XXI. Commutatio inter Borrellum comitem, et Sallam, episcopum Urgellensem, anno DCCCCLXXXVIII. (988)

XXI. 

Commutatio inter Borrellum comitem, et Sallam, episcopum Urgellensem, anno DCCCCLXXXVIII. (988) (V: pág. 117.)

Ex autogr. in arch. eccl. Urgell.

Vox legum iure decrevit auctoritas, ut qualis sit empcio, talis sit et comutatio. Empcio namque et comutatio, sicut iam dudum in antiquis temporibus decretum est, equalem habeat firmitatem, sicut et empcio. Idcirco in Dei nomine ego Borrellus, gratiâ Dei comes, et marchio, et uxor mea Aimedruds, et Raymundus  comes filius predicto Borrello comite, comutatores sumus ad domum sancte Marie sedis Vico Orgellensis, et Salla gratiâ Dei episcopus sedis eiusdem, sive Wadaldo archisacer, et Maior archisacer, et Isarno archipresbytero, et Arnaldo archilevita, et Durando archilevita, et Bonusomo (bon hom) sacer, et Adaulfus sacer, et Ansulfus sacer, et Bellus sacer, et Bulgara sacer, et Argemirus sacer, et Fulgencius sacer, et Aimiricus levita... et alii ceteri kannonici, qui consistunt in obsequio sancte Marie, et  estis proprii filii predicte ecclesie sedis Orgellensis, et ibidem Deo militantes. Comutamus vobis alodes nostros proprios, quem habemus in comitatu Orgello, idest, ipsa villa, que vocat Bescaran, cum fines et termines earum, idest, kasas, kasalibus, ortis, ortalibus, arboribus, terris, vineis, molinis, molinariis, pratis, pascuis, silvis, garriciis, aquis aquarum, vie ductibus vel reductibus, rochas, petris exiis, et regressiis, cultum, et eremum. Et affrontat hec omnia a parte orientis in Monte rufo (Mont roig, Monroch, Monte rubeo, Monroyo &c.), vel in Serra grossa, et descendit per ipsa serra de Anustal, et pervenit usque ad flumen Segor (Segre). De parte meridie afrontat in alveo Segor. De parte occiduo afrontat in ipsa serra de Ilatica, et ascendit ad ipsa villa de Kastanias. De parte vero circi afrontat in ipsa roka de Exkassi. Quantum infra istas afrontationes includunt, sic comutamus vobis quantum ibidem habemus, sive alode, sive fevo (feudo?), sive fisco, vel per qualicumque voce, in omnis et in omnibus, quantum ad predicta villa pertinent, cum fines et termines, et limites earum, et cum omni fundus possessionis earum, tam rusticum, quam urbanum, totum ab integrum, sine ulla reservacione. Et in alio loco, in villa, quod dicant Elasso, ipsa ecclesia sancti Stefani, cum ipsa parrochia, simul cum decimis, et primiciis, et cum ipsas ecclesias suffraganeas, que ibidem sunt, et cum omnes alodes eiusdem ecclesiae pertinentibus, et cum vota et offerencia, quod Dei fideles ibi offeruntur, et cum fines, et termines, et omnes afrontaciones eiusdem ecclesie pertinentes, totum ab integrum. Et in alio loco, prope flumen Valeria, comutamus vobis ipsa ecclesia sancti Fructuosi; et ipso alode, et fevo, quem habemus in Boxedra, vel infra suas fines; et quem habemus in Salellas, et in suas fines, idest, terras, et vineas, et kasales, et decimas, et primicias, et molinariis, ortis, ortalibus, arboribus, pratis, pascuis, aquis aquarum, vie ductibus, et reductibus, exiis, et regressiis, cultum, et eremum. Et afrontat hec omnia a parte orientis in ipsa sede Vico sancte Marie: a parte meridie afrontat in flumen Segor: a parte occiduo afrontat in flumen Valeria: a parte vero circi afrontat in ipso grado subtus Puio rotundo (Puyo: Puig redó; pueyo, de podium, puch, pui, puy, &c.). Quantum infra istas afrontaciones includunt, sic comutamus vobis ipsa omnia; quod superius resonat, vel quantum ibidem abemus, sive per alode, sive per fevo, sive per qualicumque voce, totum ab integrum. Et in alio loco in villa, que vocant sancti Stefani, comutamus vobis ipsum alodem, quem ibidem abemus, vel ipso fevo, idest, kasas, kasalibus, ortis, ortalibus, arboribus, terris, vineis, cultum, vel incultum. Et afrontat hec omnia a parte orientis in villa Calviciniano, vel in Puio rotundo; de parte meridie afrontat in Puio de Karkar, vel in Civitate (Ciudad; Ciutat): de parte occiduo afrontat in serra de Benevarre (Benavarre): de parte vero circi afrontat in serra de Cogollo (Cogul, Cogull). Quantum infra istas afrontationes includunt, sic comutamus vobis ipsa omnia quod superius resonat, quantum ibidem abemus, sive per alode, sive per fevo, vel per qualicumque voce, simul cum ipsas decimas, totum ab integrum. Et in alio loco, que vocant valle Andorra, comutamus vobis ipsos nostros alodes, quem abemus in villa Lauredia, vel in villa sancta Columba (Santa Coloma), sive in villa Andorra, vel in villa Ordinavi, vel in aliis locis, ubi invenire potueritis, idest, kasalibus, terris, vineis, ortis, ortalibus, arboribus, pratis, molinariis, cultum, vel incultum. Et afrontat hec omnia a parte orientis in... ville : de parte meridie afrontat in monte Rufo: de occiduo afrontat in rivo... vel in ipsa roka de Tagamanente (Tagamanent): de parte vero circi afrontat... de Aras. Quantum infra istas afrontaciones includunt, sic comutamus vobis ipsos alodes, quantum ibidem abemus, tam de parentorum, quam per qualicumque voce ibidem abere debemus, totum ab integrum. Et in alio loco, in fines de Nargone, comutamus vobis ipsas villas, que vocant Cuvilare, el Montangocello, idest, kasas, kasalibus, ortis, ortalibus, arboribus, pratis, pascuis, silvis, garriciis, rokas, petras, aquis aquarum, fontibus, vie ductibus, vel reductibus, molinis, molinariis, cultum, vel eremum, in omnia et in omnibus eiusdem villas pertinentibus. Et afrontat hec omnia a parte orientis in ipso grado de Fenestras, vel in Bordonera: a parte meridie afrontat in ipsa strata de sancto Clemencio: de parte occiduo afrontat in karrera (carrera), qui pergit ad Sallentem (Sallent): de parte vero circi afrontat in prato de Cimingano. Quantum infra istas afrontationes includunt, sic comutamus vobis ipsas villas, vel ipsa omnia, quod superius resonat, quantum ad ipsas villas pertinet, sive per alodem, sire per fevo, sive per qualicumque voce, quod ibidem abemus vel abere debemus, cum fines, et termines, et limites, et cum omni fundus possessionis earum, tam rusticum, quam urbanum, totum ab integrum, sine ulla reservatione. Haec omnia superius scripta comutamus ad domum predicte sedis sancte Marie, sive predicto pontifice, vel predictis filiis ecclesie eiusdem superius nominatis, propter ipsas ecclesias, vel parrochias, quem vos nobis comutastis in comitatu Bergitano, sive in comitatu Cerdania, idest, ipsa ecclesia sancti Andree, in loco que vocant Segasse, cum sua parrochia, et decimas, et primiciis, et cum omnes alodes ipsius ecclesie pertinentes, et cellulis, et sacrariis, vel cimiteriis, et cum omni munus ipsius ecclesie offerentibus, et cum ipsas ecclesias... Quantum infra fines vel termines huius ecclesie esse videntur, totum et ab integrum, quantum ibidem abetis, vel abere debetis per qualicumque voce. Et ipsa ecclesia sancte Marie, simul cum ipsa parrochia de Merles, cum suas fines, vel termines, vel ipsa omnia huius ecclesie pertinentes, totum et ab integrum similiter nobis comutastis. Et ipsa ecclesia sancti Vincencii de kastro Adalasende, cum sua parrochia, et suas fines vel termines, et cum omnia huius ecclesie pertinencium, similiter totum ab integrum nobis comutastis. Et ipsa ecclesia sancti Stefani in Pardinas, simul cum ipsa parrochia, et suas fines, vel termines, vel ipsa omnia huius ecclesie pertinencium, similiter totum et ab integrum nobis comutastis. Propterea ego Borrellus commes, et uxor mea Aimedruds, et filius meus Raymundus comes, nos simul in unum comutatores comutamus ad domum sancte Marie supra dicte sedis, vel eiusdem prefati presulis, seu omni clero prenominato, supra dictos alodes sive ecclesias, vel decimas, vel fevos, sive omnia, quod superius resonat, de nostro iure in vestro comutamus, atque tradimus dominio, potestatem, sine ulla inquietudine, et sine ulla reservacione. Et quicquid de ipsa omina superius scripta facere volueritis, liberam in Dei nomine abeatis potestatem. Quod si nos comutatores aut ulla secularis potestas, diabolicâ superbiâ inflatus, aut ullusque homo, qui hac scriptura comutacionis inquietare, aut disrumpere voluerit, non hoc valeat vindicare quod requirit, sed hec omnia superius inserta, quantum ad eo tempore inmeliorata fuerit, vobis aut partique vestre in duplo vobis componere non moretur, et hec scriptura comutationis semper maneat inconvulsa. Facta hec scriptura comutacionis V. Idus Iulii, anno II. quod Ugo Magnus rex regnandi sumpsit exordium. = Sig+num Borrellus comes. = Sig+num Aimedruds. = Sig+num Raymundus comes, fil¡us predicto Borrello comite, qui hec scriptura comutacionis fecimus, et testes firmare rogavimus. = Sig+num Wifredus.= Sig+num Wiglgelmus (se entiende que es Wilielmus, Guilielmus, Guillermo, Wilhelm, William &c.) = Sig+num Amalricus. = Sig+num Erradus. = Soniefredus sacer, et iudex subscribo. = Sig+num Salla. = Sig+num Gondemarus, gratiâ Dei hac si indignus episcopus sancte sedis Gerundensis ecclesie, subscribo. = Frugifer presul subscribo. = S¡g+num Bonus homo, indignus sacer, qui hac scriptura comutacionis, cum litteras superpositas in verso XVIIII. numero XV.im scripsi, et subscripsi die et anno quod supra.

XX. Acta dedicationis monasterii sancti Laurentii in valle Bucranensi (Bucuranense &c.) comitatus Bergitani, anno DCCCC.LXXXIII. (983)

XX. 

Acta dedicationis monasterii sancti Laurentii in valle Bucranensi (Bucuranense &c.) comitatus Bergitani, anno DCCCC.LXXXIII. (983) (V. pág. 116.) 

Ex autogr. in arch. monast. S. Benedicti de Bages. 

In nomine sancte et individue Trinitatis, anno DCCCC.LXXXIII. trabeacionis (trabeationis; t : c muy común) Xpi, venit vir eximius Sanlla (Sanla y variantes) sancte sedis Urgelli presul, appeticione (ab petitione) et rogacione domno Olibano inclito comite et marchione, una cum coniuge Ermeniardis, et illorum proles, videlicet, domno Bernardo, necnon et Wifredo, atque Olibano, vel abbate Seniofredo, cum fratribus sibi a Deo comissis, ad dedicandam et consecrandam ecclesiam sancti Laurencii Xpi martiris zenobii, qui est situs in comitatu Bergitanense, in valle nuncupata Bucranense, cum suma nobilissimorum virorumque hac mulierum ex longinco ibidem concurrentium. In eodem quoque sanctum concelebrem diem dedicacionis et consecracionis concesserunt, atque donaverunt alaudes qui sunt in eadem valle supra nominata, seu in comitatu Bergitanense, prope alveum Bestasen. In primis in eodem comitatu Bergitanense ecclesiam sancti Mikaelis, et sanctae Mariae, et sancti Petri, ecclesiamque sancti Pelagii (san Pelayo), et sancti Stephani, et sancti Ioannis cum illorum alaudes, cum suas decimas, et primitias, et oblationes fidelium, et villas earum; id est, ipso vilare, et ipso bago, et ipsas lenas, cum fines et terminos eorum. Et in ipsa Clusa mansos II. cum suas terras. Et in ipsas Spatas mansos IIII. Et in monte Balcebre ecclesiam sancti Clementis cum suas decimas, et primitias, et oblationes, et casas, et terras, et vineas cum illorum affrontaciones. Et in Villa maiore (Vilamajor) masos (: mansos) IIII. cum terras et vineas. Et in villa que dicunt Fulcunaria, ecclesiam sancti Mathei, et ipsa villa cum terminis et affrontacionibus suis. Et in Pedredo masos II. cum terras et vineas. Et in Villalata masos III. cum terras et vineas. Et in Miralles ecclesiam sancti Genesii cum masos III, et terras, et vineas, et silvas. Et in villa Velosa (aut Velosil) ecclesiam sanctae Mariae, cum suas decimas, et primitias, et oblationes, et masos III. cum terras et vineas. Et in Avizano ecclesiam sancte Mariae, et mansos V., terras, et vineas, cum suas decimas, et primitias. Et in Clerano manso I. cum terras et vineas. Et in Erenna (o Ereuna) masos III, et terras, et vineas. Et in Merola masos III. cum terras et vineas. Et in Viver masos II. cum terras et vineas. Et in Fonoleto casas, terras et vineas. Et in ipsa villa que Lenas dicunt, casas, terras, et vineas. Et in Monte claro ecclesiam sancte Crucis, cum ipsos masos, terras et vineas, et suo cimiterio, et exiis, et regressiis earum. Et in Gallano (Galiano) masos V, terras, et vineas. Et ad Ecclesias clavatas domum sancte Mariae, et sancti Laurentii, et sancti Petri, et sancti Iohannis cum suas decimas, et primicias, et ipsa villa ab integrum. 

Et in Tumbella terras et vineas. Et in Salabi ecclesiam sancte Susanna, cum suas decimas et primicias, cum casas, terras, et vineas, et molendina. Et in comitatu Menresa (Manresa) casas, terras, et vineas. Et in sancto Matheo casas, terras, et vineas. Et in Agilar (Aguilar) ecclesiam sancti Ioannis cum suas decimas, et primicias, casas, terras, et vineas. Et in Castelar terras et vineas. Et in comitatu Barchinonense terras, et vineas. Domum quoque sancti Sebastiani prelibatus comes, una cum supra dicta coniuge, et filiis iam dictis, dedit in eodem loco perpetim permansurum, cum omnibus eodem loco pertinentibus: id est, cum ecclesiis, domibus, villis, villaribus, cellulis, pratis, pascuis, silvis, garricis, aquis aquarum, vie ductibus vel reductibus, molendinis, cum caput aquis, tam quesitum, quam inquirendum, iure perpetuo ibi concesserunt. Et ipsam ecclesiam sancte Marie de Ladurcio ibidem concesserunt cum alodibus suis, quesitis et adquirendis, cum suis decimis, et primiciis, et oblationibus, cum exiis et regresiis earum. Et in comitatu Cerritaniense in apendice de Bagazano casas, terras, et vineas cum illorum affrontaciones. Et in Garexer (Garrexer) casas, terras, et vineas cum affrontaciones illorum. Et in ipsa Taia casas et terras, et vineas cum affrontaciones illorum. Et in Tellone ipsam ecclesiam sancti Thome, et casas, et terras, et vineas. Et in ipsa villa de Tollone maso I. (com lo mas de Tolón de Beseit) cum terras et vineas, et illorum affrontaciones. Et in villa que nuncupant sancta Maria, masos II. cum terras et vineas, ef illorum afrontaciones. Et in villa Bedens (vel Bedeirs) maso I. cum terras, et vineas, et illorum affrontaciones. Et in Beliz casas, et terras, et vineas. Et in Prads (Prats : Prados) maso I. cum terras et vineas. Et in Penidel casas, et terras, et molendinos. Et in Venziles casas, et terras, et vineas. Et in villa Herula casas, et terras. Et in valle Albi casas, et terras, et vineas, et illorum affrontaciones. Et in Estol pecias II. de terras. Et in Egils casa I. cum orto, et terras, cum illorum affrontaciones. Et ad ipsa Torr casa cum terras. Et in villa Lubent casas cum terris. Et in villa que vocant Adaz, casas, et terras, et vineas. Et in Avida casa, et terras, et molendinos. Et in Baridano ecclesiam sancti Vincentii, et casas, et terras, et vineas, et molendino. Et in Hirlli casas, et terras, et vineas. Et in Vilag casa cum orto, et terras, et vineas. Et in Certoneda terras, et vineas cum illorum affrontaciones. Et in Garexer casas et terras. Et in Pino manso I. Et in valle Confluente in villa Segdaniano casas et vineas cum illorum affrontaciones. Et in Arriano pecias tres de vineas. Et in Saorla casas cum terras et vineas. Et in Terrius casa cum terras et vineas. Et in Pulig casa cum terras et vineas. Et in Valle Asperi (Vallespir), in villa que dicitur Cistela, casas cum terras et vineas et molendinos cum illorum affrontaciones. Et in comitatu Bisulnense (Bisuldunense; Besalú), in loco que dicunt Montdix, casas cum curte, et terras, et vineas, et molinare. Et in Bestracano ecclesiam sancti Andreae, et sancti Iuliani cum suas decimas, et primicias, et cum suas oferendas: Bestracanello cum suas decimas, et primicias ab integrum: Adano cum suas decimas et primicias ab integrum. Et in valle Riopullo in ipsas Tennas maso I. cum terras. Et in Villa alta ecclesiam sancti Mikaelis, cum masos II. et terras, et vineas. Et in ipsa Elzina maso I. cum terras. Et in ipso Pug maso I. cum terras et vineas. Et in Lilet (Lilieto; Lillet) masos III. et molendinos, terras et vineas. Et in Lilet superiore maso I. cum terras. Et in Ardariz masos II. Et in villa Rus ecclesiam sancti Vincentii, qui est in Herols. Et in ipsa villa masos II. cum terras. Et in Rivotorto (Riutort) maso I. cum terras et vineas, et molendinos. Et in villa Cerdaniola (Cerdanyola) masos X. cum terras, et vineas, et suis terminis. Et ipsa villa, que dicant Lenas (Llinars), cum suas decimas, et ipsas taschas. Et in ipso die dedicacionis supra dicte ecclesie dedit prefatus comes ipso maso de Mocone cum terras, et vineas, cum omnibus ad se pertinentibus, et cum ipsis molendinis. Et Ermeniardis predicta comitissa dedit in Bar maso I. cum ortis, terris, et vineis. Et Bernardus vicecomes in valle Confluente in Segdaniano vinea I: et alius Bernardus vicecomes in Vinzano campo I,  et orto I: et Leopardus in valle Bucranense maso I. cum ortis ortalibus, terris et vineis. Et Guifredus in comitatu Roselionense (condado de Rosellón, comtat de Rosselló) in Luviano vinea I. Et Bonifilius archilevita, que vocant, Mird, in ipsa... ia Ortal I., et ipsas vineas, qui ei advenerunt per parentorum. Et Ermemirus cum uxore sua in Palerols molendino I, et pecia I. de terra. Francemirus in Ense Pauli maso. I. Et Odegarius cum uxore sua in Saorla pecia I. de terra. Et Barclina in Salavi molendino I, terra et vinea. Et Theudericus in Ecclesias clavatas maso I. cum terras et vineas. Zupra dictus vero episcopus hanc libertatem praedicte ecclesie dedit, ut omnem iam dictam honorem teneat et habeat sine blandimento ulli homini vel femine. Et praedictus Sanlla gratiâ Dei episcopus, et Seniofredus abbas cum ceteris primariorum ordinibus, rogaverunt prelibatum comitem Olibanum cum coniuge eius Ermeniardis, et illorum proles, idest, Bernardo, et Guifredo, atque Olibano, ut libertatem fecissent ad iam dictum locum pro amore Dei, et sancti Laurentii martiris gloriosi, ut omni tempore liberum permansisset. Et ille adquievit precibus eorum. Et facta solemniter dedicatione, statuit predictus comes cum uxore hac filios, ut iam dictum monasterium omni tempore mansisset liberum; in tale pactu, ut ego Oliba cum uxore et filiis iam nominatis, nec ullus de nostra posterita, nec de alia, non habeamus licenciam, nec habeant mittere in aliqua iussione monasterii parvo vel minimo pro bene nec pro malo. Set omni tempore usque in finem seculi bis in anno abas, qui huius sanctissime ecclesie regerit, aud unus de suis obedientibus monachis, persolvat sinodos Domino Deo, et sanctae Mariae sedis Uriellensis, (Urgellensis), et inde accipiat xpismatam (crisma), et sit obediens episcope, qui praeesse videtur absque ullo dubio. Et statuit predictus episcopus, et iam dictus comes unâ cum uxore et filiis iam nominatis, et Seniofredus abbas, cum aliis primariorum ordinibus, ut in his supra dictis locis, ubicumque possident, aut possesuri sunt, adquisierint, vel adquisituri sunt, sine ulla contradictione teneant atque possideant. Comuni igitur decreto supra dictus episcopus, abbates, comes iam dictus, et omnes primates qui adfuerunt, constitutionem hanc pro amore Xpi et sancti martiris Laurentii confirmaverunt, et corroboraverunt. Ad hoc autem plenius inculcandum, et quorumlibet audaciam reprimendum, iam denominatus episcopus, qui ad predictam ecclesiam benedicendam venit, illum forte, quod absit, monachis, vel in possesionibus, vel rebus eorum contrarius extiterit, in anathematis vinculo enodavit, et a liminibus sancte Dei ecclesie excomunicatus expulit. In predictis vero possesionibus, possessis vel possidendis, prefixum decretum firmans, ut forte si aliquis perversus homo ex qualibet persona contra istam constitucionem venire temptaverit, aut resistere voluerit, inferens mala abbati vel monachis, vel rebus eorum, et ad iniuriam Dei et despectum eius res supra dicto monasterio traditas vel tradendas inquietare vel temerare presumpserit, omnes maledictiones, et cominationes, que in veteri, et in novo testamento continentur, in eum iaculentur. Si quis vero huic precepto et decreto resistere voluerit, Deus omnipotens illi resistat in presenti seculo, et in futuro, et societur cum Iuda traditore Domino, et cum Datan et Abiron, qui viventes in infernum descenderunt, ita et ille quisquis fuerit, nisi resipuerit, et ad dignam satisfactionem coram abbate vel monachis non venerit, cumulum eterne maledictionis damnatus incurrat. Qui vero huic constitutioni obediens fuerit, et benivolus erga abbatem vel monachos extiterit, et adiutorium illis impenderit, Deus omnipotens retributor omnium bonorum det illis gratiam et benedictionem largissimam hic et in futuro, et sit particeps in omnibus beneficiis, et orationibus, vel oblationibus, que ibidem ad monachis vel omnibus fidelibus Deo oblata fuerint. Ut autem comune decretum seu constitutio firma et stabilis et inconvulsa permaneat, manu propria subter firmavit idem episcopus, et abbates, vel omnes primates, qui adfuerunt, quorum nomina subsequenter inserta sunt. Hacta est autem hec titulum dotis XI. Kals Decembris, sub anno XXVIIII. regis Leutarii, Ludoici prolis. Sanlla, sancte sedis Urgello presul, qui ista dote corroboravi, et firmare rogavi, decrevi atque constituo, sicut superius scriptum est, ut ad sanctum nostrum sinodalem placitum bis in anno satisfaciant abbas, qui preesse videtur, aut unus sui obedientis monachis, et sub die et anno praefixo. = Oliba gracia Dei comes. = Ermengardis comitissima (sic) (comitissa : condesa; literal condesísima). = Bernardus prolis supra dictis Olibani. = Guifredus prolis. = Oliba prolis supra dicti Olibani comiti. = Bernardus vicecomite Confluente. = Wadallus archilevita. = Miro archilevita. = Guifredus Bergitanense. = Odegarius Ermemirus. = Leopardus. = Bonifilius vicarius. = Ato vicarius. = Alius Leopardus vicarius. = * Falcuzo vicarius. = Suniefredus aba (sólo una b, abba, abbas, abad). = Rotarius aba. = Adalbertus levita, vel monachus. = Duvanlus presbiter, vel monacus. Ermemirus presbiter, vel monachus. = Fortis presbiter, vel monachus. = Durandus subdiaconus, vel monachus. = Miro levita, vel monachus. = Bard subdiaconus, vel monachus. = Borrellus presbiter, vel monachus. = Durandus clericus, vel monachus. = Miro clericus, vel monachus. Wifredus clericus, vel monachus. = Goltredus presbiter, vel monachus. = Galindo presbiter, vel monachus. = Bisadus presbiter, vel monachus. = Durandus levita, vel monachus. = Aribertus abba, qui hunc titulum dotis, et dedicationis scripsi, et subscripsi die et anno quo supra.