit prologus metro editus heroicho. (heroico)

Continet iste statum paschalem circulus omnem.
In quo preteritos praesentes atque futuros 

Comperies annos paschales perpete cunctos. 

In latu denos habet idem, necne novenos, 

Et quater in longum septenos explicat annos. 

In quibus invenies epactas ordine solis, 

Quae Iani mensis feriam gestando Kalendis, 

Paschalem feriam designant semper hebreis. 

Sunt super his apices festum paschale ferentes 

Omnes in longum loca quatuor, atque tenentes 

Septem dissimiles sic linea continet una 

* (no se lee bien) Solis at epactam lunaris non fugit ullam; 

Omnis solaris lunares inchoat omnes. 

Bissextos (bisiestos) nigri monstrant sua per loca puncti, 

Alphabetum lunae signum quod conficit omne, 

Ut quo sit signo dubites in tempore nullo. 

A rubeis punctis cunctis hic incipit annis, 

Ut cito praesentem cognoscas inditionem. 

Prima patet ciclo terno signata colore, 

Ostendens ternos cicli retinere progressus. 

In quorum primo croceus, viridisque secundo, 

In primo croceus, iacinctinus atque secundo, 

Incipit, et terno rubeus color inditionem, 

Denis ac nonis paschalis terminus annis 

Continet hic feriam bissexti tempore primam, 

Septenam feriam alleluie tunc terminus ambit. 

Istum postque diem docti non optime quidam 

Alleluia carent, falso quia dogmate pollent, 

Pascha dierum octo sic accelerare peroptant, 

Septem bissextos quia linea continet una 

Annis septenis bissextus cum duodenis. 

Septimane ferias iterat hic perpete cunctas 

Centum triceni bissexti suntque ita terni. 

Ut sapias eram Domini presentibus annis, 

Appones annos tricenos bisque quaternos, 

Et quoti fuerint totam fore noveris eram. 

Embolismus post ciclum communis, et annis 

Ciclus et epactae seu lunae terminus omnis 

Ipsius ac numerus quibus inveniantur habetur. 

Namque dies lunae laeva perquirito parte, 

Et tribus epactis numeros quos iung... apte. 

Clareat ut cunctis quota (puede ser también queta) sit luna Kalendis, 

Signaque cum binis ternis duodena diebus 

Lumine luna suo ceu lustra mense sub uno, 

In dextra menses numeros ac cerne Kalendis 

Cum quibus adsignat ferias adiectio solis. 

Solis nempe dies Domini monstrantur, et anni 

Cernitur hoc ciclo lunae variatio tota, 

Solis et incessus sine fine videbitur omnis. 

Nullus inest error, cupias quod discere, lector: 

Intuitu facili reserantur cuncta legenti. 

Quingentis annis terdenis atque duobus 

Constat Paschalis directo tramite ciclus. 

Presens post istos iteratur computus annos, 

Qui simul est solis seu lunae temporis omnis. 

Quisquis amas ciclum dinoscere plenius istum, 

Conferat ut sensum, doctorem posce supernum, 

Et leges menti praesentes trade valenti; 

Sic quod quesieris, plene te nosce probabis. 

VIII. Epistola Olivae monachi ad Dalmacium monachum, de feria diei nativitatis Xpi.

VIII. 

Ex eod. cod. 

Epistola Olivae monachi ad Dalmacium monachum, de feria diei nativitatis Xpi. 

De Domini et Salvatoris nostri Ihu Xpi nativitatis feria audivimus, karissime, quod quidam violenter affirmare nituntur dominicâ die natum fore Dominum Ihum Xpum, respuentes quidem ea quae domno Olivae pontifici Ausonensi, et abbati Sanctae Mariae cenobii Rivipollentis, fecimus, ubi eandem festivitatem sabbato, sicut maximâ comperimus inquisitione, anotavimus (1: Epistolam subindicat praecedentem ad Olivam episcopum datam). Verum hii, qui in Dominica transferre conantur, adsignent necesse est, qua racione de annis Domini, qui sunt modo I(con rayita encima). LX.a V.e, volunt unum auferre annum, ut sint tantum in presenti ILXIIII. Si enim tercio decemnovenalis cicli anno, qui futuro erit anno, natus, ut illi asserunt, est Dominus Ihus Xps, futuro adhuc anno erunt anni Domini ILXV. Quod etiam si ita est, argumenta quae de inveniendis Dñi annis a Dionisio vel Beda reperiuntur edita, omnia erunt invalida; quoniam super hoc quod constitutum est ab illis, unum plus addere vel tollere erit sine dubio in omnibus necesse. Ut si velimus annos Domini nosse, non tres, quos illi posuerunt regulares ad inveniendam Indicionem, sed quatuor necesse erit addere. Quod similiter de X.em novenali ciclo, seu de ceteris intellegendum est argumentis. Quoniam ergo quingentesimo trigesimo tercio anno, quoquo locorum sumamus exordium, quaeque ad solem vel lunam pertinent, sive ante, sive retro speculantur, similia universa videntur; iccirco annis Domini ILXV. diligenter inspectis sive consideratis, comperiemus verissime post geminam quingentorum XXX duorum annorum, idest ILXIIII. expletionem, in eodem ipso quo Domini fuit nativitas, idest, secundo decemnovenalis cicli anno, millesimum sexagesimum quintum modo esse annum, in quo Xpo Domino nato, excepta Indicione, quae fuit tunc quarta, cetera sicut sunt in presenti, fuere omnia omnino similia; idest, concurrentes in Ianuario IIII.or et in Marcio V., epacte XI.im, ciclus lunaris XVIII., quartadecima luna Pasche VIII. Kal. Aprilis, Pascha VI. Kal. Aprilis. Quae quidem omnia in prima de Dionisii ciclo epistolâ  reperiuntur similiter universa. Si adhuc, karissime, non sufficiunt ista ob (ad) comprobandam rei veritatem, dicamus amplius. Secundo decemnovenalis cicli anno, quo natus est Dominus, IIII.a fuit Indicio. Et quaeque ad solem vel lunam pertinent, fuerunt ita ex toto omnia sicut sunt in presenti. Secundâ denique iteratione, D.° XXX.° III.° Domini anno fuit Inditio XI.a. Cetera vero omnia fuerunt similia, sicut fuerunt primo Dominice nativitatis anno. Tercia sane cicli inquoatione, II. decemnovenalis cicli anno, I.LX.V. Domini anno, tercia est Indicio. Cetera namque omnia sunt omnino similia, sicut fuerunt primo Domini anno.

Hoc tibi, Dalmathi, munus transmittit Oliva, 

Quo feriam pandit quâ Xps virgine prodit; 

Quam tibi non abacus, non tollat computus ullus. 

Est ob hoc iste dies Mariae statione sacratus (1). 

(1) Praeter hic descripta Olivae monachi opuscula, alia plura de re chronologica in eod. cod. reperiuntur, quae fortassis eundem auctorem habent. 

Tomo 6, apéndice 30. D. Olivae Auson. episcopi et abbatis Rivipollensis carmen in laudem monasterii Rivipollensis

XXX. 

D. Olivae Auson. episcopi et abbatis Rivipollensis carmen in laudem monasterii Rivipollensis, editum post annum MXXXII (1032). (V. pág. 191.) 

Ex bibl. Rivipoll. cod. n. 57. MS. sec. XI. 

Hoc adiens templum genitricis virginis almum, 

Fac venias mundus, humili spiramine fultus. 

Hic Deus est rector, templi servator, et auctor: 

Emicat egregius, radians ut sol, Benedictus, 

Cuius ad aethereum perducunt dogmata regnum. 

Poscimus hunc patrem nosmet dominumque potentem, 

Praestet opem, miseris prebens solatia cunctis. 

Presul Oliva sacram struxit hic funditus aulam; 

Hanc quoque perpulcris ornavit maxime donis. 

Semper ad alta tulit, quam gaudens ipse dicavit. 

Est hic et Arnulphus arum qui prima domorum 

Menia construxit, primus fundamina iecit, 

Sedis et egregie praesul rectorque Ierundae. 

Quintus in hac aula Guidisclus praefuit abbas. 

Claret post sextus Sen dictus nomine fredus. 

Septimus ipse sequor, qui nunc sum carminis auctor.

Conditur hic primus Guifredus marchio celsus,

Qui comes atque potens fulsit in orbe manens; 

Hancque domum struxit, et structam sumptibus auxit:

Vivere dum valuit, semper ad alta tulit; 

Quem Deus aethereis nexum sine fine coreis 

Annuat in solio vivere sydereo. 

Hic dominus patriae recubans, praesulque Ierundae,

Abdita Felicis prodidit ossa pii. 

Dictus in hoc euvo patris de nomine Miro,

Aeveat hunc regnum Christus ad aethereum. 

Huius et annexo genitor tumulatur in antro

Miro, sed ipse comes, clara patrum soboles. 

Hinc comes egregia princeps ac conditur urnâ 

Nomen Ave referens, prolis honore vigens: 

Stemate sceptrigero potiatur munere divo, 

Eruit supliciis, polleat aucta bonis; 

Hic Ermengaudus Sunieri nobile pignus,

Perditus, heu, gladio, ac requiescit humo. 

Hunc fera mors rapuit, quae nulli parcere novit;

Parce, Deus, famulo, conditor alme, tuo. 

Post quoque Guifredus crudeli morte peremptus,

Nobilis atque comes, quem tulit atra dies, 

Hoc iacet in tumulo compressus cespite duro:

Confer opem misero, Christe Deus, famulo. 

Contegit hic tumulus Sinfredi nobile corpus,

Qui comes egregius splenduit atque pius: 

Bellipotens, fortis, metuendus, et acer in armis,

Terribilis reprobis, et decus omne suis. 

Quisquis ades, lector, suplex dic: parce Redemptor: 

Hunc miserans famulum fer super astra tuum.