IX. Convenientia inter episcopos Urgellensem et Ripacurciensem, anno MCXL

IX. 

Convenientia inter episcopos Urgellensem et Ripacurciensem, anno MCXL (Vid. pág. 43).

Ex autogr. in arch Episc. Urgell. 

In nomine Domini nostri Jhesu Christi: notum sit omnibus hominibus, quod ego Willelmus Aretalensis Archiepiscopus, et apostolicae sedis legatus, cum consilio Comitum Palearensium Arnaldi, scilicet, et Artaldi, et cum consilio Raimundi Petri de Heril (Eril, Erill), et abbatum Benedicti, videlicet, sancti Saturnini, et Berengarii (hay 3 i) Lavicensis ecclesiae, et in presencia archidiaconorum Urgellensium Giraldi, scilicet, et Petri Willelmi, et Prioris Rotensis ecclesiae Willelmi Bonifilii, et Willelmi Petri Rotensis archidiaconi, et in conspetu (conspectu) multorum aliorum, tam Clericorum quam laycorum, talem concordiam feci inter episcopos Petrum, scilicet, Urgellensem, et Gaufredum Rotensem de ecclesiis, quae sitae sunt in Palearensi, et Urgellensi comitatu, quas predictus Gaufredus Rotensis possidebat, et Petrus Urgellensis ab eo requirebat, quod earum medietatem Petrus Urgellensis recuperet, et quiete habeat, et possideat in vita sua. Aliam vero medietatem G. Rotensis quiete similiter habeat, et possideat in vita sua. Factis inter eos competentibus divisionibus, sine utriusque partis deceptione. Haec autem concordia taliter facta est, quod Petrus Urgellensis deinceps quamdiu vixerit, Gaufredo Rotensi episcopo, neque alicui successori suo super illis ecclesiis aliquam litem moveat. Similiter G. Rotensis episcopus Petro Urgellensi, neque alicui successori suo deinceps quamdiu vixerit super illis ecclesiis aliquam litem moveat. Post obitum vero illorum, utriusque successoribus libera sit potestas huic concordiae stare, vel denuo in presencia Domini Papae vel legati eius litem suscitare. Haec est pars divisionis huius, contingens Urgellensi episcopo, ecclesiae, videlicet, omnes, quae sitae sunt, vel erunt in valle quae dicitur Vallis Sennid, et in Valle de Bovino, et ecclesia Sancti Martini de Aren cum suis pertinenciis, et ecclesia de Girbeta cum suis pertinenciis, et omnes aliae ecclesiae Palearensis et Urgellensis comitatus, quae sunt vel erunt ultra flumen de Nogairola (Noguerola), et de ista parte ipsius fluminis, ecclesia Sancti Stephani de Sarga cum suis pertinenciis. Facta est haec convenientia anno ab Incarnacione Domini MCXL, sexto nonas Maii. = Ego Guilelmus Arelatensis ecclesiae archiepiscopus, et Apostolicae sedis legatus confirmo. = Ego Petrus Urgellensis episcopus hoc signo + confirmo. = S¡g+num Arnaldi Comitis Palearensis. = Sig+num Artaldi Comitis Palearensis. = Ego Gaufridus Barbastrensis ecclesiae presul, et exul confirmo. Sig+num Willelmi Petri archidiaconi Barbastrensis. = Sig+num Petri Willelmi archidiaconi Urgellensis. = Sig+num Raimundi Petri de Heril. = Sig+num Geralli archidiaconi. = Nicolaus Canonicus Sancti Rufi hanc cartam scripsit, et hoc sig+no roboravit.

VIII. Vita Sancti Odonis Episcopi.

VIII. 

Vita Sancti Odonis Episcopi. (Vid. pág. 40).

Ex lectionario Ecclesiae Urgellensis. 

(Escribo a y no à)

Odo sive Otho Ecclesiae Urgellensis beatissimus Episcopus ex nobilissima Comitum Barchinonensium ortus linea et illustrissima Vasconiae (Wasconiae, Gascuña) in Equitaniae (Aquitania), Urgellae in Cathalonia Principum prosapia progenitus, patrem habuit Artalem Pallariensem Comitem et Lucianam matrem, clarissimam foeminam. Hanc equidem stirpem et gentem sanctissimus vir illustravit praeclaribus vitae fascinoribus et mirabilium operatione virtutum quas obsequio foeliciter exegit. Cum ergo Odo ad aetatem adolescentiae pervenisset et ingenii faelicitatem demonstraset, pater Comes magistris doctrina claris puerum tradidit, a quibus scientias adisceret, quas sic est pereniter adeptus ut doctissimus inter condiscipulos evaderet, ita ut quid in posterum fuisset profuturus facile demostraret. Nam eius vitae candor, et virtutum excelentia. inter coeteros condiscipulos enitebat velut inter ignes luna minores. Hinc virili toga procinctus militia agmina, ut illa ferebant tempora, insequi disposuit, et ut injustitiae vires deprimeret, et aequitatis jura, quae in dominio patriae bellorum confusione, et temporum abominatione conspiciebantur eversa defenderet, et viribus protegeret ausibus. Haec utique fuit violentior causa qua Sanctus vir arma consultus arripuit, maxime cognita malitia procerum qui non ecclesias solum in parentis comitatu persequi studebant, ita ut ecclesiasticas diriperent possesiones, sed etiam earum filios, nempe pauperes, quos foeda incursione pertinaciter comprimebant. Post haec evenit quod episcopus qui tum temporis Urgellensem moderabatur ecclesiam gravissima infirmitate depresus, vitae periculum contuens, clerum et populum ad eius conspectum convocare praecipiens, et illis praesentibus qualiter se eclesiam illam, et episcopatum contra juris ordinem et sacrorum canonum regulam obtinuisse, detexit. Tunc episcopatus infulas, nomen et honorem pontificalem dimittens, omnia sua ecclesiae vera poenitentiae contritione reliquit, et vitam implevit. Quo defuncto Pallarienses et Urgellenses cum clero et populo ad novi praesulis electionem congregati talem virum totis viribus eligere cupiebant qualem temporum angustia, ecclesiarum necessitas et pauperum indigentia deposceret. Quae postquam de aliquorum sacerdotum vita et moribus rigidum peragissent scrutinium, Odonis celebrem indolem meditantes eiusque insignia facta recensentes, necnon humanitatem mansuetudine plenam et nobilem spiritum una cum doctrinae cumulis, et laudabilium plerumque morum statu demirantes, et denique quod relicto balteo saecularis militiae, coelestis habitum induisset et ecclesiae Urgellensis Archidiaconum ageret, omnium suffragiis beatissimus Odo illius Sedis Episcopus est electus. Eo igitur praesulatus habenas moderante, continuo ecclesiastica jura secundum sacrorum canonum sanctiones toto pectoris conatu restituit, sceleratorum hominum possesiones ecclesiarum vi captas, retinentium insolentias frenavit et ad restitutionem illarum mucrone excomunicationis ecclesiastico compulit, pauperum deinde injurias a potentioribus injectas flagranti solicitudine redemit, populi pravos mores bellorum ulcere confractos et militum licentia inductos rigurosa animadversione correxit, cleri vitia praedecessoris indulgentia turpius emanata falce correctionis extinxit, et austeritatis falce resecuit. Sic plebem eatenus scelerum multitudine maculatam et peccatorum onere oppresam ad veri Dei cultum et insignum facinorum operationem seduxit, ita ut eo vivente tota diocesis vera Christi soboles putaretur. Nec sibi in hisce sanctissimis exercitiis vir beatus defuit, nam adeo animae et corporis componebat actiones, ut non videretur sibi in opere deficere, quod in aliis verbo reprendebat. Orationi continuus et mortificationi erat; obnoxius famelicis pascua salubria pane et sermone praebebat, omnibus quae sua erant continuo justitiae lance condonabat, ita, ut nec aliena appeteret, nec sua avarus retineret, sed manu largus propria discretione modestissima dispensabat, non vero prodiga dispersione fundebat. Denique postquam per viginti annorum excursum Sedem regisset, a Domino cui servierat evocatus, sanctissimam animam corporis ergastulo liberam eidem tradidit coronandam nonis julii anno Domini MCXXII. Sedem apostolicam tenente Innocentio II. Pontifice Maximo, et Barchinonensium comitatum Raymundo Berengario huius nominis III. Eius mors proculdubio adeo totius regionis hominum corda conmovit, ut de amisso pastore universi sine solamine dolerent. Tandem corpus in Basilica Urgellensi tumulatum sarcophago hocce appendit disticon devotio:

Hac theca jacet almi sanctum corpus Odonis

qui fuit Urgellae Praesul, et Urbis honor. 

Sanguine conspicuus clara de stirpe baronum,

quorum progeniem decoravit ovans, 

Illum Ecclesiae protectorem, prorsus ubique

advocat intrepidum quod sua jura fovet. 

Ingenio, sed clarus erat, quin moribus item

insignis cultor religionis erat. 

Pupillis pater et viduis quoque sepe maritus

aegrotisque salus, pauperibusque vita.